الأسماء في صفحات التنقل
Clasificación científica Reinu:Plantaee División:Magnoliophyta Clas:Liliopsida Orde:Poales Familia:Poaceae Xéneru:Sorghum El sorgu (Sorghum spp.) ye un xéneru d'unes 20 especies de gramínees orixinaries de les rexones tropicales y sotropicales d'África oriental. Cultívense na so zona d'orixe, Europa, América y Asia como cereal pa consumu humanu, animal, na producción de forraxes, y pa la ellaboración de bebíes alcohóliques. El so aguante énte la seca y la calor fai d'élli un cultivu importante nes rexones ensuches, y ye ún de los cultivos alimentarios más importantes del mundu.
El sorgu tiene un hábitu y una fisioloxía vexetal (metabolismu de les "C-4") asemeyáu al del maíz (Zea mais), magar que con un sistema radicular más estensu y ramificáu, de carauterístiques freboses y hasta 1,2 m de fondura. El tallu ye cilíndricu, de 1 a 3 m d'altura, con una inflorescencia terminal en forma d'espiga ensamada por flores bisexuales. El granu ye una cariópside d'alrodiu de 4 mm de diámetru.
Estímase que la domesticación de la principal especie d'usu alimentariu de sorgu, Sorghum bicolor, prodúxose alrodiu del sieglu I e.C.. na zona d'Etiopía. Les especies silvestres utilizábense yá pa alimentación dende facía milenios, tanto n'África como na rexón índica.
Les especies cultivaes agrúpense en especies de granu, de paya, de xarabe y de pastu.
El nome xenéricu Sorghum caltiénse como oficial (Moench, 1794). Sorgum L. nun ye válidu
El sorgu (Sorghum spp.) ye un xéneru d'unes 20 especies de gramínees orixinaries de les rexones tropicales y sotropicales d'África oriental. Cultívense na so zona d'orixe, Europa, América y Asia como cereal pa consumu humanu, animal, na producción de forraxes, y pa la ellaboración de bebíes alcohóliques. El so aguante énte la seca y la calor fai d'élli un cultivu importante nes rexones ensuches, y ye ún de los cultivos alimentarios más importantes del mundu.
El sorgo, melca o dacsa[1] (Sorghum) és un gènere de gramínies, amb algunes espècies conreades com cereals i que també inclou algunes males herbes. El gènere comprèn unes trenta espècies dins la família de les poàcies (subfamília de les andropogònies).[2]
Les espècies del gènere són originàries de l'est d'Àfrica, tret d'una única espècie que és nativa de Mèxic.
El sorgo conreat per a gra ocupa la cinquena posició en la producció de gra en el món amb unes 44.000.000 hectàrees conreades.
El nom genèric Sorghum ha estat conservat amb autor Moench i data 1794 oficialment, de manera que Sorgum L. no és vàlid.
L'any 2009, un equip de cercadors internacional va anunciar que havien arribat a seqüenciar el genoma del sorgo;[3][4][5] aquest fet va ser publicat a la revista Nature. Va ser el segon cereal herbaci del qual s'ha disposat de l'ADN complet, després d'aconseguir-se amb l'arròs, i la comparació del seu codi genètic amb altres cereals pot permetre d'estudiar-ne els avantatges.[6]
S'estima que la domesticació de la principal espècie d'ús alimentari de melca, Sorghum bicolor, es va produir al voltant del segle I aC a la zona d'Etiòpia. Espècies silvestres s'utilitzaven per a alimentació des de feia mil·lennis, tant a l'Àfrica com a la regió índica. El sorgo com a cultiu domèstic no es va arribar a introduir al continent europeu fins a l'any 60 dC, i tot i això, la seva extensió no va ser mai massa gran; posteriorment al descobriment del continent americà, es creu que els esclaus que van ser conduïts a Amèrica van ser els que el van introduir en aquell continent.[7]
El sorgo conreat ha derivat del seu progenitor silvestre que pertany a la subespècie verticilliflorum, observant la màxima variació del gènere Sorghum a la regió del quadrant nord-oriental d'Àfrica que comprèn Etiòpia, el Sudan i Àfrica oriental (Doggett, 1988). Sembla que la melca es va desplaçar cap Àfrica oriental des Etiòpia voltant de l'any 200 o fins i tot abans. El van portar a l'Àfrica oriental i austral els bantus, que empraven el gra principalment per fer cervesa. Els bantus, que probablement van iniciar la seva expansió partint del sud del Camerun entorn del segle I, es van desplaçar al llarg de la frontera meridional del cinturó de la selva congolesa i van arribar a l'Àfrica oriental, potser abans de l'any 500 dC.[8]
Els bantus van adoptar la melca dels pobles de l'Àfrica oriental, donant-se després una ràpida expansió fins als països de la sabana de l'Àfrica oriental i austral durant els últims mil anys. El sorgo dels nostres dies que es cultiva a l'Àfrica central i austral està estretament emparentat amb els de la República Unida de Tanzània i guarda un parentiu més distant amb els d'Àfrica occidental, ja que les selves equatorials constituir una barrera real a la seva difusió.[8]
El sorgo va ser portat de l'Àfrica oriental a l'Índia, probablement durant el primer mil·lenni a.C. probablement traspostat en vaixells. El sorgo de l'Índia està emparentat amb els del nord-est d'Àfrica i la costa entre el Cap Guardafui i Moçambic.
La seva difusió al llarg de la costa del sud-est asiàtic i al voltant de la Xina es donà al voltant de l'inici de l'Era cristiana, tot i que és possible que la melca arribés a la Xina a través de les rutes del comerç de la seda.
La introducció del sorgo a Amèrica, amb el nom «maiz de Guinea», procedeix des de l'Àfrica occidental amb els tractants d'esclaus cap a mitjan segle XIX. Encara que aquest cereal va arribar a Amèrica Llatina a través del comerç dels esclaus i per obra de navegants que feien la ruta comercial Europa-Africa-Amèrica Llatina al segle XVI, el seu cultiu no va arribar a adquirir importància fins al segle XX. El mateix ocorre amb Austràlia.[8]
Nombroses espècies de sorgo són cultivades per a ser utilitzades com a aliment, farratge, per a producció de begudes alcohòliques o per fabricar biocombustibles. El conreu del sorgo és important a l'Àfrica, Amèrica Central i l'Àsia meridional i és considerat el cinquè cereal en importància a nivell mundial.[9]
Principalment se'n conreen dues espècies; una d'elles, Sorghum bicolor,[10] originària de l'Àfrica, i l'altra, Sorghum sudanensis, o "pastura sudanesa", com a farratge. Tradicionalment, a l'Àfrica se n'obté una beguda alcohòlica, fibra i sucre.
Les exigències respecte a la calor que la melca necessita per a gra són més elevades que les de blat de moro, en gran part a causa del seu origen tropical. Per germinar necessita una temperatura de 12 a 13 °C; pel que la seva sembra ha de fer-se de 3 a 4 setmanes després del blat de moro. El creixement de la planta no és veritablement actiu fins que se sobrepassen els 15 °C, situant-se l'òptim cap als 32 °C.
Al principi del seu desenvolupament, la melca suporta les baixes temperatures de forma semblant al blat de moro, i la seva sensibilitat a la tardor és també comparable. Els descensos de temperatura en el moment de la floració poden reduir el rendiment del gra. Al contrari, la melca resisteix molt millor que el blat de moro les altes temperatures. Si la terra és prou fresca no es comprova avortament de flors amb les fortes calors.
La melca resisteix la sequera millor que el blat de moro. És capaç de patir sequera durant un període bastant llarg, i reprendre el seu creixement més endavant quan cessa la sequera, sense que se'n ressenti el rendiment, ja que l'arrel penetra fins a 120 cm a la terra, i les fulles, ceroses, eviten part de la transpiració. D'altra banda, necessita menys quantitat d'aigua que el blat de moro per formar un quilogram de matèria assecada. Es considera que un reg d'entre 450 i 550 mm d'aigua durant tot el seu cicle és la quantitat òptima per un bon creixement; no obstant això, 350 mm es considera una mesura dins un rang acceptable, i trobem en la línia dels 250 mm per cicle el mínim obligatori per a la planta.[7]
Per això en els secans de la Catalunya subhumida (Berguedà i Osona) va millor el sorgo que el blat de moro.
Es desenvolupa bé en terrenys alcalins, sobretot les varietats ensucrades que exigeixen la presència a la terra de carbonat càlcic, la qual cosa augmenta el contingut en sacarosa de tiges i fulles. Prefereix terrenys sans, profunds, no massa pesats; i suporta una mica el contingut en sal.
És un mal precedent d'altres cultius, particularment per als cereals de tardor.
Els grans de les varietats tradicionals eren molt atacats pels ocells i a més resultaven tòxics per al ramat si les consumien abans d'haver-se assecat. Aquests aspectes s'han solucionat amb la millora genètica. Des del punt de vista nutritiu farratger, el gra de sorgo s'assembla molt al del blat de moro i el substitueix en les racions dels animals.
La melca en les seves diverses varietats s'usa per a consum humà, tant per a alimentació com per a elaboració de begudes alcohòliques i per a alimentació animal a la producció de farratges o pinsos.
Per al consum humà és usat principalment a l'Àfrica, en particular Etiòpia i Somàlia, i a l'Índia i la Xina, on és ingredient per a la preparació de diversos plats tradicionals o de la gastronomia típica com truites, pans amb llevat i sense, farinetes i cuscús o s'usa el gra sencer i pelat cuit en presentació semblant a l'arròs per acompanyar amb carn i verdures. A la Xina s'usa per a preparació de begudes alcohòliques (aiguardents).[11]
Com a pinso és usat principalment als Estats Units, Mèxic i el Japó, seguits, per l'Argentina, els territoris que van ser de la Unió Soviètica i Veneçuela. Aquests països absorbeixen conjuntament més del 80 per cent de la utilització mundial de melca en forma de pinso.[11] Actualment cada vegada és més usat en la producció de biodièsel, sent, junt amb el blat de moro, el blat i l'ordi els més demandats..
Pel fet de ser un aliment que no conté gluten, el situa com una opció alimentaria interessant per a les persones celíaques.[12]
Les dades de la USDA (Departament d'Agricultura dels Estats Units) i la FAO sobre els majors productors de sorgo només es troben per al conjunt d'espècies, tot i que es pressuposa que la majoria de cultivars són de Sorghum bicolor. La taula següent presenta les dades de la USDA.
Els majors productors de sorgos (2008/09)[13] Rang País Producció (en tones) Percentatge 1 EUA 11.998 19,22% 2 Nigèria 11.000 17,63% 3 Índia 7.240 11,60% 4 Mèxic 6.300 10,09% 5 Sudan 4.700 7,53% 6 Etiòpia 2.619 4,20% 7 Austràlia 2.400 3,85% 8 Argentina 2.300 3,69% 9 Brasil 2.000 3,20% 10 Burkina Faso 1.800 2,88% 11 República Popular de la Xina 1.800 2,88% 12 Níger 1.000 1,60% 13 Egipte 900 1,44% 14 Tanzània 900 1,44% 15 EU-27 521 0,83% Altres 4.932 7,90% Món 62.410 100,00%Producció en tones. Dades del 2004-2005
Base de dades de la FAOSTAT (FAO)[14]
Estats Units 11.554.970,00 20% 10.005.340,00 17% 
Nigèria 8.028.000,00 14% 8.028.000,00 14% 
Índia 7 700 000,00 13% 7 500 000,00 13% 
Mèxic 7 004 400,00 12% 6 300 000,00 11% 
Sudan 2 600 000,00 4% 4 228 000,00 7% 
Argentina 2 160 000,00 4% 2 900 000,00 5% 
Xina 2 340 826,00 4% 2 592 800,00 4% 
Austràlia 2 009 000,00 3% 2 177 000,00 4% 
Etiòpia 1 784 282,00 3% 1 800 000,00 3% 
Brasil 2 130 720,00 4% 1 529 600,00 3% 
Burkina Faso 1 399 302,00 2% 1 399 302,00 2% 
Egipte 863 716,00 1% 950 000,00 2% 
Tanzània 800 000,00 1% 890 000,00 2% 
Mali 664 083,00 1% 607 932,00 1% 
Camerun 607 814,00 1% 600 000,00 1% Altres països 6 996 573,70 12% 7 118 784,30 12% Total 58 643 686,70 100% 58 626 758,30 100% Producció en tones per a la pastura i l'ensitjat. Dades del 2004-2005
Base de dades de la FAOSTAT (FAO)[15]
Argentina 11.241.667,00 51% 11.241.667,00 52% Estats Units 4 320 920,00 19% 3 826 510,00 18% Mèxic 3 295 000,00 15% 3 295 000,00 15% 
Japó 1 194 000,00 5% 1 100 000,00 5% 
Iemen 960 000,00 4% 960 000,00 4% 
França 385 000,00 2% 390 000,00 2% 
Portugal 360 000,00 2% 370 000,00 2% 
Itàlia 300 000,00 1% 320 000,00 1% 
Espanya 170 000,00 1% 168 000,00 1% 
Grècia 10 000,00 0% 10 000,00 0% 
Nova Zelanda 8 000,00 0% 8 000,00 0% Altres països – 0% — 0% Total 22 244 587,00 100% 21 689 177,00 100% Segons l'Idescat, l'any 2008 a Catalunya es van exportar 3.704 tones de melca en gra, que representen un 14,2% del total, i es van importar 872.664 tones, que representen un 54,2%.[17]
Segons la Conselleria d'Agricultura, Pesca i Alimentació de la Generalitat Valenciana, l'any 2010 el cultiu del sorgo no es trobava entre les quatres produccions de cereal per a gra més importants del País Valencià (eren l'arròs, el blat, la civada i el blat de moro).[18]
Segons les estadístiques de la Conselleria d'Agricultura i Pesca del Govern de les Illes Balears, la presència del sorgo com a cultiu de cereal a les Illes Balears és merament testimonial; la presència és gairebé inexistent a Menorca, Eivissa i Formentera, i únicament a Mallorca ens trobem que l'any 2008 el cultiu del sorgo va arribar a les 3 hectàrees d'extensió, aconseguint-se una producció d'11 tonelades.[19]
Pel que fa al seu cultiu com a farratge, en trobem una certa presència a dues de les illes (any 2008): per un costat, tenim que a Mallorca es van cultivar 35 hectàrees de sorgo, amb una producció final de 525 tones, i per altra banda, a Menorca van ser 76 ha. amb un resultat final de 1.149 tones.[19]
El sorgo té un hàbit i una fisiologia vegetal (metabolisme de les C4) semblants als del blat de moro (Zea mays), però amb un sistema radicular més extens i ramificat, de característiques fibroses i de fins a 12 dm de profunditat. La tija és cilíndrica, amb una alçada d'entre 1 i 4 metres, amb una inflorescència terminal en forma d'espiga composta de flors bisexuals. El gra és una cariòpside d'aproximadament 4 mm de diàmetre.
El sorgo pertany a la família de les gramínies. Les espècies són el Sorghum vulgare i el Andropogum sorgum sudanensis.
El sorgo té una alçada d'entre 1 i 2 metres. Té inflorescències a les panotxes i llavors de 3 mm., esfèriques i oblongues, de color negre, vermellós i grogós. Té un sistema radicular que pot arribar a terrenys permeables a 2 metres de profunditat; té tres tipus diferents d'arrels: laterals, adventícies i aèries.[7] Les flors tenen estams i pistils.
Les llavors de la melca tenen forma esfèrica i oblonga d'una 3 mi·límetres, i són de colors negre, vermellós i grogós.[7]
El valor energètic del gra de sorgo és un xic inferior al del blat de moro. Es pot estimar com a mitjana uns 1,08 UF/kg. Comparant-lo amb el gra de blat de moro, el del sorgo és generalment una més ric en proteïnes però pobre quant a matèria grassa; com les del blat de moro, són d'un valor biològic força dèbil; són particularment deficitàries en lisina.
(vegeu-ne una relació més exhaustiva a Wikispecies)
(Els gèneres marcats amb un asterisc (*) són sinònims probables)
Blumenbachia Koeler, *Sarga Ewart, *Vacoparis Spangler.[22]
Com en tots els cultius, el sorgo no és aliè als atacs que efectuen diverses espècies d'insectes i altres plagues secundàries ocasionals. Entre altres hi trobem:
El sorgo, melca o dacsa (Sorghum) és un gènere de gramínies, amb algunes espècies conreades com cereals i que també inclou algunes males herbes. El gènere comprèn unes trenta espècies dins la família de les poàcies (subfamília de les andropogònies).
Les espècies del gènere són originàries de l'est d'Àfrica, tret d'una única espècie que és nativa de Mèxic.
El sorgo conreat per a gra ocupa la cinquena posició en la producció de gra en el món amb unes 44.000.000 hectàrees conreades.
Genws o weiriau (Poaceae) a dyfir fel grawnfwyd neu fel bwyd i anifeiliaid yw sorghwm neu sorgwm. Ceir rhywogaethau yn tyfu'n naturiol ar hyd a lled y trofannau, ond credir bod y rhan fwyaf o'r mathau sy'n cael eu tyfu yn dod o Affrica yn wreiddiol. Lledaenwyd yr arfer o dyfu Sorghwm gan y Mwslimiaid yn y Canol Oesoedd. Ceir cofnodion fod llawer ohono yn cael ei dyfu yn Irac yn y 10g, ac roedd yn cael ei dyfu yn yr Aifft ac yn ddiweddarach yn y rhan Islamig o Sbaen. Oddi yno, lledaenodd i'r rhan Gristionogol o Sbaen, ac erbyn y 12g i Ffrainc.
Genws o weiriau (Poaceae) a dyfir fel grawnfwyd neu fel bwyd i anifeiliaid yw sorghwm neu sorgwm. Ceir rhywogaethau yn tyfu'n naturiol ar hyd a lled y trofannau, ond credir bod y rhan fwyaf o'r mathau sy'n cael eu tyfu yn dod o Affrica yn wreiddiol. Lledaenwyd yr arfer o dyfu Sorghwm gan y Mwslimiaid yn y Canol Oesoedd. Ceir cofnodion fod llawer ohono yn cael ei dyfu yn Irac yn y 10g, ac roedd yn cael ei dyfu yn yr Aifft ac yn ddiweddarach yn y rhan Islamig o Sbaen. Oddi yno, lledaenodd i'r rhan Gristionogol o Sbaen, ac erbyn y 12g i Ffrainc.
Čirok (Sorghum) je zemědělsky významný rod rostlin z čeledi lipnicovité. Je pěstován jako obilovina např. na výrobu mouky a používá se též ke krmným a technickým účelům.
Čirok byl domestikován v průběhu neolitu na Dálném východě.
Hospodářský význam mají zejména různé variety čiroku dvoubarevného (Sorghum bicolor):
Zrna čiroku neobsahují lepek. Hlavními komponenty jsou přibližně: 10 % vody, 8-10 % bílkovin (horší kvality; obsahuje příliš leucinu, čímž může způsobit nedostatek vitamínu B3), 70 % sacharidů, 1-3 % vlákniny, 3-6 % tuků. Dále obsahuje taniny, alkaloid dhurin (nebezpečný při zkrmování), atd.
V roce 2007 světové zemědělství vyprodukovalo 63 375 000 tun čiroku. Mezi největší producenty patřily Spojené státy americké (12,6 mil. tun), Nigérie (9,1), Indie (7,2), Mexiko (6,2) a Súdán (5,8).[1]
V roce 2003 bylo jako potravina zkonzumováno 24,5 mil. tun čiroku; nejvíce v Indii (6,4), Nigérii (5,5) a Súdánu (2,6). Mezi největší konzumenty v přepočtu na hlavu patřili Burkina Faso (86 kg na hlavu), Súdán (77) a Čad (54).[1]
Obrázky, zvuky či videa k tématu čirok ve Wikimedia Commons
Čirok (Sorghum) je zemědělsky významný rod rostlin z čeledi lipnicovité. Je pěstován jako obilovina např. na výrobu mouky a používá se též ke krmným a technickým účelům.
Durra (Sorghum) er en slægt af ca. 20 græsarter, som er udbredt i Afrika og Sydasien med en enkelt hjemmehørende i Mexico. Da mange af arterne har været dyrket siden yngre stenalder, kender man ikke deres præcise hjemsted. Det er høje, opretvoksende og som regel enårige urter. Planterne ligner i mange træk Hirsearterne og har som dem en endestillet top af småaks. Her omtales kun de arter, der har stor økonomisk betydning.
Arter
Als Sorghumhirsen werden die Arten der Gattung Sorghum (ˈzɔrgʊm) aus der Familie der Süßgräser (Poaceae) bezeichnet. Auch die Schreibweise Sorgum ist gelegentlich anzutreffen. Hirsen sind C4-Pflanzen, die wärme- und lichtliebend sind. Sie besitzen eine gute Trockenheitsresistenz, sind jedoch häufig dem Vogelfraß ausgesetzt.[1]
Die wirtschaftlich bedeutendste Art dieses Taxons ist das Sorghum[2] (Sorghum bicolor), das wichtigste Getreide in Afrika, das auch in den USA, Südeuropa, Zentralamerika und Südasien angepflanzt wird. Es wird vornehmlich für die Produktion von Mehl und als Viehfutter verwendet. 2018 war es das Getreide mit der weltweit fünftgrößten Anbaufläche – nach Weizen, Mais, Reis und Gerste.[3] Es stammt ursprünglich aus Ostafrika und ist an heißes und trockenes Klima angepasst. Eine weitere bekannte Art ist das vor allem als Futterpflanze, aber auch als Energiepflanze eingesetzte Sudangras (S. sudanense). Als Vogelfutter wird ebenfalls die Sorghumhirse verwendet.[4]
Die Sorghumhirsen (Sorghum sp.) gehören zu einer Gattung aus dem Tribus Andropogoneae der Unterfamilie Panicoideae, die zur Familie der Poaceae gehört. Den Andropogoneae werden auch andere, bedeutende Nutzpflanzen, wie z. B. Mais (Zea mays) und Zuckerrohr (Saccharum officinarum), zugeordnet.[5][6]
In der Unterfamilie Panicoideae finden sich weitere Gattungen bzw. Arten, die als Hirse bezeichnet werden. Wirtschaftlich bedeutende Arten dieses Getreides können so auch den Gattungen Pennisetum (z. B. Perlhirse), Panicum (z. B. Rispenhirse) etc. angehören. Auch landwirtschaftlich genutzte Arten anderer Unterfamilien, wie z. B. der Chloridoideae, werden als Hirse bezeichnet, wie z. B. die Fingerhirse (Eleusine coracana) aus der Gattung Eleusine.
Auch bestimmte Ungräser, wie z. B. die in Deutschland bedeutende Hühnerhirse (Echinochloa crus-galli) aus der Unterfamilie Panicoideae, tragen die Bezeichnung Hirse.
Die Sorghumhirsen stellen somit nur einen Teil der als Hirse bezeichneten Arten.
Die wirtschaftlich bedeutende Sorghumhirseart Sorghum bicolor wird gelegentlich als die Sorghumhirse bezeichnet, obwohl diese Bezeichnung nach obiger Definition alle Arten der Gattung umfasst.[7]
Die genetische Herkunft der landwirtschaftlich bedeutenden Art Sorghum bicolor liegt im heutigen Äthiopien. Sorghum wurde im südsaharischen Afrika domestiziert. Ab ca. 2000 v. Chr. lässt sich Sorghum auch in Zentralindien nachweisen, zusammen mit anderen afrikanischen Kulturpflanzen wie Lablab (Lablab purpureus) und der Augenbohne (Vigna unguiculata). In Ägypten wurde es in der frühislamischen Zeit zu einer wichtigen Nutzpflanze. Sorghumhirsen ähneln im Pflanzenaufbau (Morphologie) dem Mais. Sie erreichen Wuchshöhen von bis zu 5 m und haben mit Mark gefüllte Halme, die an den Knoten Seitentriebe bilden können. Die Rispen sind 10 bis 60 cm lang und tragen Ästchen mit je zwei Ährchen, das obere bildet eine zwittrige, das untere zwei männliche Blüten. Sorghumrispen können sehr unterschiedlich in ihrer Erscheinung sein, je nach Sorte und Herkunft kompakt mit dicht anliegenden Körnern (arider Ursprung), oder offen mit weit auseinander liegenden Körnern (humider Ursprung).[8] Die unbespelzten Körner sind 4 bis 5 mm dick, rund und von weißem, gelblichem bis rotem Farbton. Die weltweit am häufigsten genutzten domestizierten Formen der Art Sorghum bicolor besitzen bräunliche Körner. In den Körnern vieler Kultivare befindliche Bitterstoffe (Tannine) können, je nach Konzentration, vor Fraßfeinden, insbesondere vor Vogelfraß schützen bird-resistant sorghum.
In der Gattung Sorghumhirsen Sorghum gibt es etwa 30 Arten:[5][9]
2020 wurden weltweit 58.705.915 t Sorghum geerntet.[3] Die weltweit größten Exporteure sind die USA, Argentinien und Australien[3]. Die weltweiten Erträge lagen 2020 um 14,6 dt/ha. Die Anbaufläche betrug 40,3 Millionen Hektar. Der Hauptproduzent von Sorghum sind die USA mit 9,5 Mio. t (2020), obwohl die Anbauflächen in Afrika und Asien deutlich ausgedehnter sind. Die 10 größten Produzenten ernteten 2020 rund 73,6 % der Welterntemenge[3].
Angaben des United States Department of Agriculture (USDA) und der Food and Agriculture Organization (FAO) zu den größten Anbauländern liegen nur für die gesamte Gattung der Sorghumhirsen vor, wobei dies mutmaßlich überwiegend Sorghum bicolor ist. Folgende Tabelle gibt einen Überblick auf Basis der Daten der FAO:
Siehe auch: Die größten Weizenproduzenten, Die größten Roggenproduzenten, Die größten Gersteproduzenten, Die größten Reisproduzenten, Die größten Maisproduzenten, Die größten Haferproduzenten
In Österreich wurden in den Jahren 2016 bis 2019 auf rund 10.000 Hektar Sorghum angebaut, im Jahr 2020 wurde die Fläche auf fast 14.000 Hektar ausgeweitet. Etwa die Hälfte entfällt auf Niederösterreich, je ein Viertel auf das Burgenland und die Steiermark.[10]
Sorghum bicolor eignet sich kaum zum Backen, findet aber in Form von Brei, Grütze oder Fladen Verwendung als Lebensmittel. Auch zur Bierherstellung wird es genutzt, zum Beispiel für das traditionell hergestellte Umqombothi in Südafrika, Dolo in Westafrika, Pombe in Ostafrika und Merisa im Sudan. Für die industrielle Bierproduktion ist Sorghum von Bedeutung, da es für die Herstellung von glutenfreiem Bier für Menschen mit Zöliakie (Glutenunverträglichkeit) geeignet ist. Sorghum kann ähnlich dem Mais gut als ganze Pflanze als Futter verwendet werden, muss aber entweder frisch verfüttert[11] oder zur Senkung des Gehalts des cyanogenen Glycosids Dhurrin siliert oder getrocknet werden.
Wissenschaftler arbeiten derzeit an Sorghumsorten mit verbessertem Gehalten an Nährstoffen, wie Vitamin A, Zink, Eisen und mehreren Aminosäuren.[12]
Zunehmende Bedeutung haben Sorghumhirsen als nachwachsende Rohstoffe. Untersuchungen zeigen den Wert von Sorghum sudanense und anderen Arten, wie der als Zuckerhirse bezeichneten zuckerreichen Form der Sorghumhirse (Sorghum bicolor), als Energiepflanze zur Strom- oder Gaserzeugung aus Biomasse.[13] In den USA wird aus Zuckerhirse Bioethanol hergestellt.[14] Eine parallele Nutzung der Fasern (Faserhirse) ist möglich, es wird z. B. die „Kirei-Board“-Faserplatte hergestellt.[15] In Deutschland wird die Nutzbarkeit von Zuckerhirse und Sudangras als Gärsubstrat zur Erzeugung von Biogas intensiv untersucht.[16][17]
Die Fachzeitschrift Nature berichtete im Juni 2007, dass die Volksrepublik China bis 2020 15 Prozent ihres Treibstoffbedarfs aus nachwachsenden Rohstoffen gewinnen und daher in wachsendem Maße vor allem Sorghum (statt Mais) anbauen will.[18]
Als Sorghumhirsen werden die Arten der Gattung Sorghum (ˈzɔrgʊm) aus der Familie der Süßgräser (Poaceae) bezeichnet. Auch die Schreibweise Sorgum ist gelegentlich anzutreffen. Hirsen sind C4-Pflanzen, die wärme- und lichtliebend sind. Sie besitzen eine gute Trockenheitsresistenz, sind jedoch häufig dem Vogelfraß ausgesetzt.
Die wirtschaftlich bedeutendste Art dieses Taxons ist das Sorghum (Sorghum bicolor), das wichtigste Getreide in Afrika, das auch in den USA, Südeuropa, Zentralamerika und Südasien angepflanzt wird. Es wird vornehmlich für die Produktion von Mehl und als Viehfutter verwendet. 2018 war es das Getreide mit der weltweit fünftgrößten Anbaufläche – nach Weizen, Mais, Reis und Gerste. Es stammt ursprünglich aus Ostafrika und ist an heißes und trockenes Klima angepasst. Eine weitere bekannte Art ist das vor allem als Futterpflanze, aber auch als Energiepflanze eingesetzte Sudangras (S. sudanense). Als Vogelfutter wird ebenfalls die Sorghumhirse verwendet.
Ang batad o sorghum ay isang sari ng ilang mga uri ng mga damo, na pinapalaki ang iba para maging butil. Binubungkal ang mga halaman sa mas maiinit na mga klima sa buong mundo. Likas ang halaman sa mga tropikal at subtropikal na mga rehiyon sa lahat ng mga kontinente karagdagan ang Oseania at Australasya.
Ang lathalaing ito na tungkol sa Agham ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa nito.
Sorgum utawa canthèl (Sorghum spp.) iku tetuwuhan serbaguna sing bisa kanggo sumber pangan, pakan kéwan lan bahan baku indhustri. Minangka bahan pangan angka 5, sorgum ana ing urutan angka 5 sawisé gandum, jagung, pari, lan jelai. Sorgum minangka panganan pokok wigati ing Asia Kidul lan Afrika sub-sahara.
Sorgum utawa canthèl (Sorghum spp.) iku tetuwuhan serbaguna sing bisa kanggo sumber pangan, pakan kéwan lan bahan baku indhustri. Minangka bahan pangan angka 5, sorgum ana ing urutan angka 5 sawisé gandum, jagung, pari, lan jelai. Sorgum minangka panganan pokok wigati ing Asia Kidul lan Afrika sub-sahara.
Cié-sē̤ (穄黍) sê siŏh cṳ̄ng sĭk-ŭk. Ciā sĭk-ŭk gì guō-sĭk sê ìng-lôi gì siŏh cṳ̄ng liòng-sĭk.
Durr (latin.: Sorghum, sorgus-sanaspäi «korktuda») om üks'voččiden i äivoččiden heinäsižiden kazmusiden heim, kogoneb 30 erikospäi 3 gibridanke. Vill'durran toižendad oma äiluguižed. Mülütadas Tähkheiniden sugukundha.
Seičemetoštkümne mecerikod kazdas Avstralijas, toižed oma Azijas, Indijan i Tünen valdmeriden saril, Afrikas i Keskuzamerikas. Villäsine durr (Sorghum bicolor-erik) om amuine maižanduzkul'tur, libub Ekvatorialižes Afrikaspäi. Kazvatadas Indijas 5 tuhad vozid, Kitaiš i Egiptas 4 tuhad vozid. Durran kul'turine toižend putui Evropha 15. voz'sadal, Amerikha — 17. voz'sadal.
Kazmuz om lämän- i päivännavedii, räkän-, solan- i kuivudenvastaine, intensivine päivänvauktuz i pit'kan päivän olmatomuz oma tarbhaižed. Durr voib kazda hüvin vägitomil mahusil toižiden villänkul'turiden jäl'ghe, no ei tirpi pakaižid, sodunuzid i muiktoid mahusid. Azotab kazvandad vilun aigan, sid' jätktab lämudes.
Seikh om oiged, ünäine südäimes. Se oleskeleb 0,5..7 m kortte erazvuiččil erikoil. Änikuz om löuste.
Eile äi eriližusid vill'durran toižendoiden keskes. Kazvandan lämuz om +20..+30 C°. Eziauguine kazvand om vitk. Jurišt šingotase znamasižešti. Ku vet om täudub, ka voib nitta severt-se kerdad vodes, mugažo kazvab teravamba heretusiden ližadusenke.
Nored kazmused mülütadas morimid (tanin i sinimuiktuz), voib nitta da antta živatoile vaiše täuz'kaznuzid heinid. Vegetacine pord om 120..130 päivest.
Ottas kävutamižhe villäks (jauh, surin, trahmal, spirt), sötmižkazmuseks (täuz'kaznu hein villänke) i tehnižeks kul'turaks (saharsirop, biopoltuz, kodiludad). Semetas rekul'tivuruimha mahust i varmitamha sen pindad.
Durran mail'man satuz oli 64 mln tonnoid vl 2016. Kaikiš järedambad kazvatajad oliba nened valdkundad: AÜV (12,2 mln t), Nigerii (6,9), Sudan (6,5), Meksik (5), Efiopii (4,7) i Indii (4,4).
Durr (latin.: Sorghum, sorgus-sanaspäi «korktuda») om üks'voččiden i äivoččiden heinäsižiden kazmusiden heim, kogoneb 30 erikospäi 3 gibridanke. Vill'durran toižendad oma äiluguižed. Mülütadas Tähkheiniden sugukundha.
Gilgil (bi latînî: Sorghum) sernavê riwekeke bi toxim e. Ji riwekê gilgil re dibêjin sap jî. Li Kurdistanê sapê gilgil ji bo ajalên kedî diçînin. Li Kurdistanê bi giştî toximê xwe nayê xwarin lê wextekê ku xela rabûye mirovan ji toximê vê riwekê nan çêdikirine. Bi vî nanî re dibêjin nanê gilgil. Cureyên xwe pir in, lê li Kurdistanê ter pir garisê stû xar diçînin. Çima ku çûk jê hezdikin tim li ser dadinin. Mirov jî li ser wan dehfan vedigire. Dehfê gêris ji dihêlên (pirça boçê) hespan çêdibe. Ji kokê jî zarok ji xwe re şeqeşeqan şêdikin. Kokê dibirin û parçêyên ku qut birinî dikin navbêrê qelşê û dadgirin diavên.
Ev peyv wek peyva pehlewî, gahl e.
Gilgil (bi latînî: Sorghum) sernavê riwekeke bi toxim e. Ji riwekê gilgil re dibêjin sap jî. Li Kurdistanê sapê gilgil ji bo ajalên kedî diçînin. Li Kurdistanê bi giştî toximê xwe nayê xwarin lê wextekê ku xela rabûye mirovan ji toximê vê riwekê nan çêdikirine. Bi vî nanî re dibêjin nanê gilgil. Cureyên xwe pir in, lê li Kurdistanê ter pir garisê stû xar diçînin. Çima ku çûk jê hezdikin tim li ser dadinin. Mirov jî li ser wan dehfan vedigire. Dehfê gêris ji dihêlên (pirça boçê) hespan çêdibe. Ji kokê jî zarok ji xwe re şeqeşeqan şêdikin. Kokê dibirin û parçêyên ku qut birinî dikin navbêrê qelşê û dadgirin diavên.
garisê stû xar?Joʻxori (Sorghum Pers.) — gʻalladoshlar (gʻallagullilar) oilasiga mansub bir va koʻp yillik oʻsimliklar turkumi, don va yem-xashak ekini. J.ning 50 ga yaqin yovvoyi va madaniy turi bor. Donli J. (S. cernuum; oq joʻxori, qoʻqon joʻxori, gaolyan va boshqalar), shirin J. (S. saccharatum), durra (S. durra), supurgi J. (S. technicum), oʻtsimon J. (sudan oʻti — S. Sudanense, oʻtsimon J. — S. almum) kabi bir yillik turlari koʻproq ekiladi. Vatani — Mar-kaziy Afrika. Miloddan avvalgi 4—3-ming yillikdan beri ekib kelinadi. Eron, Hindiston, Xitoy, AQShda va Afrika, Okeaniya, Avstraliya, Oʻrta Osiyo, Ukraina jan.da ekiladi. Jahon boʻyicha J. ekin maydonlari 43,6 mln.ga dan ortiq, yalpi hosili 68,2 mln. t, hosildorligi 14,4 s/ga. Oʻzbekistonda ekin maydoni 9 ming ga (1999). J.ning ildiz tarmogʻi popuk ildiz boʻlib, asosiy qismi yerning haydalma qatlamida rivojlanadi, ayrim ildizlar esa 2,5 m chuqoʻrlikka kirib boradi. Poyasi somon poya, boʻyi 0,5–7 m gacha, oʻrtacha 2–3 m, poyaning ichi gʻovak parenxima toʻqimalari bilan toʻlgan. Poyasi tuplanadi (1—8). Bargi keng , 10—25 ta boʻladi. Toʻpguli roʻvak, uz. 15—60 sm, yon shoxlari uchlarida 2 ta boshoqcha chiqa-radi, bittasida meva hosil boʻladi. J. chetdan changlanadi. Doni krbikli va qobiqsiz, dumaloq, tuxumsimon; rangi oq yoki sariq. 1000 ta doni vazni 20—70 g . Donining tinim davri yoʻq, hosil yigʻilgandan soʻng ekish mumkin. J. muhim don ekini, doni oziqovqatga ishlatiladi. Donidan yorma, un, spirt, kraxmal tayyorlanadi, unidan non yopiladi, mol va parrandalarga toʻyimli yem sifatida beriladi. Koʻk massasi siloslanadi. Doni toʻyimli, tarkibida 65—75% kraxmal, 10—15% oqsil (lizin), 3,5% gacha yogʻ bor. 100 kg J. doni 119 ozuka birligiga teng . 100 kg koʻk massasida — 23,5, silosida — 22, pichanida — 49,2 ozuka birligi bor. Poya shirasida 10—15% qand boʻlib, shinni ishlab chiqariladi. Supurgibop J.dan supurgilar va choʻtkalar tayyorlanadi. J. takroriy ekin sifatida ham ekiladi. J. bir yillik oʻsimlik. Qur-gʻoqchilikka va issiqlikka chidamli. Tuproq va havo qurgʻoqchiligiga bardosh beradi. Maysasi —G da nobud boʻladi. 30—40° haroratga chidaydi. Yorugʻsevar, qisqa kun oʻsimligi. Tuproqqa talab-chan emas, ammo gʻovak tuproklarda yaxshi oʻsadi. Shoʻrga chidamli, oʻsuv davrining boshlanishida sekin oʻsadi. Ekilgan urugʻlar 10—15 kunda maysalaydi, 25—30 kundan keyin tuplanadi, 40 — 50 kunda nay oʻrash davriga kiradi, roʻvak chiqarish davri 55—65 kunga boradi, roʻvak chiqarishdan 5—6 kundan keyin gullash boshlanadi. Oʻsuv davri 75—100 kun. J. gʻoʻza, noʻxat, boshqa dukkakli ekinlardan boʻshagan yerlarga ekiladi. Chimqirqar plug bilan 28— 30 sm chuqurlikda shudgor qilinadi. Yer qurigan boʻlsa shudgordan oldin sugʻori-ladi. Shudgorlashdan oldin gektariga 10—15 t goʻng , 50–60 kg fosfor, 40–50 kg kaliy solinadi. Bahorda (apr.—may) harorat 13—15° boʻlganda keng qatorlab ekiladi (qator orasi 60, 70 sm). Urugʻlik ekish normasi 5–10 kg/ga, ekish chuq. 3—5 sm, koʻchat qalinligi har gektarda 70—100 ming tupga boradi. Qator oralariga 2—3 ishlov beriladi. Sugʻori-ladigan maydonlarda 25—30 s/ga don, 300—400 s/ga koʻk massa beradi (intensiv texnologiya usullari qoʻllanilganda 100—115 s/ga don, 1000—1200 s/ga koʻkpoya).
Navlari. Oʻzbekistonda J.ning 3 turi (donli J., shirin J. va supurgi J. guruxlari) koʻproq Qoraqalpogʻiston Respublikasi, Xorazm, Buxoro viloyatlari, Fargʻona va Mirzachoʻlning sugʻoriladigan shoʻr yerlarida oʻstiriladi. Sugʻoriladigan maydonlarda Kattabosh, Chillaki, Oʻzbekiston 5, Sangzor, Oʻzbekiston 18, Karlik (Pastak) va boshqa navlari ekiladi.
J. zararkunandalari: bitlar, simqurtlar, tunlamlar, poya parvona-si, karadrina; kasalliklari : chang qorakuya, poya va ildiz chirishi, bakteriozlar.
Halima Otaboyeva.[1]
Joʻxori (Sorghum Pers.) — gʻalladoshlar (gʻallagullilar) oilasiga mansub bir va koʻp yillik oʻsimliklar turkumi, don va yem-xashak ekini. J.ning 50 ga yaqin yovvoyi va madaniy turi bor. Donli J. (S. cernuum; oq joʻxori, qoʻqon joʻxori, gaolyan va boshqalar), shirin J. (S. saccharatum), durra (S. durra), supurgi J. (S. technicum), oʻtsimon J. (sudan oʻti — S. Sudanense, oʻtsimon J. — S. almum) kabi bir yillik turlari koʻproq ekiladi. Vatani — Mar-kaziy Afrika. Miloddan avvalgi 4—3-ming yillikdan beri ekib kelinadi. Eron, Hindiston, Xitoy, AQShda va Afrika, Okeaniya, Avstraliya, Oʻrta Osiyo, Ukraina jan.da ekiladi. Jahon boʻyicha J. ekin maydonlari 43,6 mln.ga dan ortiq, yalpi hosili 68,2 mln. t, hosildorligi 14,4 s/ga. Oʻzbekistonda ekin maydoni 9 ming ga (1999). J.ning ildiz tarmogʻi popuk ildiz boʻlib, asosiy qismi yerning haydalma qatlamida rivojlanadi, ayrim ildizlar esa 2,5 m chuqoʻrlikka kirib boradi. Poyasi somon poya, boʻyi 0,5–7 m gacha, oʻrtacha 2–3 m, poyaning ichi gʻovak parenxima toʻqimalari bilan toʻlgan. Poyasi tuplanadi (1—8). Bargi keng , 10—25 ta boʻladi. Toʻpguli roʻvak, uz. 15—60 sm, yon shoxlari uchlarida 2 ta boshoqcha chiqa-radi, bittasida meva hosil boʻladi. J. chetdan changlanadi. Doni krbikli va qobiqsiz, dumaloq, tuxumsimon; rangi oq yoki sariq. 1000 ta doni vazni 20—70 g . Donining tinim davri yoʻq, hosil yigʻilgandan soʻng ekish mumkin. J. muhim don ekini, doni oziqovqatga ishlatiladi. Donidan yorma, un, spirt, kraxmal tayyorlanadi, unidan non yopiladi, mol va parrandalarga toʻyimli yem sifatida beriladi. Koʻk massasi siloslanadi. Doni toʻyimli, tarkibida 65—75% kraxmal, 10—15% oqsil (lizin), 3,5% gacha yogʻ bor. 100 kg J. doni 119 ozuka birligiga teng . 100 kg koʻk massasida — 23,5, silosida — 22, pichanida — 49,2 ozuka birligi bor. Poya shirasida 10—15% qand boʻlib, shinni ishlab chiqariladi. Supurgibop J.dan supurgilar va choʻtkalar tayyorlanadi. J. takroriy ekin sifatida ham ekiladi. J. bir yillik oʻsimlik. Qur-gʻoqchilikka va issiqlikka chidamli. Tuproq va havo qurgʻoqchiligiga bardosh beradi. Maysasi —G da nobud boʻladi. 30—40° haroratga chidaydi. Yorugʻsevar, qisqa kun oʻsimligi. Tuproqqa talab-chan emas, ammo gʻovak tuproklarda yaxshi oʻsadi. Shoʻrga chidamli, oʻsuv davrining boshlanishida sekin oʻsadi. Ekilgan urugʻlar 10—15 kunda maysalaydi, 25—30 kundan keyin tuplanadi, 40 — 50 kunda nay oʻrash davriga kiradi, roʻvak chiqarish davri 55—65 kunga boradi, roʻvak chiqarishdan 5—6 kundan keyin gullash boshlanadi. Oʻsuv davri 75—100 kun. J. gʻoʻza, noʻxat, boshqa dukkakli ekinlardan boʻshagan yerlarga ekiladi. Chimqirqar plug bilan 28— 30 sm chuqurlikda shudgor qilinadi. Yer qurigan boʻlsa shudgordan oldin sugʻori-ladi. Shudgorlashdan oldin gektariga 10—15 t goʻng , 50–60 kg fosfor, 40–50 kg kaliy solinadi. Bahorda (apr.—may) harorat 13—15° boʻlganda keng qatorlab ekiladi (qator orasi 60, 70 sm). Urugʻlik ekish normasi 5–10 kg/ga, ekish chuq. 3—5 sm, koʻchat qalinligi har gektarda 70—100 ming tupga boradi. Qator oralariga 2—3 ishlov beriladi. Sugʻori-ladigan maydonlarda 25—30 s/ga don, 300—400 s/ga koʻk massa beradi (intensiv texnologiya usullari qoʻllanilganda 100—115 s/ga don, 1000—1200 s/ga koʻkpoya).
Navlari. Oʻzbekistonda J.ning 3 turi (donli J., shirin J. va supurgi J. guruxlari) koʻproq Qoraqalpogʻiston Respublikasi, Xorazm, Buxoro viloyatlari, Fargʻona va Mirzachoʻlning sugʻoriladigan shoʻr yerlarida oʻstiriladi. Sugʻoriladigan maydonlarda Kattabosh, Chillaki, Oʻzbekiston 5, Sangzor, Oʻzbekiston 18, Karlik (Pastak) va boshqa navlari ekiladi.
J. zararkunandalari: bitlar, simqurtlar, tunlamlar, poya parvona-si, karadrina; kasalliklari : chang qorakuya, poya va ildiz chirishi, bakteriozlar.
Halima Otaboyeva.
Lô͘-sé (kau-liâng) sī pau-hâm 30 chióng chéng chó-iū ê kok-lūi, chū-pún seⁿ-thoàⁿ tī Hui-chiu tang-pō͘ ê jia̍t-tāi, a-jia̍t-tāi tē-khu, 1 chióng hoat-chó͘ tī México. Āu--lâi tī Lâm Au-chiu, Tiong Bí-chiu, Pak Bí-chiu, Lâm A-chiu mā ū chèng-choh. Tī Tiong-kok, Tâi-oân iōng lâi gô kau-liâng-chiú.
Makala hii inataja Mtama kama mmea. Kwa makala ya Mtama kata ya Wilaya ya Lindi Vijijini, tafadhali fungua hapa.
Mtama (pia: jaddi; Sorghum bicolor) ni mmea wa familia ya manyasi katika ngeli ya monokotiledoni. Asili yake iko katika Afrika ya Mashariki lakini kilimo chake kimeenea hadi Ulaya ya Kusini, Amerika ya Kati na Asia ya Kusini.
Mbegu za mtama ni nafaka ambayo ni chakula muhimu katika Afrika hasa. Kuna pia majaribio ya kuitumia kama zao la nishati ambako mmea wote huchachuliwa kwa kutengeneza gesi na umeme.
Muundo wa mmea umefanana kiasi na mahindi kwa sababu mabua yake hukua kuwa mrefu hadi kimo cha mita tano. Mbegu hukua kama mshikamo.
Matumizi yake ni kwa ajili ya uji, supu, keki, mkate na pombe ya mtama. Majani na mabua yake ni lishe ya mifugo hutumiwa pia kwa kutandika paa za nyumba.
Kwa jumla kuna aina zaidi ya 30 za mtama zinazolimwa kama chakula. Mtama hustawi vizuri kwenye joto ikivumilia pia ukame. Hivyo ni nafaka muhimi kwenye maeneo yabisi za Afrika. Katika miaka ya nyuma kilimo chake kiliachwa mara nyingi kwa ajili ya mahindi kwa sababu mahindi huleta mazao makubwa zaidi kwa ekari. Lakini wakati wa ukame mahindi ni hasara na watu hurudi-rudi kwenye kilimo cha mtama.
Mtama ni kundi la mbegu ndogo aina ya mazao ya nafaka au nafaka, yanayolimwa sana duniani kote kwa ajili ya chakula na lishe. Hazina kundi la kitaxonomia, bali ni kundi la kikazi au kilimo. Mafananisho ya muhimu ni kwamba ni nyasi zenye mbegu ndogo yanayolimwa katika mazingira magumu kama yale yaliyo katika hatari ya ukame. Yamekuwa yakilimwa katika Asia ya Mashariki kwa miaka 10,000.[1]
Waakiolojia maalumu waitwao wapalaeoethnobotanisti, hutegemea takwimu kama wingi wa nafaka inayopatikana katika maeneo ya akiolojia, hudokeza kwamba kulima mtama kulikuwa kumeendelezwa kuliko mchele,[2] hasa katika kaskazini mwa China na Korea. Ilikuwa mtama, kuliko mchele, uliochukua sehemu muhimu ya chakula katika historia ya Kichina na jamii za Mumun za Kikorea. Mtama aina ya Ufagio wa Mahindi (Panicum miliaceum) na mtama aina ya Mkia wa Mbweha[[ilikuwa mazao muhimu mwanzo katika historia ya kiNeolithic ya Uchina.| ilikuwa mazao muhimu mwanzo katika historia ya kiNeolithic ya Uchina.]] Kwa mfano, baadhi ya ushahidi wa mwanzo kabisa katika Uchina kulima mtama ulikutwa katika Cishan (kaskazini) na Hemudu (kusini). Tarehe za Cishan za maganda ya kawaida ya mtama phytoliths na vipengele vya mtama zimetambuliwa kuwa katika miaka 8300-6700 KK, huku ikihifadhiwa mashimoni pamoja na mabaki ya shimo za nyumba, vyungu, na mawe yaliyohusiana na kilimo wa mtama.[1] Ushahidi katika Cishan kwa mtama aina ya mkia wa mbweha unaanza karibu 6500 KK.[1] Bakuli iliyohifadhiwa vizuri kwa miaka 4.000 yenye mbegu zilizotengenezwa kutoka mtama wa aina ya mkia wa mbweha na uwele aina ya ufagio wa mahindi ilipatikana katika tovuti ya kiakiolojia ya Lajia katika Uchina. [3]
Wapalaeoethnobotanisti wamepata ushahidi wa kulima mtama katika Peninsula ya Korea kwanzia kipindi cha ufinyanzi cha Jeulmun mnamo (c. 3500-2000 KK) (Crawford 1992; Crawford na Lee 2003). Mtama uliendelea kuwa ni muhimu katika nyakati za mseto wa kilimo, katika kipindi cha ufinyanzi cha Mumun (c. 1500-300 KK) katika Korea (Crawford na Lee 2003). Mtama na familia yao kama nyasi aina ya banyard nyasi aina ya hofu pia ilikuwa inalimwa katika Ujapani wakati wa kipindi cha Jōmon muda fulani baada 4000 kK (Crawford 1983, 1992).
Mtama ilifika nje ya China hadi eneo la Bahari Nyeusi katika Ulaya mnaom 5000 KK.[4] Kulima mtama kama kawaida katika Asia ya Mashariki umekuwa kwa sababu mtama unaweza ukavumilia ukame [1] na hii imekuwa pendekezo kwa kuenea kwake.[4]
Utafiti wa hali ya juu wa mtama unafanywa na Taasisi ya Utafiti wa Mazao ya Kimataifa kwa Hari Kame katika Andhra Pradesh, India, na kwa USDA-ARS katika Tifton, Georgia, USA.
Uhindi ni mtayarishaji kuu ulimwenguni wa mtama.
Mtama ni chanzo kubwa cha chakula katika majangwa na sehemu zenye ukama katika ulimwengu, na huwa kipengele katika vyakula vya jadi vya wengine wengi. Katika Magharibi mwa India, Mtama (inayoitwa "Jowar" katika Kigujarati na Kimarathi, Ragi katika Kikannada) imekuwa ikitumiwa pamoja na unga wa mtama (inayoitwa "Bajari" katika Uhindi wa Magharibi) kwa karne nyingi kutengeneza mkate (unaoitwa "Rotla "katika Kigujarati au" Bhakri "katika Kimarathi au Ragi Rotti katika Kikannada. Ragi Mudde ni mlo inayopendwa katika Uhindi ya Kusini).
Uji wa mtama ni chakula cha jadi katika vyakula vya Kirusi na Kichina. Nchini Urusi huliwa ikiwa tamu (pamoja na maziwa na sukari iliyoongezwa katika mchakato kufikia mwisho wa kupika) au ikiwa na ladha ya mchuzi wa nyama au mboga. Katika Uchina huliwa bila maziwa au sukari, mara kwa mara kwa maharagwe, viazi vitamu, na / au za aina mbalimbali za mboga.
Watu wenye ugonjwa wa coeliac wanaweza kubadilisha sehemu fulani zenye sukari katika maakuli yao na mtama.
Mtama pia kutumika kulisha ndege na wanyama.
Mtama ni nafaka ya jadi muhimu inayotumika katika mtama ugema wa pombe katika baadhi ya tamaduni, kwa mfano kwa watu wa Kisiwa cha Tao Orchid, Uchina, na, pamoja na mtama, na watu mbalimbali katika Afrika Mashariki. Pia ni sehemu kuu ya pombe iitwayo rakshi katika Nepal na katika pombe ya asili ya Sherpa, Tamang, na miongoni mwa watu wa Limbu, tongba, huko Mashariki mwa Nepal. Katika nchi za Balkan, hasa Romania na Bulgaria, mtama hutumiwa kutayarisha pombe iitwayo boza.
Mtama, pamoja mbegu za ndege, hutumiwa kama vijazo kwa mifuko ya maharagwe.
Protini ziliyomo katika mtama ni karibu sana kuwa kama iliyoko katika ngano; zote kutoa kadiri 11% protini kwa uzito.
Mtama huwa na niasini, B6 na folic acid, kalsiamu, chuma, potasiamu, magnesiamu na zinki. Mtama huwa bila gluten, hivyo haifai kwa mkate ulioinuliwa. Unapochanganyishwa na ngano, (au xanthan kwa wale ambao wana ugonjwa wa coeliac), unaweza kutumiwa kuinua mkate. Peke yao, inafaa kwa mkate ulionyooka.
Kwa kuwa hakuna mtama iliyohusiana na ngano, ni vyakula vinavyofaa kwa wale wenye maradhi ya coeliac au aina nyingine ya mizio. Hata hivyo, mtama pia hupunguza peroxidase na pengine na haipaswi kuliwa kwa wingi hasa kwa wale wenye ugonjwa wa tezi
Maandalizi ya msingi yamo katika kuosha mtama huku ukiusonga hadi unapobainisha harufu ya kipekee. Kisha vipimo vitano vya kuchemsha maji kwa kila vipimo viwili vya mtama huongezwa pamoja na kiasi cha sukari au chumvi. Mchanganyiko huu hufunikwa na kupikwa kwa kutumia moto mdogo kwa dakika 30-35.
Makala hii inataja Mtama kama mmea. Kwa makala ya Mtama kata ya Wilaya ya Lindi Vijijini, tafadhali fungua hapa.
Mtama (pia: jaddi; Sorghum bicolor) ni mmea wa familia ya manyasi katika ngeli ya monokotiledoni. Asili yake iko katika Afrika ya Mashariki lakini kilimo chake kimeenea hadi Ulaya ya Kusini, Amerika ya Kati na Asia ya Kusini.
Mbegu za mtama ni nafaka ambayo ni chakula muhimu katika Afrika hasa. Kuna pia majaribio ya kuitumia kama zao la nishati ambako mmea wote huchachuliwa kwa kutengeneza gesi na umeme.
Muundo wa mmea umefanana kiasi na mahindi kwa sababu mabua yake hukua kuwa mrefu hadi kimo cha mita tano. Mbegu hukua kama mshikamo.
Matumizi yake ni kwa ajili ya uji, supu, keki, mkate na pombe ya mtama. Majani na mabua yake ni lishe ya mifugo hutumiwa pia kwa kutandika paa za nyumba.
Kwa jumla kuna aina zaidi ya 30 za mtama zinazolimwa kama chakula. Mtama hustawi vizuri kwenye joto ikivumilia pia ukame. Hivyo ni nafaka muhimi kwenye maeneo yabisi za Afrika. Katika miaka ya nyuma kilimo chake kiliachwa mara nyingi kwa ajili ya mahindi kwa sababu mahindi huleta mazao makubwa zaidi kwa ekari. Lakini wakati wa ukame mahindi ni hasara na watu hurudi-rudi kwenye kilimo cha mtama.
Mtama ni kundi la mbegu ndogo aina ya mazao ya nafaka au nafaka, yanayolimwa sana duniani kote kwa ajili ya chakula na lishe. Hazina kundi la kitaxonomia, bali ni kundi la kikazi au kilimo. Mafananisho ya muhimu ni kwamba ni nyasi zenye mbegu ndogo yanayolimwa katika mazingira magumu kama yale yaliyo katika hatari ya ukame. Yamekuwa yakilimwa katika Asia ya Mashariki kwa miaka 10,000.
Sorghum is e geslach oete graasfemielje mit zoeaget dertig saorte, wovan ein wuuertj verboewdj es kaore veur luuj en väöl es derevoor verboewdj waere, zowaal gecultiveerdj es es 'n óngerdeil vanne wei. De plantje waere weltwied in werm klimate verboewdj. Ze kómme van oearsprónk veur inne troeapen enne subtroeape vannen Aje Werreld en ein saort is 'n heimsaort in Mexico; 'n aantaal saorte zeen ouch in anger deiler vanne werreld geïntroduceerdj gewaore.
Sorghum is a genus o numerous species o gresses, ane o which is raised for grain an mony o which are uised as fother plants, either cultivatit or as pairt o pastur. The plants are cultivatit in wairmer climates warldwide. Species are native tae tropical an subtropical regions o aw continents in addeetion tae the soothwast Paceefic an Australasie. Sorghum is in the subfaimily Panicoideae an the tribe o Andropogoneae (the tribe o big bluestem an succar cane).
Sorghum es un genere de Andropogoninae.
Tekst üüb Öömrang Sorghumhirse (Sorghum, ˈzɔrgʊm) as en skööl faan hirseplaanten uun det famile swetgäärs (Poaceae). Hat woort uk Sorgum skrewen.
Diar jaft at wel son 30 slacher faan, man bluas enkelten haa en grat bedüüdang üs iidj för a minsken an fuder för't tjüch.
Sorghum bicolor
Sorghum halepense
Sorghum halepense
Sorghum sudanense
Ferianagt Stooten 12.199.190 11 Burkiina Faaso
Burkiina Faaso 1.742.116 2 Nigeeria
Nigeeria 6.939.335 12 Maali
Maali 1.393.826 3 Sudaan
Sudaan 6.466.000 13 Kameruun
Kameruun 1.339.073 4 Meksiko
Meksiko 5.005.837 14 Brasiilien
Brasiilien 1.154.456 5 Etioopien
Etioopien 4.752.096 15 Tschad
Tschad 991.045 6 Indien
Indien 4.410.000 16 Boliiwien
Boliiwien 834.803 7 Argentiinien
Argentiinien 3.029.330 17 Tansania
Tansania 756.348 8 Austraalien
Austraalien 2.401.335 18 Sudan Sud
Süüdsudaan 712.000 9 Niiger
Niiger 1.808.263 19 Egypten
Egypten 696.611 10 Austraalien Austraalien 1.790.574 20 Jemen
Jemen 394.130 Welt 63.930.557 Sorghum je latinski naziv za rod biljaka iz reda trava, porodice Poaceae, u koji spada oko 30 vrsta, od kojih se mnoge uzgajaju zbog zrna ili kao hrana za životinje, bilo kultivirana ili za ispašu. Biljke se kultiviraju u toplim područjima svijeta. Potiču iz tropskih i suptropskih krajeva Starog svijeta, a jedna vrsta je endemična u Meksiku, dok su neke uvezene u druge krajeve svijeta. Sorghum je svrstan u potporodicu Panicoideae.
Os sorgos (Sorghum spp.) son un chenero d'unas 20 especies de graminias d'as rechions tropicals y subtropicals d'Africa oriental. Se cautivan en a suya zona de orichen, Europa, America y Asia como cerial ta gasto humán, animal, en a producción de forraina, y ta la elaboración de bebidas alcoholicas.
A suya resistencia a lo sequero y a calor lo fa un cautivo important en rechions aridas, y ye un d'os cautivos alimentarios más importants d'o mundo.
Sorghum is e geslach oete graasfemielje mit zoeaget dertig saorte, wovan ein wuuertj verboewdj es kaore veur luuj en väöl es derevoor verboewdj waere, zowaal gecultiveerdj es es 'n óngerdeil vanne wei. De plantje waere weltwied in werm klimate verboewdj. Ze kómme van oearsprónk veur inne troeapen enne subtroeape vannen Aje Werreld en ein saort is 'n heimsaort in Mexico; 'n aantaal saorte zeen ouch in anger deiler vanne werreld geïntroduceerdj gewaore.
Sorghumhirse (Sorghum, ˈzɔrgʊm) as en skööl faan hirseplaanten uun det famile swetgäärs (Poaceae). Hat woort uk Sorgum skrewen.
Diar jaft at wel son 30 slacher faan, man bluas enkelten haa en grat bedüüdang üs iidj för a minsken an fuder för't tjüch.
Sorghum je latinski naziv za rod biljaka iz reda trava, porodice Poaceae, u koji spada oko 30 vrsta, od kojih se mnoge uzgajaju zbog zrna ili kao hrana za životinje, bilo kultivirana ili za ispašu. Biljke se kultiviraju u toplim područjima svijeta. Potiču iz tropskih i suptropskih krajeva Starog svijeta, a jedna vrsta je endemična u Meksiku, dok su neke uvezene u druge krajeve svijeta. Sorghum je svrstan u potporodicu Panicoideae.
Sorghumhiasch oda Sorghumbrein (dt.: Sorghumhirsen) san Pflanzna aus da aus da Famij vo de Siaßgrasa (Poaceae). Es wead zun Droad zehjt und fia Mehj Viechfuada vawendd.
In da Obaufläch liegt Sorghumhiasch noch Woaz, Gugaruz, Reis und Geaschtn wejdweit an finfta Stej.[1]. In Afrika is s de wichtigste Droadsoatn.
Sorghumhiasch oda Sorghumbrein (dt.: Sorghumhirsen) san Pflanzna aus da aus da Famij vo de Siaßgrasa (Poaceae). Es wead zun Droad zehjt und fia Mehj Viechfuada vawendd.
In da Obaufläch liegt Sorghumhiasch noch Woaz, Gugaruz, Reis und Geaschtn wejdweit an finfta Stej.. In Afrika is s de wichtigste Droadsoatn.
As Sorghumhirse wärde d Arte vo dr Gattig Sorghum (ˈzɔrgʊm) us dr Familie vo de Süessgreeser (Poaceae) bezäichnet. Sorghum wird mänggisch au ooni h Sorgum gschriibe.
Es stammt ursprünglig us Ostafrika und isch an e häisses und drochnigs Klima aabasst. Vo de Geträid isch 2010 d Aabauflechi vo Sorghum uf dr ganze Wält nume chliiner gsi as die vo Wäize, Mais, Riis und Gärste.[1]
D Art vo däm Taxon, wo wirtschaftlig am bedütendste isch, isch d Moorehirse (Sorghum bicolor), wo s wichdigste Geträid in Afrika isch und au in Südöiropa, Zentralamerika und Südasie aapflanzt wird. Mä macht vor allem Määl drus und brucht sä as Veefueter. Si wird au as Vogelfueter verwändet.[2] En anderi bekannti Art isch s Sudangras (S. sudanense), wo vor allem as Fueterpflanze, aber au as Energiipflanze aabaut wird.
Rafael Govaerts (Hrsg.): World Checklist of Selected Plant Families. Sorghum Royal Botanic Gardens Kew, abgrüeft am 17. Dezämber 2014.
As Sorghumhirse wärde d Arte vo dr Gattig Sorghum (ˈzɔrgʊm) us dr Familie vo de Süessgreeser (Poaceae) bezäichnet. Sorghum wird mänggisch au ooni h Sorgum gschriibe.
Es stammt ursprünglig us Ostafrika und isch an e häisses und drochnigs Klima aabasst. Vo de Geträid isch 2010 d Aabauflechi vo Sorghum uf dr ganze Wält nume chliiner gsi as die vo Wäize, Mais, Riis und Gärste.
D Art vo däm Taxon, wo wirtschaftlig am bedütendste isch, isch d Moorehirse (Sorghum bicolor), wo s wichdigste Geträid in Afrika isch und au in Südöiropa, Zentralamerika und Südasie aapflanzt wird. Mä macht vor allem Määl drus und brucht sä as Veefueter. Si wird au as Vogelfueter verwändet. En anderi bekannti Art isch s Sudangras (S. sudanense), wo vor allem as Fueterpflanze, aber au as Energiipflanze aabaut wird.
Lo Sorgo es una cereala.
Sorgo es un jenero de erbas con multe spesies. Alga spesies de sorgo es usada per comeda e per la produi de bevidas de alcol. Alga es cultivada per gran e usada como comeda per bestias. La plantas es cultivada en climas calda tra la mundo. Sorgo es nativa en areas tropical e sutropical en tota continentes. La plu de spesies tolera la caldia e es importante en areas seca. Sorgo es la cultiva sereal sinco la plu importante en la mundo. Sclavos de Africa ia introdui sorgo a la SUA en la comensa de la sentenio 17.
Surgu (genus Sorghum) nisqakunaqa huk riwi yurakunam, Asyapi, Afrikapipas puquchisqa, achka rikch'aqmi. Huk rikch'aqkunap murunkunamantam kutanku t'antata ruranapaq, hukkunap murunkunatam yanuspa mikhunku.
Το σόργο (Sorghum) είναι γένος αγγειόσπερμων μονοκότυλων φυτών της οικογένειας αγρωστώδη ή αγρωστίδες (Gramineae) που ανήκει στην ομάδα των σιτηρών. Με την ονομασία σόργος είναι γνωστοί οι εδώδιμοι αμυλούχοι καρποί του.[1] Το γένος σόργος περιλαμβάνει 60 περίπου είδη ποωδών φυτών που είναι ιθαγενή των τροπικών και υποτροπικών περιοχών, όλες ωστόσο οι καλλιεργούμενες μορφές σόργου προέρχονται από ένα είδος, το Sorghum bicolor (Σόργος ο δίχρωμος) ή Σόργος ο κοινός (Sorghum vulgare), που κατάγεται πιθανότατα από την Αφρική.[1]
Το γένος σόργος περιλαμβάνει ψηλά μονοετή όσο και ριζωματώδη πολυετή φυτά με ισχυρό πλήρη (όχι κοίλο) βλαστό ύψους 0,5 ώς 4,5 μέτρων, που αναγνωρίζονται εύκολα από τις πυκνές επάκριες ταξιανθίες τους, οι οποίες είναι φόβες, και από τα πλατιά επίπεδα φύλλα τους μήκους 75 και πλάτους 5 εκατοστομέτρων. Το φυτό εμφανίζει πλάγιους βλαστούς (αδέλφωμα) οι οποίοι στο είδος Σόργος ο δίχρωμος φύονται μετά την άνθιση του κύριου στελέχους.
Η ποικιλία σόργου: Σόργος ο δίχρωμος, είναι ετήσιο φυτό που μοιάζει πολύ με τον Αραβόσιτο. Χρησιμοποιείται ως ζωοτροφή στις ανεπτυγμένες χώρες και για διατροφή στις αναπτυσσόμενες. Η σημασία του στις τροπικές κυρίως περιοχές είναι μεγάλη γιατί αναπτύσσεται εύκολα και δίνει μεγάλες αποδόσεις σε καρπό και ζωοτροφή χωρίς μεγάλες καλλιεργητικές περιποιήσεις. Είναι επίσης πολύτιμο στις θερμές και άνυδρες περιοχές χάρη στην ανθεκτικότητα του στην ξηρασία και τις υψηλές θερμοκρασίες.
Στην Ελλάδα απαντούν αυτοφυή δύο είδη :
Η καλλιέργεια του S.scoparion γίνεται κυρίως στον νομό Έβρου
Η καλλιέργεια του Σόργου ξεκίνησε στην Αιθιοπία ή στο Σάχελ στην Κεντροδυτική Αφρική πριν από 5.000 χρόνια. Το φυτό έφτασε στη Μεσόγειο, την Ινδία , την Κίνα και την Άπω Ανατολή πιθανότατα με πλοία και μέσω των εμπόρων μεταξύ του 1500 και 1000 π.Χ. Στο Νέο Κόσμο έφτασε μέσω του δουλεμπορίου από την Δυτική Αφρική ως τροφή για δούλους. Ωστόσο από το 1930 και μετά αναγνωρίστηκε η θρεπτική του αξία και καλλιεργήθηκε σε μεγάλες εκτάσεις.
Η παγκόσμια ζήτηση για σόργο αυξήθηκε δραματικά μεταξύ 2013 και 2015, όταν η Κίνα άρχισε να αγοράζει καλλιέργειες σόργου στις ΗΠΑ για να τη χρησιμοποιήσει ως ζωοτροφή ως υποκατάστατο του εγχώριου καλαμποκιού. Η Κίνα αγόραζε περίπου 1 δισεκατομμύριο δολάρια αμερικανικού σόργου ετησίως έως τον Απρίλιο του 2018, μέχρι που η Κίνα επέβαλε αντίποινα στο πλαίσιο του εμπορικού πολέμου μεταξύ των δύο χωρών..[2]
Η θρεπτική αξία του Σόργου είναι ελαφρώς κατώτερη από αυτή του αραβοσίτου. Ο κόκκος του σόργου έχει υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες, ενώ περιέχει επίσης πρωτεΐνη σε ποσοστό 10%, λίπη σε 3,4%, ασβέστιο και μικρές ποσότητες Σιδήρου βιταμίνης Β1 (θειαμίνη) και βιταμίνης PPP (νικοτινικό οξύ). Οι πρωτεΐνες του ενδοσπερμίου είναι γνωστές με την συλλογική ονομασία καφιρίνη. Το λάδι που λαμβάνεται από το έμβρυο του Σόργου είναι παρόμοιο με αυτό του αραβοσίτου και αποτελείται κυρίως από τα λιπαρά οξέα παλμιτικό, στεατικό και ιδιαίτερα ολεϊκό και λινολεϊκό. Ο κόκκος αλέθεται σε αλεύρι που καταναλώνεται με την μορφή χυλού, κέικ και ψωμιού, σε συνδυασμό με αλεύρι σταριού. Ο καρπός τού Σόργου χρησιμοποιείται επίσης για την παραγωγή εδώδιμου λαδιού, αμύλου, δεξτρόζης, και αλκοολούχων ποτών (μπίρα των Κάφρων). Οι βλαστοί χρησιμοποιούνται ως χορτονομή και ως οικοδομικό υλικό. Ο γλυκός Σόργος καλλιεργείται κυρίως στις ΗΠΑ και τη Νότια Αφρική ως χορτονομή και για την παρασκευή σιροπιού. Σε ορισμένες χώρες οι γλυκείς βλαστοί μασιούνται.
Σύγκριση με άλλα τρόφιμα όπως παρακάτω.
Σ1 κίτρινο καλαμπόκι Σ2 ρύζι λευκό μακρύκοκκο χωρίς προσθήκες, ωμό Σ3 ρύζι καφέ μακρύκοκκο ωμό Σ4 σιτάρι σκληρό Σ5 πατάτα, φλούδα, ωμή Σ6 κασάβα ωμή Σ7 σόγια πράσινη ωμή Σ8 γλυκοπατάτα ωμή Σ9 σόργο ωμό Σ10 γιάμ ωμό Σ11 μπανάναΤο σόργο (Sorghum) είναι γένος αγγειόσπερμων μονοκότυλων φυτών της οικογένειας αγρωστώδη ή αγρωστίδες (Gramineae) που ανήκει στην ομάδα των σιτηρών. Με την ονομασία σόργος είναι γνωστοί οι εδώδιμοι αμυλούχοι καρποί του. Το γένος σόργος περιλαμβάνει 60 περίπου είδη ποωδών φυτών που είναι ιθαγενή των τροπικών και υποτροπικών περιοχών, όλες ωστόσο οι καλλιεργούμενες μορφές σόργου προέρχονται από ένα είδος, το Sorghum bicolor (Σόργος ο δίχρωμος) ή Σόργος ο κοινός (Sorghum vulgare), που κατάγεται πιθανότατα από την Αφρική.
Анджырэ́ф (лат-бз. Sorghum) — хьэцэпэцэ къэкӀыгъэщ зи лӀэужьыгъуэхэрзы гъэкӀи, гъэ бжыгъэкӀи къэкӀ.
Я теплъэкӀэ нартыхум ещхьхэщ, лабжьэшхуэ ящӀ, м. 2-2,5-рэм нэс екӀыху. Я пкъыр занщӀэу докӀей, м. 4-7-м нэсу. Анджырэфыр фӀыуэ къыщокӀ нартыхур зыщыбагъуэ щӀыпӀэхэм, хуабапӀэхэм, уэшх щымащӀэхэм. Абы къыхэкӀыуи ахэр хэгъуэгу бжыгъэм къыщагъэкӀ. Иужьрей илъэсхэм анджырэфым зыщиубыдащ Ищхъэрэ Къаукъазым и губгъуэхэм. Силосыпхъэу къагъэкӀ нартыхум дэпщӀыгъумэ, и бэвагъым хохъуэ, мэкъумылэм и къэуатри къеӀэт.
Анджырэ́ф (лат-бз. Sorghum) — хьэцэпэцэ къэкӀыгъэщ зи лӀэужьыгъуэхэрзы гъэкӀи, гъэ бжыгъэкӀи къэкӀ.
Я теплъэкӀэ нартыхум ещхьхэщ, лабжьэшхуэ ящӀ, м. 2-2,5-рэм нэс екӀыху. Я пкъыр занщӀэу докӀей, м. 4-7-м нэсу. Анджырэфыр фӀыуэ къыщокӀ нартыхур зыщыбагъуэ щӀыпӀэхэм, хуабапӀэхэм, уэшх щымащӀэхэм. Абы къыхэкӀыуи ахэр хэгъуэгу бжыгъэм къыщагъэкӀ. Иужьрей илъэсхэм анджырэфым зыщиубыдащ Ищхъэрэ Къаукъазым и губгъуэхэм. Силосыпхъэу къагъэкӀ нартыхум дэпщӀыгъумэ, и бэвагъым хохъуэ, мэкъумылэм и къэуатри къеӀэт.
Сирак (науч. Sorghum) — род од многу видови на треви, што се одгледуваат како жито и фуражна култура. Успеваат во потоплите краишта. Видовите се автохтони во тропските и суптропските подрачја на сите континенти, покрај југозападното тихоокеанско подрачје и Австралазија. Ова растение спаѓа во потсемејството просолики (Panicoideae) и племето Andropogoneae (на кое припаѓа и шеќерната трска).
Обичниот сирак или алаваџиско просо (Sorghum bicolor),[1] е мошне важна житна култура во светот. Се користи како храна (во зрна и меласата), сточна храна, за произведување на алкохолни пијалаци и за биогорива. Највеќето сорти се отпорни на суша и топлина,[2] па затоа се од особено значење во суви краишта, каде оваа житарка е важна за прехраната на сиромашното и селското население. Во разни тропски региони, овие сорти играат важна улога и како храна за стоката по пасиштата. Кај луѓето, сиракот е мошне значајна прехранбена култура во Африка, Средна Америка и Јужна Азија и претставува „петта најважна житна култура во светот“.[3]
Некои видови сирак содржат извесна доза на водород цијанид, хорденин и нитрати, кои се смртоносни ако животнотите ги јадат додека растението е младо. При услови на суша и жештини, дури и возрасните растенија стануваат отровни.[4]
Друг вид пак, наречен алепски сирак или „Џонсонова трева“ (S. halapense) во САД претставува наезден (инвазивен) вид.[5]
Во Македонија се одгледува скромно количество сирак. Во 2017 г. се произведени 45 тони сирак, што претставува значаен пад од 82 тони во 1996 и дури 346 тони во 1992 г.[6]
Во 2009, екипа на научни истражувачи од повеќе земји ја составиле низата на геномот на сиракот.[7][8]
,BF_fri06nov2015-0938h.jpg)
|accessdate= (помош) Сирак (науч. Sorghum) — род од многу видови на треви, што се одгледуваат како жито и фуражна култура. Успеваат во потоплите краишта. Видовите се автохтони во тропските и суптропските подрачја на сите континенти, покрај југозападното тихоокеанско подрачје и Австралазија. Ова растение спаѓа во потсемејството просолики (Panicoideae) и племето Andropogoneae (на кое припаѓа и шеќерната трска).
Сорга (па-лацінску: Sorghum) — род аднагадовых і шматгадовых травяністых расьлінаў сямейства метлюжковыя. Сорга ўключае ў сябе каля 30 відаў, якія вырошчваюцца ў Азіі, Афрыцы, Паўднёвай і Паўночнай Амэрыцы, Эўропе і Аўстраліі. Шэраг відаў сорга вырошчваецца як культурная расьліна[1].
Мэтазгоднасьць вырошчваньня сорга ў засушлівых і паўзасушлівых рэгіёнах плянэты абумоўліваецца ягонай унівэрсальнасьцю і высокай прадуктыўнасьцю. Зялёная маса і зерне ахвотна есца многімі відамі сельскагаспадарчых жывёлаў. Сорга ня толькі высокаўраджайная культура, але яна багатая на вугляводы, бялкі, каратын, дубільныя рэчывы, вітаміны, якія гуляюць важную ролю ў падвышэньні прадуктыўнасьці жывёлаў.
Паводле пажыўных уласьцівасьцях збожжа і зялёная маса сорга амаль не саступаюць кукурузе, а ў некаторых рэгіёнах і пераўзыходзяць яе. Акрамя фуражу збожжа сорга выкарыстоўваецца для сьпіртавой і крахмалапаточныай прамысловасьці. У краінах трэцяга сьвету тэхнічнае сорга шырока выкарыстоўваецца для вытворчасьці розных мётлаў і венікаў.
— сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
Сорга (па-лацінску: Sorghum) — род аднагадовых і шматгадовых травяністых расьлінаў сямейства метлюжковыя. Сорга ўключае ў сябе каля 30 відаў, якія вырошчваюцца ў Азіі, Афрыцы, Паўднёвай і Паўночнай Амэрыцы, Эўропе і Аўстраліі. Шэраг відаў сорга вырошчваецца як культурная расьліна.
Со́рго (лат. Sorghum) — бер йыллыҡ һәм күп йыллыҡ үләнсел үҫемлектәр ғаиләһендәге ырыу; мал аҙығы үҫемлеге[3]; тропик һәм субтропик илдәрҙә орлоғо өсөн, мал аҙығы, спирт, крахмал һ.б. алыу өсөн үҫтерелә торған бейек ҡыяҡ үҫемлек[4]. Азияла, Африкала, Көньяҡ һәм Төньяҡ Америкала, Европала һәм Австралияла таралған һәм 30-ға яҡын төрҙө берлештерә[5]. Үҫемлекте ашлыҡ культураһы һәм мал аҙығы булараҡ үҫтерәләр[6] (зерновые культуры и кормовые растения).
Үҫемлектең тыуған иле — Экваториаль Африка, һуңынан Һиндостан һәм Ҡытайға таралған. Һиндостанда соргоны б. э. т. III мең йыллыҡтан бирле үҫтерәләр, Ҡытайҙа б. э. т. II мең йыллыктан үҫтерәләр. XV быуатта үҫемлекте Европаға килтерәләр, XVII быуаттан бирле Америкала һуғаралар[6].
Сорго — яҙ сәселә торған һәм ужым культураһы. Йылы яратыусанлығы, ҡоролоҡҡа сыҙымлығы, тоҙло ерҙә үҫә алыусанлығы менән айырыла. Төрлө туппаҡҡа еңел яраҡлаша[6]. Вегетация осоро 120—130 тәүлек, ситтән һеркәләнә.
Соргоның һабағы 0,5 м-ҙан (карлик формаларының) 7 м-ға (тропик формаларының) етергә мөмкин. Тамыр системаһы 2—2,5 м[6].
[[Категория:Үүнээйилэр алпаабытынан]]
Сорго (Sorghum) диэн биир уонна элбэх сыллаах туорахтаах үүнээйилэр уустара. 30 кэриҥэ көрүҥ баар.
Сорго үөскээбит сирэ хотугулуу-илин Африка (Этиопия уонна Судан). Б.э.и. IV—III тыh. сс. ыла культивацияланар.
Сорго сааскы култуура. Сылааска үүнэр. Курааҥҥа уонна туустаныыга тулуйумтуо. Араас кырыстарга үчүгэйдик олохсуйар.
Сорго сорох көрүҥнэрэ ас, фураж, алкохоллаах утахтар оҥорууларыгар уонна биооттук курдук туттуллаллар.
Сорго, судан үләне (лат. Sorghum) — бер- һәм күпъеллык үләнле үсемлекләрнең ыругы. Аның 50гә якын төре күбесенчә Азия, Африка, Көньяк Америка һәм Төньяк Америка, Аурупа һәм Австралиядә үсә. Кайбер төрләре бөртекле һәм терлек азыгы буларак игелә.
Соргоның туган җире – Африка. Әлеге үсемлек исә корылыкка чыдамлыгы һәм яңгыр аз яуган елларда да мул терлек азыгы бирүе белән данлыклы.
Иң кызу көннәргә һәм корылыкка да бирешми торган культура. Һава температурасы 35 градус эсселектән югары булганда ул үзенең үсешен 45-55 көнгә туктата. Ә башка культуралар мондый шартларда "яналар”. Анабиоз (озак вакытка корылыкка түзү) бары тик сорго үләненә генә хас.
Бөртек соргосы да, шикәр соргосы да, үләне дә яшел конвейерда, силос һәм сенаж салуда кулланыла, бөртеге коры килеш саклана һәм башкалар.[3]
Со́рго (лат. Sorghum) — бер йыллыҡ һәм күп йыллыҡ үләнсел үҫемлектәр ғаиләһендәге ырыу; мал аҙығы үҫемлеге; тропик һәм субтропик илдәрҙә орлоғо өсөн, мал аҙығы, спирт, крахмал һ.б. алыу өсөн үҫтерелә торған бейек ҡыяҡ үҫемлек. Азияла, Африкала, Көньяҡ һәм Төньяҡ Америкала, Европала һәм Австралияла таралған һәм 30-ға яҡын төрҙө берлештерә. Үҫемлекте ашлыҡ культураһы һәм мал аҙығы булараҡ үҫтерәләр (зерновые культуры и кормовые растения).
[[Категория:Үүнээйилэр алпаабытынан]]
Сорго (Sorghum) диэн биир уонна элбэх сыллаах туорахтаах үүнээйилэр уустара. 30 кэриҥэ көрүҥ баар.
Сорго үөскээбит сирэ хотугулуу-илин Африка (Этиопия уонна Судан). Б.э.и. IV—III тыh. сс. ыла культивацияланар.
Сорго сааскы култуура. Сылааска үүнэр. Курааҥҥа уонна туустаныыга тулуйумтуо. Араас кырыстарга үчүгэйдик олохсуйар.
Сорго, судан үләне (лат. Sorghum) — бер- һәм күпъеллык үләнле үсемлекләрнең ыругы. Аның 50гә якын төре күбесенчә Азия, Африка, Көньяк Америка һәм Төньяк Америка, Аурупа һәм Австралиядә үсә. Кайбер төрләре бөртекле һәм терлек азыгы буларак игелә.
Соргоның туган җире – Африка. Әлеге үсемлек исә корылыкка чыдамлыгы һәм яңгыр аз яуган елларда да мул терлек азыгы бирүе белән данлыклы.
Иң кызу көннәргә һәм корылыкка да бирешми торган культура. Һава температурасы 35 градус эсселектән югары булганда ул үзенең үсешен 45-55 көнгә туктата. Ә башка культуралар мондый шартларда "яналар”. Анабиоз (озак вакытка корылыкка түзү) бары тик сорго үләненә генә хас.
Бөртек соргосы да, шикәр соргосы да, үләне дә яшел конвейерда, силос һәм сенаж салуда кулланыла, бөртеге коры килеш саклана һәм башкалар.
Ҷуворӣ (лотинӣ: Sorghum) (форсӣ: سورگوم), ҷаварӣ ҷинси гиёҳҳои як ё бисёрсолаи хӯшадор. Патакрешааш ба чуқурии 250 – 300 см паҳн мешавад. Пояаш рост, то 3 – 4 м (дар заминҳои обӣ баъзан то 5 – 6 м) қад мекашад, рангаш сабзи тира. Дар ҳар буттаи Ҷуворӣ аз 1 то 5 ва зиёда аз он поя ҳосил мешавад. Баргаш тасмашакли дароз, бо навбат ҷой гирифтааст (рангаш сабз). Гулаш дуҷинса, хӯшагулаш парешоншоха, зич ва ҷорӯбшакл. Донаш мудаввар ё тухмшакли сафед, хокистарӣ, сурхи ҷигарӣ, сиёҳ (вазни 1000-тоаш 25 – 50 г). Ҷуворӣ растании гармипарвард буда, тухмаш дар ҳарор. 18 – 200 саросар неш мезанад. Майсаи Ҷуворӣ дар сармои 1,5 – 20С нобуд мешавад. Барои нашъунамои Ҷуворӣ ҳарор. мувофиқтарин 30 – 340 мебошад, вале ба ҳарор. 400 ва бештар аз он ҳам тоб меоварад. Ҷуворӣ дар заминҳои обӣ нисбат ба заминҳои лалмӣ ду баробар зиёдтар ҳосили дон ва баргу пояи сабз медиҳад. Он дар хокҳои гуногун нашъунамо мекунад. Давраи нашваш 90 – 100 (навъҳои тезпазак), 115 – 125 (миёнапазак) ва 130 – 145 рӯз (дерпазак).
Ҷуворӣ баъди гандум ва шолӣ дар ҷаҳон сеюмин зироати ғизоӣ мебошад. Онро дар Ҳиндустон ва Хитой дар ҳазораи сеюми то м. мекоштанд. Ба Осиёи Марказӣ Ҷуворӣ-ро 2500 сол пеш аз Ҳиндустон овардаанд. Дар Тоҷикистон дар навоҳии вил. Хатлон, Суғд ва водии Ҳисор кишт карда мешавад. Меъёри кишт 10 – 12 кг/га. Дар сурати дуруст ба роҳ мондани ғизодиҳӣ, обмонӣ ва тадбирҳои дигари агротехникӣ аз ҳар га ҷуворизор 30 – 50 сентнер дон ва 800 – 1200 сентнер баргу пояи сабз гирифтан мумкин аст.
Дар таркиби Ҷуворӣ ба миқдори зиёд витамини В1 (тиамин) мавҷуд аст. Тиамин барои фаъолияти хуби мағзи сар, дил, мушакҳо, меъда аҳамияти калон дорад. Тиамин организмро аз таъсири табоҳсозандаи шароб ва тамоку ҳифз менамояд. Ҷуворӣ ҳамчунин аз витамини Н бой аст. Вай дар организм дар синтези глюкоза, таҷзияи кислотаҳои равған иштирок карда, ба мубодилаи моддаҳо таъсири мусбат мерасонад, миқдори қанди таркиби хунро танзим менамояд. Фосфори таркиби Ҷуворӣ манбаи асосии ҳосил шудани кислотаҳои фосфат мебошад[1].
Ҷуворӣ (лотинӣ: Sorghum) (форсӣ: سورگوم), ҷаварӣ ҷинси гиёҳҳои як ё бисёрсолаи хӯшадор. Патакрешааш ба чуқурии 250 – 300 см паҳн мешавад. Пояаш рост, то 3 – 4 м (дар заминҳои обӣ баъзан то 5 – 6 м) қад мекашад, рангаш сабзи тира. Дар ҳар буттаи Ҷуворӣ аз 1 то 5 ва зиёда аз он поя ҳосил мешавад. Баргаш тасмашакли дароз, бо навбат ҷой гирифтааст (рангаш сабз). Гулаш дуҷинса, хӯшагулаш парешоншоха, зич ва ҷорӯбшакл. Донаш мудаввар ё тухмшакли сафед, хокистарӣ, сурхи ҷигарӣ, сиёҳ (вазни 1000-тоаш 25 – 50 г). Ҷуворӣ растании гармипарвард буда, тухмаш дар ҳарор. 18 – 200 саросар неш мезанад. Майсаи Ҷуворӣ дар сармои 1,5 – 20С нобуд мешавад. Барои нашъунамои Ҷуворӣ ҳарор. мувофиқтарин 30 – 340 мебошад, вале ба ҳарор. 400 ва бештар аз он ҳам тоб меоварад. Ҷуворӣ дар заминҳои обӣ нисбат ба заминҳои лалмӣ ду баробар зиёдтар ҳосили дон ва баргу пояи сабз медиҳад. Он дар хокҳои гуногун нашъунамо мекунад. Давраи нашваш 90 – 100 (навъҳои тезпазак), 115 – 125 (миёнапазак) ва 130 – 145 рӯз (дерпазак).
Ҷуворӣ баъди гандум ва шолӣ дар ҷаҳон сеюмин зироати ғизоӣ мебошад. Онро дар Ҳиндустон ва Хитой дар ҳазораи сеюми то м. мекоштанд. Ба Осиёи Марказӣ Ҷуворӣ-ро 2500 сол пеш аз Ҳиндустон овардаанд. Дар Тоҷикистон дар навоҳии вил. Хатлон, Суғд ва водии Ҳисор кишт карда мешавад. Меъёри кишт 10 – 12 кг/га. Дар сурати дуруст ба роҳ мондани ғизодиҳӣ, обмонӣ ва тадбирҳои дигари агротехникӣ аз ҳар га ҷуворизор 30 – 50 сентнер дон ва 800 – 1200 сентнер баргу пояи сабз гирифтан мумкин аст.
Дар таркиби Ҷуворӣ ба миқдори зиёд витамини В1 (тиамин) мавҷуд аст. Тиамин барои фаъолияти хуби мағзи сар, дил, мушакҳо, меъда аҳамияти калон дорад. Тиамин организмро аз таъсири табоҳсозандаи шароб ва тамоку ҳифз менамояд. Ҷуворӣ ҳамчунин аз витамини Н бой аст. Вай дар организм дар синтези глюкоза, таҷзияи кислотаҳои равған иштирок карда, ба мубодилаи моддаҳо таъсири мусбат мерасонад, миқдори қанди таркиби хунро танзим менамояд. Фосфори таркиби Ҷуворӣ манбаи асосии ҳосил шудани кислотаҳои фосфат мебошад.
ज्वार (Sorghum vulgare ; संस्कृत : यवनाल, यवाकार या जूर्ण) एक प्रमुख फसल है। ज्वार कम वर्षा वाले क्षेत्र में अनाज तथा चारा दोनों के लिए बोई जाती हैं। ज्वार जानवरों का महत्वपूर्ण एवं पौष्टिक चारा हैं। भारत में यह फसल लगभग सवा चार करोड़ एकड़ भूमि में बोई जाती है। यह खरीफ की मुख्य फसलों में है। यह एक प्रकार की घास है जिसकी बाली के दाने मोटे अनाजों में गिने जाते हैं।
सिंचाई करके वर्षा से पहले एवं वर्षा आरंभ होते ही इसकी बोवाई की जाती है। यदि बरसात से पहले सिंचाई करके यह बो दी जाए, तो फसल और जल्दी तैयार हो जाती है, परंतु बरसात जब अच्छी तरह हो जाए तभी इसका चारा पशुओं को खिलाना चाहिए। गरमी में इसकी फसल में कुछ विष पैदा हो जाता है, इसलिए बरसात से पहले खिलाने से पशुओं पर विष का बड़ा बुरा प्रभाव पड़ सकता है। यह विष बरसात में नहीं रह जाता है। चारे के लिये अधिक बीज लगभग 12 से 15 सेर प्रति एकड़ बोया जाता है। इसे घना बोने से हरा चारा पतला एवं नरम रहता है और उसे काटकर गाय तथा बैलों को खिलाया जाता है। जो फसल दाने के लिये बोई जाती है, उसमें केवल आठ सेर बीज प्रति एकड़ डाला जाता है। दाना अक्टूबर के अंत तक पक जाता है भुट्टे लगने के बाद एक महीने तक इसकी चिड़ियों से बड़ी रखवाली करनी पड़ती है। जब दाने पक जाते हैं तब भुट्टे अलग काटकर दाने निकाल लिए जाते हैं। इसकी औसत पैदावार छह से आठ मन प्रति एकड़ हो जाती है। अच्छी फसल में 15 से 20 मन प्रति एकड़ दाने की पैदावार होती है। दाना निकाल लेने के बाद लगभग 100 मन प्रति एकड़ सूखा पौष्टिक चारा भी पैदा होता है, जो बारीक काटकर जानवरों को खिलाया जाता है। सूखे चारों में गेहूँ के भूसे के बाद ज्वार का डंठल तथा पत्ते ही सबसे उत्तम चारा माना जाता है।
यह अनाज संसार के बहुत से भागों में होता है। भारत, चीन, अरब, अफ्रीका, अमेरिका आदि में इसकी खेती होती है। ज्वार सूखे स्थानों में अधिक होती है, सीड़ लिए हुए स्थानों में उतनी नहीं हो सकती। भारत में राजस्थान, पंजाब आदि में इसका ब्यवहार बहुत अधिक होता है। बंगाल, मद्रास, बरमा आदि में ज्वार बहुत कम बोई जाती है। यदि बोई भी जाती है तो दाने अच्छे नहीं पडते। इसका पौधा नरकट की तरह एक डंठल के रूप में सीधा ५-६ हाथ ऊँचा जाता है। डंठल में सात सात आठ आठ अंगुल पर गाँठें होती हैं जिनसे हाथ डेढ़ हाथ लंबे तलवार के आकार के पत्ते दोनों ओर निकलते हैं। इसके सिरे पर फूल के जीरे और सफेद दानों के गुच्छे लगते हैं। ये दाने छोटे छोटे होते हैं और गेहूँ की तरह खाने के काम में आते हैं।
ज्वार कई प्रकार की होती है जिनके पौधों में कोई विशेष भेद नहीं दिखाई पड़ता। ज्वार की फसल दो प्रकार की होती है, एक रबी, दूसरी खरीफ। मक्का भी इसी का एक भेद है। इसी से कहीं कहीं मक्का भी ज्वार ही कहलता है। ज्वार को जोन्हरी, जुंडी आदि भी कहते हैं। इसके डंठल और पौधे को चारे के काम में लाते हैं और 'चरी' कहते हैं। इस अन्न के उत्पत्तिस्थान के संबंध में मतभेद है। कोई कोई इसे अरब आदि पश्चिमी देशों से आया हुआ मानते हैं और 'ज्वार' शब्द को अरबी 'दूरा' से बना हुआ मानते हैं, पर यह मत ठीक नहीं जान पड़ता। ज्वार की खेती भारत में बहुत प्राचीन काल से होती आई है। पर यह चारे के लिये बोई जाती थी, अन्न के लिये नहीं।
ज्वार (Sorghum vulgare ; संस्कृत : यवनाल, यवाकार या जूर्ण) एक प्रमुख फसल है। ज्वार कम वर्षा वाले क्षेत्र में अनाज तथा चारा दोनों के लिए बोई जाती हैं। ज्वार जानवरों का महत्वपूर्ण एवं पौष्टिक चारा हैं। भारत में यह फसल लगभग सवा चार करोड़ एकड़ भूमि में बोई जाती है। यह खरीफ की मुख्य फसलों में है। यह एक प्रकार की घास है जिसकी बाली के दाने मोटे अनाजों में गिने जाते हैं।
ज्वारी (इंग्रजी Sorghum bicolour) ह एक धान्यप्रकार आहे. हे एक तृणधान्य आहे. यास जोंधळा असेही म्हणतात. या वनस्पतीला इंग्रजीत Great milletअसे म्हणतात.
याचा उगम आफ्रिका खंडाच्या पूर्व भागात झाला असे मानतात. एका मतानुसार ज्वारी इस पूर्व ११ व्या शतकात आफ्रिकेतून भारतात आली असे मानले जाते. परंतु द्वारका येथे झालेल्या उत्खननात, सुमारे पाच हजार वर्षांपुर्वीच्या एका जात्याच्या भागात सापडलेल्या पुराव्या वरून ज्वारीची शेती भारतात किमान पाच हजार वर्षांपासून अस्त्तित्वात आहे असे सिद्ध झाले आहे.भारतात मोठ्या प्रमानावरती हे पिक घेतले जाते .
विषुववृत्तापासून ४५ अक्षांशांपर्यंत या पिकाची लागवड होते. यास उष्ण हवामान मानवते. ज्वारीची लागवड आफ्रिका खंडात सर्वत्र आढळते. तसेच भारत, चीन, अमेरिका येथे मोठ्या प्रमाणावर होते. जगातील मोठ्या लोकसंख्येचे हे एक महत्त्वाचे अन्न उत्पादन आहे. भारतात मोठ्या भागात लोकांच्या आहाराचा प्रमुख भाग आहे.
कोवळ्या ज्वारी चा भाजून हुरडा केला जातो. ज्वारी पुर्ण पिकल्यावर ज्वारीचे धान्य म्हणून वापरतात. तसेच भाजून लाह्या, कण्या व पिठाच्या भाकरी करून खान्यासाठी वापरले जाते. याचे बी लघवी च्या आजारांवर उपयुक्त असते. तसेच हे एक कामोत्तेजक म्हणूनही कार्य करते. हे पिक जनावरांचे खाद्य म्हणूनही वापरले जाते.सोलापूर जिल्हाला ज्वारीचे कोठार म्हणतात.सोलापूर जिल्ह्यात मोठ्या प्रमाणात ज्वारीचे उत्पादन घेतले जाते.
ज्वारी पासून पापड्या ही बनवल्या जातात.
ज्वारीचे अनेक प्रकार आहेत. त्यातील महाराष्ट्र राज्यात मोतीचूर, काळबोंडी, लालबोंडी, पिवळी हे उपप्ररकार लागवडीत आढळतात. यात 'हायब्रीड ज्वारी' हाही एक प्रकार आहे.
एका ठराविक प्रकारच्या ज्वारीच्या बुंध्यातून रस काढून काकवी केली जाते.
सुधारित सावनेर, सुधारित रामकेल, एन. जे. १३४, टेसपुरी, सातपानी, मालदांडी ३५–१ (सीएसएच क्र. ४)
ज्वारीवर कवकांचे प्रकार वाढतात. काणी, काजळी, तांबेरा, केवडा, अरगट आणि करपा हे कवकजन्य रोग पिकांना रोगग्रस्त करतात. [१]
तसेच रुचिरा प्रकार प्रसिध्द आहे
ज्वारी (इंग्रजी Sorghum bicolour) ह एक धान्यप्रकार आहे. हे एक तृणधान्य आहे. यास जोंधळा असेही म्हणतात. या वनस्पतीला इंग्रजीत Great milletअसे म्हणतात.
ਜਵਾਰ ਘਾਹ ਪਰਵਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਪੋਰੀਦਾਰ ਫਸਲ ਹੈ। ਇਹਦੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਅਫਰੀਕਾ, ਏਸ਼ੀਆ, ਮੈਜ਼ੋਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਟਾਪੂਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਟਾਪੂਆਂ ਤੱਕ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ।[2][3][4][5][6][7]
ਇਹ ਫਸਲ ਲੱਗਭੱਗ ਸਵਾ ਚਾਰ ਕਰੋੜ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬੀਜੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਚਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਦਾਣੇ ਦੋਨਾਂ ਲਈ ਬੋਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਖਰੀਫ ਮੁੱਖ ਫਸਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਸਿੰਚਾਈ ਕਰ ਕੇ ਮੀਂਹ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਮੀਂਹ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਇਸ ਦੀ ਬੀਜਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਵਰਖਾ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰ ਕੇ ਇਹ ਬੀਜ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਫਸਲ ਹੋਰ ਜਲਦੀ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਲੇਕਿਨ ਬਰਖਾ ਜਦੋਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋ ਜਾਵੇ ਉਦੋਂ ਇਸ ਦਾ ਚਾਰਾ ਪਸ਼ੁਆਂ ਨੂੰ ਖਿਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਗਰਮੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਫਸਲ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਜਹਿਰ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਵਰਖਾ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖਿਲਾਉਣ ਨਾਲ ਪਸ਼ੁਆਂ ਉੱਪਰ ਜਹਿਰ ਦਾ ਬਹੁਤ ਭੈੜਾ ਅਸਰ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਹਿਰ ਵਰਖਾ ਵਿੱਚ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚਾਰੇ ਲਈ ਜਿਆਦਾ ਬੀਜ ਲੱਗਭੱਗ 12 ਤੋਂ 15 ਕਿੱਲੋ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਘਣਾ ਬੀਜਣ ਨਾਲ ਹਰਾ ਚਾਰਾ ਪਤਲਾ ਅਤੇ ਨਰਮ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਕੱਟਕੇ ਗਾਂ ਅਤੇ ਬੈਲ ਨੂੰ ਖਿਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਫਸਲ ਦਾਣੇ ਲਈ ਬੀਜੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਕੇਵਲ ਅੱਠ ਕਿੱਲੋ ਬੀਜ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਨਾਜ ਅਕਤੂਬਰ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਪਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਟੇ ਲੱਗਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਤੱਕ ਇਸ ਦੀ ਹਰਬਲ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਦਾਣੇ ਪਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੱਦ ਸਿੱਟੇ ਵੱਖ ਕੱਟਕੇ ਦਾਣੇ ਕੱਢ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਔਸਤ ਉਤਪਾਦਨ ਛੇ ਤੋਂ ਅੱਠ ਮਣ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚੰਗੀ ਫਸਲ ਵਿੱਚ 15 ਤੋਂ 20 ਮਣ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਦਾਣੇ ਉਤਪਾਦਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦਾਣੇ ਕੱਢ ਲੈਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਲੱਗਭੱਗ 100 ਮਣ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਸੁੱਕਾ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਚਾਰਾ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਬਰੀਕ ਕੱਟ ਕਰ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਖਿਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੁੱਕੇ ਚਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਣਕ ਦੀ ਤੂੜੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਜਵਾਰ ਦੇ ਡੱਕਰੂਆਂ ਅਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਛਾ ਰਸਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
જુવાર એ ભારતમાં પ્રચલિત એકદળ અનાજ છે. આને અંગ્રેજીમાં સોર્ગમ (Sorghum) કહે છે. જુવારના દાણાનો ઉપયોગ ભોજન માટે અને એનો છોડ પ્રાણીઓના ચારામાં વપરાય છે. આમ ક્યારેક ચારા માટે પણ જુવારની ખેતી કરવામાં આવે છે. ગરમ વાતાવરણ ધરાવતા પ્રદેશોમાં સમગ્ર વિશ્વમાં જુવારની ખેતી થાય છે.
જુવારની એક પ્રજાતિ સોર્ગમ બાઈકલર તરીકે ઓળખાય છે.[૧] આ પ્રજાતિ વિશ્વનો એક પ્રમુખ પાક છે. એના દાણા ખોરાક તરીકે વપરાય છે. આ સિવાય તેનો ઉપયોગ માદક પીણા બનાવવામાં, ચારા તરીકે અને જૈવિક ઈંધણ તરીકે પણ થાય છે. આ પ્રજાતિ વિશ્વનું પાંચમુ સૌથી મહત્ત્વપૂર્ણ અનાજ છે. [૨] આ પ્રજાતિને આફ્રિકા, દક્ષિણ એશિયા અને મધ્ય અમેરિકામાં વિપુલ પ્રમાણમાં ઊગડવામાં આવે છે. જુવારની મોટા ભાગની દરેક પ્રજાતિઓ ગરમી અને શુષ્ક વાતાવરણ પ્રત્યે સહનશીલ હોય છે. આને કારણે શુષ્ક ગરમ આબોજવા ધરાવતા પ્રદેશમાં જુવાર એ રોજિંદો આહાર હોય છે.
જુવારની મૌક પ્રજાતિ તેના વિકાસના શરૂઆતના સમયમાં ભયજનક માત્રામાં હોર્ડેનાઈન નામનું હાયડ્રોજન સાયનાઈડ તત્ત્વ ધરાવે છે. આવા છોડ તેને ચરનારા પ્રાણી માટે ઘાતક નીવડી શકે છે. દુકાળ કે શુષ્ક વાતાવરણમાં પણ જુવારના છોડવામાં સાયનાઈડ અને નાઈટ્રેટનું પ્રમાણ ઝેરી સ્તર સુધી વધી શકે છે. [૩]
ઝોન્સન ઘાસ નામની જુવારની પ્રજાતિને અમેરિકાના ખોરાક અને ઔષધ ખાતાએ આક્રમક પ્રજાતિ ઘોષિત કરી છે.[૪]
જુવારની અન્ય પ્રજાતિ શોરગમ વલ્ગેર અને ટેક્નીકમને બ્રુમ કોર્ન પણ કહે છે. [૫]
૨૦૦૯માં આંતરરાષ્ટ્રીય સંશોધકોએ જુવારનો જીનોમ ઉકેલ્યાને જાહેરાત કરી હતી.[૬][૭]
|coauthors= ignored (|author= suggested) (મદદ); Check date values in: |date= (મદદ) જુવાર એ ભારતમાં પ્રચલિત એકદળ અનાજ છે. આને અંગ્રેજીમાં સોર્ગમ (Sorghum) કહે છે. જુવારના દાણાનો ઉપયોગ ભોજન માટે અને એનો છોડ પ્રાણીઓના ચારામાં વપરાય છે. આમ ક્યારેક ચારા માટે પણ જુવારની ખેતી કરવામાં આવે છે. ગરમ વાતાવરણ ધરાવતા પ્રદેશોમાં સમગ્ર વિશ્વમાં જુવારની ખેતી થાય છે.
சோளம் (இலங்கையில் 'இறுங்கு') என்பது புல்வகையைச் சேர்ந்த பல இனங்களை உள்ளடக்கிய தாவரப் பேரினம் (genus) ஆகும். இவற்றுட் சில தானியங்களுக்காகவும் வேறு சில கால்நடைத் தீவனங்களுக்காகவும் பயிரிடப்படுகின்றன. சில வகைகள் மேய்ச்சல் நிலங்களில் இயற்கையாக வளர்கின்றன. இப்பயிர் உலகம் முழுதும் மிதமான வெப்பம் கொண்ட பகுதிகளில் பயிராகின்றன. இவ்வினங்கள், எல்லாக் கண்டங்களையும் சேர்ந்த வெப்ப வலய மற்றும் குறை வெப்பவலயப் பகுதிகளையும், தென்மேற்கு பசிபிக், ஆஸ்திரலேசியா பகுதிகளையும் தாயகமாகக் கொண்டவை ஆகும். இது சிறிய தானியப் பயிராகும்.[1]
இந்திய மாநிலமான தமிழகத்தில் பொங்கல் திருநாளன்று வெண்சாமரச் சோளம் பயன்படுத்தப்படும். இன்றும் இது திருச்சிமாவட்டம், பெரம்பலூர் மாவட்ட கிராமங்களில் வெகு சிலரால் பயிரிடப்படுகிறது. இது நாட்டுவகைச் சோளம். பெரும்பாலோர் கலப்பின ரகச் சோளங்களையே பயிரிடுகின்றனர்.
இந்தியாவில் அரிசி மற்றும் கோதுமைக்கு அடுத்தபடியாக சோளம் முக்கியமான இடத்தைப் பிடித்துள்ளது. முழுமையான மற்றும் உடைத்த சோளம் வேகவைத்து அரிசி போன்றும் பயன்படுத்தப்படுகிறது. முழுச்சோளத்தை அரைத்து அம் மாவிலிருந்து சப்பாத்தி போன்றும் பயன்படுத்தப்படுகிறது. சோளமானது நொதித்தல் தொழிற்சாலை மற்றும் எரிசாராயம் மற்றும் கரைப்பான் தொழிற்சாலைகளில் மாவுச்சத்துப் பொருளாகப் பயன்படுத்தப்படுகிறது.
வெள்ளைச் சோளம் அரிசியைப் போன்ற தன்மையையும் அதைவிடப் பல சத்துக்களையும் கொண்ட உணவுப் பொருள் ஆகும். சோளத்தில் உடலுக்கு அவசியமான புரதம், இரும்பு, கால்சியம், கொழுப்பு, மற்றும் நார் சத்துக்கள் அடங்கி உள்ளன. . இவ்வகை சிறுதானியங்களில் குறைந்தளவே குளுகோஸ் இருப்பதால் இவை மனிதனை சர்க்கரை நோயிலிருந்து காப்பாற்றக் கூடியவை.
பச்சையாக உள்ள நூறு கிராம் சோளத்தில் உள்ள கனிம அளவுகள்,
பச்சையாக உள்ள நூறு கிராம் சோளத்தில் உள்ள விட்டமின்களின் அளவுகள், - 2.00 மிகி வைட்டமின் ஏ (ரெட்டினால் அல்லது கரோட்டின்), - 0.06 மிகி வைட்டமின் பி 1 (thiamin, தையமின்) (சோளம், - 0.08 மிகி வைட்டமின் B2 அல்லது ரிபோப்லாவின் (சோளம், - 0.20 மிகி வைட்டமின் B6 அல்லது பைரிடாக்சின், - 18.00 வைட்டமின் சி அல்லது அஸ்கார்பிக் அமிலம் மிகி, - 0.00 மிகி வைட்டமின் ஈ அல்லது தொக்கோபெரோல்.
இவ்வகை சோளம் மனிதர்களுக்கும் விலங்குகளுக்கும் உணவாகப் பயன்படுகின்றது. இது பெரும்பாலும் தென் ஆப்ரிக்காவில் விளைவிக்கப்படுகின்றது. தற்போது இது மழை குறைவாக பொழியும் அனைத்து நாடுகளிலும் விளைவிக்கப்படுகின்றது. இது நான்கு மீட்டர் உயரம் வரை வளரும். இப்பயிர் மூன்று முதல் நான்கு மில்லி மீட்டர் வரை சுற்றளவு கொண்டிருக்கும். இதன் இலைகள் மருந்து, மற்றும் எத்தனால் தயாரிக்கப் பயன்படுகிறது.
சோளம் அனைத்து பகுதிகளிலும் விளைய ஏற்ற பயிராகும். சிறு வெள்ளைச்சோளமே இந்தியாவினுடைய இயற்கைச் சோளமாகும். மக்காச் சோளத்தின் உற்பத்தியில் தற்போது இந்தியா உலகில் ஐந்தாவது இடத்தில் உள்ள நாடு ஆகும்[2]. மக்காச்சோளம் தென் அமெரிக்க நாட்டில் இருந்து வந்த பயிர் ஆகும். சிறுசோளமும், மக்காச்சோளமும் இந்தியாவின் பாரம்பரிய பயிராகும்.
2011 ல் சோளத்தின் உற்பத்தி நைஜீரியாவில் (12.6%), இந்தியாவில் (11.2%), மெக்ஸிகோவில் (11.2%) மற்றும் அமெரிக்காவில் (10.0%) ஆக இருந்தது. சோளம் ஒரு பரவலான வெப்பநிலையில், அதிக உயரத்தில் வளரும். நச்சு மண்களிலும் வளர்க்க முடியும். இது மிகவும் வறட்சியில் வளரும் பயிராகும். இது பசிபிக் பகுதிகளிலும் விளையக்கூடியது ஆகும்.
சோளம் அமெரிக்காவில் மற்ற தானியங்களைவிட அதிக அளவு உபயோகப்படுத்தப்படுகிறது. இதில் அதிக அளவு மாவுச்சத்து, கொழுப்பு மற்றும் புரதம் நிறைந்து உள்ளதால் சத்தான உணவாக இது கருதப்படுகின்றது. உணவுக்காக மேலைநாடுகளில் அதிக அளவில் இவை பயிரிடப்படுகின்றது. மக்காச்சோள அவல் அதிக அளவு காலை சிற்றுண்டிக்கு பயன்படுகின்றது. வளர்ந்த நாடுகளில் கால்நடை தீவனத்திற்காகவும் சோளம் பயன்படுகின்றன. இது கஞ்சி சர்க்கரை (சோளசர்க்கரை, டெக்ஸரின்) காகன் சிரப் தொழிற் ஆல்கஹால் தொழிற்சாலைகளில் பயன்படுத்தப்படுகிறது.
ஆப்பிரிக்க நாடுகளுக்குச் சொந்தமான சோர்கம் பைக்கலர் (sorghum bicolor)), தற்போது பல பயிரிடப்பட்ட வடிவங்களுடன், உலகளாவிய முக்கிய பயிர் ஆகும்[3], இது உணவுக்காகவும் (தானியமாகவும் சோர்கம் சிரப் அல்லது சோர்கம் மொலாசஸ் வடிவிலும்), விலங்கு தீவனம், மது பானங்கள், மற்றும் உயிரி எரிபொருள்கள் போன்றவை தயாரிக்கப்படுகிறது. பெரும்பாலான வகைகள் வறட்சி மற்றும் வெப்பத்தை தாங்கி வளரும் தன்மை கொண்டவையாகும், வறண்ட பகுதிகளிலும், குறிப்பாக ஏழை மற்றும் கிராமப்புற மக்களுக்கான உணவுப்பொருட்களில் ஒன்றாக இது விளங்குகிறது. இந்த வகைகள் பல வெப்ப மண்டலப் பகுதிகளில் மேய்ச்சலின் முக்கிய கூறுகளை உருவாக்குகின்றன. ஆப்பிரிக்கா, மத்திய அமெரிக்கா மற்றும் தெற்கு ஆசியா ஆகியவற்றில் முக்கிய உணவுப் பயிர்கள் எஸ்.பைகோலர் ஆகும், இது உலகின் ஐந்தாவது மிக முக்கியமான தானிய பயிர் ஆகும்[4].
சோளத்தின் சில சிற்றினங்கள் ஆரம்ப வளர்ச்சி நிலைகளில் ஹைட்ரஜன் சயனைடு மற்றும் நைட்ரேட்டுகளின் அளவுகள் இளம் மேய்ச்சல் விலங்ககளுக்கு கொல்லும் அளவிற்கு ஆபத்தை விளைவிக்கின்றன.வறட்சி அல்லது வெப்பத்தால் பாதிக்கப்பட்ட சோளத் தாவரங்களில் சானைட் மற்றும நைட்ரேட்டுகள் காணப்படுகின்றன[5].
சோளத்தின் மற்றொரு வகையான ஜான்சன் புல் (Johnson Grass) சொர்கம் ஹாலப்பென்ஸ் (S. halapense) தாவரத்தை ஆக்கிரமித்தக்கொள்ளும் தாவரமாக இனமாக ஐக்கிய அமரிக்காவின் வேளான்மைத்துறை வகைப்படுத்தியுள்ளது. [6]
சூரிய எரிசக்திக்கு மாற்றாக வேதிய எரிசக்தியை மாற்றியமைப்பதில் சோளம் மிகவும் திறன் பட பங்காற்றுகிறது, மேலும் பிற தானிய பயிர்களை ஒப்பிடும்போது சோளப்பயிர்கள் குறைவான நீரைப் பயன்படுத்துகிறது[7][8]. இனிப்பு சோளத்தின் தண்டுகளில் உள்ள அதிக சர்க்கரை உள்ளடக்கமானது உயிர் எரிபொருளான எத்தனால் உற்பத்திக்கு, கரியமில வாயு, சிங்கஸ் மற்றும் உயிர் எரிபொருள் தயாரிப்பிலும் பெரும் பங்காற்றுகின்றன[9][10].
சோளம் (இலங்கையில் 'இறுங்கு') என்பது புல்வகையைச் சேர்ந்த பல இனங்களை உள்ளடக்கிய தாவரப் பேரினம் (genus) ஆகும். இவற்றுட் சில தானியங்களுக்காகவும் வேறு சில கால்நடைத் தீவனங்களுக்காகவும் பயிரிடப்படுகின்றன. சில வகைகள் மேய்ச்சல் நிலங்களில் இயற்கையாக வளர்கின்றன. இப்பயிர் உலகம் முழுதும் மிதமான வெப்பம் கொண்ட பகுதிகளில் பயிராகின்றன. இவ்வினங்கள், எல்லாக் கண்டங்களையும் சேர்ந்த வெப்ப வலய மற்றும் குறை வெப்பவலயப் பகுதிகளையும், தென்மேற்கு பசிபிக், ஆஸ்திரலேசியா பகுதிகளையும் தாயகமாகக் கொண்டவை ஆகும். இது சிறிய தானியப் பயிராகும்.
అందరూ ఇష్టపడే చిరుధాన్యం జొన్న (ఆంగ్లం: Sorghum). శరీర నిర్మాణానికి తోడ్పడే ప్రొటీన్లు, శక్తినిచ్చే పదార్థాలతో పాటు రక్తవృద్ధికి తోడ్పడే ఇనుము, కాల్షియం, బి-విటమిన్లు, ఫోలిక్ ఆమ్లం వంటి సూక్ష్మపోషకాలు జొన్నలో పుష్కలంగా లభిస్తాయి. అందుకే రొట్టెలతో పాటు, జొన్నతో చేసిన పేలాల లడ్డు, అప్పడాలు, అంబలి వంటివి రుచికి రుచి, ఆరోగ్యానికి ఆరోగ్యం.30 దేశాలలో 500 మిలియన్ల ప్రజలు జొన్నలను ప్రథాన ఆహార ధాన్య౦గా తీసుకొని జీవిస్తున్నారు. సి౦ధునాగరికతకు సమా౦తర౦గా కృష్ణా గోదావరీ పరీవాహక ప్రా౦తాలలో జొన్నల్నీ బాగానే ప౦డి౦చారు.ఇతర ధాన్యాల కన్నా ఇనుము, జి౦కు ఎక్కువగా ఉ౦టాయి కాబట్టి, జొన్నలు కేలరీలను పెరగనీకు౦డా శక్తినిస్తాయి. గోధుమలలో ఉ౦డే, గ్లూటెన్ అనే మృదువైన ప్రొటీన్ చాలామ౦దికి సరిపడట౦ లేదు. జొన్నల్లో గ్లూటెన్ ఉ౦డదు.అ౦దువలన ఈ ప్రత్యామ్నాయ ధాన్య౦ మీదకు ప్రప౦చ౦ తనదృష్టి సారి౦చి౦ది. ఒకవైపున జొన్నలకు ప్రప౦చ వ్యాప్త౦గా ఈ విధ౦గా డిమా౦డ్ పెరుగుతు౦టే, మనవాళ్ళు ప౦డి౦చట౦ తగ్గి౦చేస్తున్నారు. భారత దేశ౦లో గడచిన రె౦డు దశాబ్దాలకాల౦లో12 మెట్రిక్ టన్నులను౦చి 7 మెట్రిక్ టన్నులకు జొన్న ఉత్పత్తి పడిపోయి౦దని ఇక్రిశాట్ నివేదిక చెప్తో౦ది. జొన్నలు ఇప్పుడు బియ్య౦కన్నా ఎక్కువ రేటు ఉన్నాయి. ధర పెరగటానికి ప౦ట తగ్గిపోవట౦, డిమా౦డ్ పెరగటాలు కారణాలు. ర౦గు రుచి వాసనా లేకు౦డా తటస్థ౦గా ఉ౦టు౦ది కాబట్టి, జొన్నపి౦డి ఏ ఇతర వ౦టక౦లో నయినా కలుపు కోవటానికి వీలుపడుతుంది.
[[]]
ಜೋಳವು ಸೋರ್ಗಮ್ ವರ್ಗದಲ್ಲಿನ ಹುಲ್ಲುಗಳ ಜಾತಿಯ ಬೇಸಾಯ ಮತ್ತು ವಾಣಿ ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಧಾನ್ಯ, ನಾರು ಮತ್ತು ಮೇವಿಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚು ಉಷ್ಣ ವಾಯುಗುಣವಿರುವಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಾಣಿಜ್ಯ ಸಾರ್ಗಮ್ ಜಾತಿಗಳು ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮತ್ತು ಉಪಉಷ್ಣವಲಯದ ಪ್ರದೇಶಗಳಾದ ಆಫ್ರಿಕಾ, ಏಷ್ಯಾಗಳ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಸ್ಯಗಳಾಗಿವೆ, ಒಂದು ಜಾತಿಯು ಮೆಕ್ಸಿಕೋದ ದೇಶೀಯ ಬೆಳೆಯಾಗಿದೆ.
ಜೋಳವು ಹಲವು ಆಫ್ರಿಕಾ, ಏಷ್ಯಾದ ದೇಶಗಳ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯವಾಗಿದೆ. ಜೋಳದ ೨೫ ಜೀವಸಂಕುಲಗಳಲ್ಲಿ ೧೭ ಜೀವಸಂಕುಲಗಳು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿವೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವರ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಆಫ್ರಿಕಾ, ಏಶಿಯಾ, ಮಧ್ಯಅಮೆರಿಕ ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಂದು ಹಿಂದೂ ಹಾಗೂ ಶಾಂತಿ ಮಹಾಸಾಗರದ ದ್ವೀಪಗಳಿಗೆ ಹರಡಿದೆ[೧] ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಾಗುವಳಿ ಮಾಡುವ ಜೋಳವು ಸೋರ್ಗಮ್ ಬೈಕಾಲರ ಜೀವಸಂಕುಲಕ್ಕೆ ಸೇರಿದೆ.
ಜೋಳ ಪದವನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಜೋಳದ ಸಸ್ಯ ಹಾಗೂ ಕಾಳಿಗೂ (ಧಾನ್ಯ) ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂಗ್ಲೀಶ್ ಸಂವಾದಿ ಪದಗಳು ಜೋವರ್ ಅಥವಾ ಸೋರ್ಗಮ್. ಇದು ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ಕಿರುಧಾನ್ಯಗಳಲ್ಲಿ (ಮಿಲೆಟ್ ಅಥವಾ ಸಿರಿಧಾನ್ಯ) ಒಂದು. ಜಾಗತಿಕ ಧಾನ್ಯ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಅದು ಐದನೆಯ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ [೨]. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವ ಧಾನ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅದರ ಸ್ಥಾನ ಐದನೆಯದು (ಮೆಕ್ಕೆಜೋಳ ಮತ್ತು ಸಜ್ಜೆಯ ನಂತರದ ಸ್ಥಾನ). [೩]. ಭಾರತದ ಜೋಳ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕದ ಸ್ಥಾನ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ನಂತರ ಎರಡನೆಯದು[೪]. ಅಮೆರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳಂತಹ ಅಭಿವೃದ್ದಿ ಹೊಂದಿದ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಪಶು ಆಹಾರವಾಗಿ ಬಳಸಿದರೆ, ಭಾರತದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಹಲವು ಆಫ್ರಿಕಾ ಹಾಗೂ ಏಷಿಯಾದ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಆಹಾರವಾಗಿ ಧಾನ್ಯವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಉತ್ತರ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಜೋಳ ಪ್ರಮುಖ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳಲ್ಲೊಂದು.
ಈಗ ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಜೋಳದ ವನ್ಯ ಸಸ್ಯ ಸಂಬಂಧಿಗಳು ಸಹಾರದ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕಿರುವ ಆಫ್ರಿಕಾಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ. ಜೊಹರಿ ಮತ್ತು ಹಾಫ್ “ಬಹುಶಹ” ಎಮೆನ್ ಮತ್ತು ಸೂಡಾನ್ಗಳ ಸಹ ಎಂದು ಸೇರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಇಲ್ಲಿಯೂ ಇದನ್ನು ಬೆಳೆಯಾಗಿಸುವುದು ಅಥವಾ ವನ್ಯಸಸ್ಯಗಳಿಂದ ಒಂದು ಬೆಳೆಯನ್ನಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪಡಿಸಿರಬಹುದು ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತಾರೆ[೫]. ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದಲ್ಲಿನ ಅತಿ ಪುರಾತನ ಜೋಳದ ಇರುವಿಕೆಯನ್ನು ಹರಪ್ಪ ಪೂರ್ವದ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲಾಗಿದೆ (ಕ್ರಿ ಪೂ ೨೭೫೦-೨೫೦೦). ಇಂದು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಈ ಬೆಳೆಯನ್ನು ಬೆಳೆಯುವ ಪ್ರದೇಶವಾದ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಇದರ ಇರುವಿಕೆಯನ್ನು ಅಹೆಮದ್ನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳ ದೈಮಾಬಾದ್ನಲ್ಲಿನ ಸವಲ್ಡ ಹಂತ ಮತ್ತು ನಂತರದ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ (ಕಾಲಮಾನ I ಕ್ರಿ ಪೂ ೨೨೦೦-೨೦೦೦) ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲಾಗಿದೆ.[೬]
ಜೋಳದ ಇರುವಿಕೆಯನ್ನು ಅದರ ಮೂಲವೆಂದು ಗುರುತಿಸಿಲಾದ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಿರುವ ಕಾಲಮಾನ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನಗಳಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆಯಾದ ಕಾಲಮಾನಕ್ಕಿಂತ ಹಿಂದೆ ಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆಯಾದ ಪುರಾತನ ಜೋಳದ ವನ್ಯಸಸ್ಯಗಳ ಇರುವಿಕೆ ಕ್ರಿ ಪೂ ೮೦೦-೬೦೦ರಷ್ಟು ಹಿಂದೆ ಹೋದರೆ, ಬೆಳೆದ ಸಸ್ಯಗಳ ಇರುವಿಕೆ ಕ್ರಿ ಪೂ ೧೦೦ರವರೆಗೆ ಹಿಂದೆ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಜೋಹರಿ ಮತ್ತು ಹಾಫ್ ಜೋಳ ಇಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆಯಾದ ಕಾಲಕ್ಕೂ ಮುಂಚೆಯೇ ಬೆಳೆಯಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅದು ಬಹಳ ಮುಂಚೆಯೇ ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಹೋಯಿತು ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. [೫]
ಮುಸ್ಲಿಂ ಕೃಷಿ ಕ್ರಾಂತಿಯ[೭] ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಜೋಳವು ಮಧ್ಯ ಪ್ರಾಚ್ಯ, ಉತ್ತರ ಆಫ್ರಿಕಾ ಮತ್ತು ಯುರೋಪುಗಳಿಗೆ ಹರಡಿತು.
ಜೋಳದ ಧಾನ್ಯಗಳ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಅಮೆರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನವು ಅದನ್ನು ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಕುಕ್ಕಟ (ಪೌಲ್ಟ್ರಿ) ಮತ್ತು ಪಶು ಆಹಾರವಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಇದರ ಧಾನ್ಯವು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಕರ್ನಾಟಕ, ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶದ ರಾಯಲಸೀಮ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಜೋಳದ ರೊಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಇದರ ಸೊಪ್ಪೆ (ಕಾಂಡವು) ಪಶುಗಳ ಆಹಾರವಾಗಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ.
ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವರುಷದಲ್ಲಿ ಜೋಳವು ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಧಾನ್ಯ ಇಳುವರಿ ನೀಡಬೇಕಾದರೆ ಸರಾಸರಿ ತಾಪಮಾನ ೨೫° ಸೆಲ್ಸಿಯಸ್ ಇರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ದಿನದ ತಾಪಮಾನ ೩೦° ಸೆ (ಸೆಲ್ಸಿಯಸ್) ಇದ್ದಾಗ ಅತಿಹೆಚ್ಚು //ದ್ಯುತಿಸಂಶ್ಲೇಷಣೆ ಇರುತ್ತದೆ. ರಾತ್ರಿಯ ತಾಪಮಾನ ಕೆಲವು ದಿನಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ೧೩° ಸೆ. ಕಡಿಮೆಯಾದರೆ ಗಿಡದ ಧಾನ್ಯ ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಮಣ್ಣಿನ ತಾಪಮಾನ ೧೭° ಸೆ. ಆಗುವವರೆಗೂ ಬೀಜ ನಾಟುವುದು ಉಪಯುಕ್ತವಲ್ಲ. ಅದು ೪೫° ಸೆ. ನಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿನ ಉಷ್ಟಾಂಶವನ್ನು ತಾಳಿಕೊಳ್ಳ ಬಲ್ಲದು ಆದರೆ ೮° ಸೆ. ಗೂ ಕಡಿಮೆ ತಾಪಮಾನವು ಹೂಬಿಡುವುದು ಮತ್ತು ಪರಾಗಸಂಪರ್ಕಕ್ಕೆ ದಕ್ಕೆಯುಂಟು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಹೂಬಿಡುವ ಹಂತದಲ್ಲಿ ೧೩°ಸೆ ಕಡಿಮೆ ತಾಪಮಾನ ಕಾಳುಕಟ್ಟುವುದರ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಇದನ್ನು ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹಿಂಗಾರಿನಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವುದಿಲ್ಲ.[೮] ಉಷ್ಣವಲಯದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯ ಬಹುದಾದ (ಮತ್ತು ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ) ಇನ್ನೊಂದು ಧಾನ್ಯ ಭತ್ತಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಇದರ ನೀರಿನ ಅಗತ್ಯ ಕಡಿಮೆ.[೯] ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಜೋಳವನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡು ಎಲ್ಲಾ ಬೆಳೆಗಳ ಸಾಗುವಳಿ ಪದ್ಧತಿಗಳು ಒಂದು ಕೃಷಿ ವಲಯದಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ಕೃಷಿ ವಲಯಕ್ಕೆತುಸು ಭಿನ್ನವಾಗುತ್ತವೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಇಲ್ಲಿನ ಜೋಳದ ಸಾಗುವಳಿಯ ವಿವರಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿವೆ.
ತಂಜಾನಿಯದಲ್ಲಿ ಮುಂದೆ ವಾತಾವರಣ ಬದಲಾವಣೆಯ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಮಳೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿ ಮೆಕ್ಕೆಜೋಳದ ಬದಲು ಹೆಚ್ಚು ಬರಗಾಲ ತಾಳಿಕೊಳ್ಳು ಶಕ್ತಿಯುಳ್ಳ ಜೋಳವನ್ನು ಬೆಳೆಯುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಇಕ್ರಿಸಾಟ್ (ಐಸಿಆರ್ಐಎಸ್ಎಟಿ) ನೇತೃತ್ವದ ಹೋಪ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟನ ಪ್ರಯತ್ನದಿಂದಾಗಿ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಸರಕಾರವು ಬೀಜ ಸಬ್ಸಿಡಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಜೋಳದ ಸುಧಾರಿತ ತಳಿಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ರಸಗೊಬ್ಬರ ಸಬ್ಸಿಡಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲು ಮೊದಲ ಸಲ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದೆ. ಇದರ ಅರ್ಥವೆಂದರೆ ಸರಕಾರವು ಬೀಜ ಕಂಪೆನಿಗಳಿಂದ ಬೀಜವನ್ನು ಕೊಂಡು ರೈತರಿಗೆ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಅರ್ದ ಬೆಲೆ ಮಾರುತ್ತದೆ. ತಂಜಾನಿಯದ ರೈತರು ಸುಧಾರಿತ ತಳಿಗಳು ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ, ಅವಕ್ಕೆ ಕಡಿಮೆ ಕೂಲಿಗಳ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ಮತ್ತು ರೋಗ ಮತ್ತು ಕೀಟಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರತಿರೋಧ ತೋರುತ್ತವೆ ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.[೧೩]
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜೋಳದ ಉತ್ಪನ್ನ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ೧೯೬೦-೬೧ರಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ೯.೮ ದಶಲಕ್ಷ ಮೆಟ್ರಿಕ್ ಟನ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯು (ಬಿತ್ತನೆಯ ಪ್ರದೇಶ ೧೯.೪ ದಶಲಕ್ಷ ಹೆಕ್ಟೇರ್) ೨೦೦೩-೦೪ಕ್ಕೆ ೭.೩ ದಶಲಕ್ಷ ಟನ್ನಿಗೆ (ಬಿತ್ತನೆಯ ಪ್ರದೇಶ ೯.೫ ದಶಲಕ್ಷ ಹೆಕ್ಕೇಟಿರಿಗೆ) ಕುಸಿದಿದೆ. ಇದು ಕೆಲವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಧಾನ್ಯಗಳ ಪರ ನೀತಿಯಿಂದಾಗಿ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.[೧೪]
ಪ್ರಮುಖ ಆಧಾರ: ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಇಂಗ್ಲೀಶ್ ಲೇಖನ Commercial sorghum
[[]]
ಜೋಳವು ಸೋರ್ಗಮ್ ವರ್ಗದಲ್ಲಿನ ಹುಲ್ಲುಗಳ ಜಾತಿಯ ಬೇಸಾಯ ಮತ್ತು ವಾಣಿ ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಧಾನ್ಯ, ನಾರು ಮತ್ತು ಮೇವಿಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚು ಉಷ್ಣ ವಾಯುಗುಣವಿರುವಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಾಣಿಜ್ಯ ಸಾರ್ಗಮ್ ಜಾತಿಗಳು ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮತ್ತು ಉಪಉಷ್ಣವಲಯದ ಪ್ರದೇಶಗಳಾದ ಆಫ್ರಿಕಾ, ಏಷ್ಯಾಗಳ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಸ್ಯಗಳಾಗಿವೆ, ಒಂದು ಜಾತಿಯು ಮೆಕ್ಸಿಕೋದ ದೇಶೀಯ ಬೆಳೆಯಾಗಿದೆ.
ಜೋಳವು ಹಲವು ಆಫ್ರಿಕಾ, ಏಷ್ಯಾದ ದೇಶಗಳ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯವಾಗಿದೆ. ಜೋಳದ ೨೫ ಜೀವಸಂಕುಲಗಳಲ್ಲಿ ೧೭ ಜೀವಸಂಕುಲಗಳು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿವೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವರ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಆಫ್ರಿಕಾ, ಏಶಿಯಾ, ಮಧ್ಯಅಮೆರಿಕ ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಂದು ಹಿಂದೂ ಹಾಗೂ ಶಾಂತಿ ಮಹಾಸಾಗರದ ದ್ವೀಪಗಳಿಗೆ ಹರಡಿದೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಾಗುವಳಿ ಮಾಡುವ ಜೋಳವು ಸೋರ್ಗಮ್ ಬೈಕಾಲರ ಜೀವಸಂಕುಲಕ್ಕೆ ಸೇರಿದೆ.
ಜೋಳ ಪದವನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಜೋಳದ ಸಸ್ಯ ಹಾಗೂ ಕಾಳಿಗೂ (ಧಾನ್ಯ) ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂಗ್ಲೀಶ್ ಸಂವಾದಿ ಪದಗಳು ಜೋವರ್ ಅಥವಾ ಸೋರ್ಗಮ್. ಇದು ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ಕಿರುಧಾನ್ಯಗಳಲ್ಲಿ (ಮಿಲೆಟ್ ಅಥವಾ ಸಿರಿಧಾನ್ಯ) ಒಂದು. ಜಾಗತಿಕ ಧಾನ್ಯ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಅದು ಐದನೆಯ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ . ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವ ಧಾನ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅದರ ಸ್ಥಾನ ಐದನೆಯದು (ಮೆಕ್ಕೆಜೋಳ ಮತ್ತು ಸಜ್ಜೆಯ ನಂತರದ ಸ್ಥಾನ). . ಭಾರತದ ಜೋಳ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕದ ಸ್ಥಾನ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ನಂತರ ಎರಡನೆಯದು. ಅಮೆರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳಂತಹ ಅಭಿವೃದ್ದಿ ಹೊಂದಿದ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಪಶು ಆಹಾರವಾಗಿ ಬಳಸಿದರೆ, ಭಾರತದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಹಲವು ಆಫ್ರಿಕಾ ಹಾಗೂ ಏಷಿಯಾದ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಆಹಾರವಾಗಿ ಧಾನ್ಯವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಉತ್ತರ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಜೋಳ ಪ್ರಮುಖ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳಲ್ಲೊಂದು.
Garow (Af-Ingiriis: Sorghum; Af-Carabi: سورغم) (sidoo kale loo yaqaano Hadhuudh) waa xubin ka mid ah dhirta cowsleyda ah ee dhasha midhaha firileyda ah, taasi oo ka baxda meelo badan oo dunid ah. Geedka garowgu wuxuu aad uga baxaa qaarada Ustareliya, qeeybo ka mid ah qaarada Afrika, wadano ka mid ah qaarada Aasiya, Ameerika iyo gasiirado ka tirsan Badweynta Hindiya iyo Badweynta Baasifik.[2][3][4][5][6][7]
Geedka hadhuudhka wuxuu ka baxaa caro nafaqo fiican leh, wuxuuna u baahan yahay biyo dhowr bilood ah, iyo qorax badan; taasi waa sababta wadanka Soomaaliya looga beero garowga wakhtiga gu'ga ah oo kali ah. Hal nooc oo ka mid ah garowga ayaa loo beertaa midho ahaan; halka dhamaan noocyada kale ee geedaha gorowga u baxaan si dabiici ah, sii loo daaqsiiyo xoolaha. Midhaha geedaha garowga aan helin cimilo diiran oo ku filan waxay noqdaan kuwo madoow oo yaryar; halka kan ku baxa ileyska qoraxda iyo biyaha roobku noqdo kan ugu midho badan ee fiican.[8]
Garow (Af-Ingiriis: Sorghum; Af-Carabi: سورغم) (sidoo kale loo yaqaano Hadhuudh) waa xubin ka mid ah dhirta cowsleyda ah ee dhasha midhaha firileyda ah, taasi oo ka baxda meelo badan oo dunid ah. Geedka garowgu wuxuu aad uga baxaa qaarada Ustareliya, qeeybo ka mid ah qaarada Afrika, wadano ka mid ah qaarada Aasiya, Ameerika iyo gasiirado ka tirsan Badweynta Hindiya iyo Badweynta Baasifik.
Geedka hadhuudhka wuxuu ka baxaa caro nafaqo fiican leh, wuxuuna u baahan yahay biyo dhowr bilood ah, iyo qorax badan; taasi waa sababta wadanka Soomaaliya looga beero garowga wakhtiga gu'ga ah oo kali ah. Hal nooc oo ka mid ah garowga ayaa loo beertaa midho ahaan; halka dhamaan noocyada kale ee geedaha gorowga u baxaan si dabiici ah, sii loo daaqsiiyo xoolaha. Midhaha geedaha garowga aan helin cimilo diiran oo ku filan waxay noqdaan kuwo madoow oo yaryar; halka kan ku baxa ileyska qoraxda iyo biyaha roobku noqdo kan ugu midho badan ee fiican.
Muuqaalka Muuqaalada Garowga Qoraalo La Xidhiidha Tixraac Kew World Checklist of Selected Plant Families Moench, Conrad. 1794. Methodus Plantas Horti Botanici et Agri Marburgensis : a staminum situ describendi page 207 in Latin Tropicos, Sorghum Moench Flora of China Vol. 22 Page 600 高粱属 gao liang shu Sorghum Moench, Methodus. 207. 1794 Flora of Pakistan, Sorghum Moench., Meth. Bot. 207. 1794 Altervista Flora Italiana, genere Sorghum Atlas of Living Australia Biota of North America Program 2013 county distribution maps
Mapfunde (Sorghum) imhando yehuswa hune dzimwe mhando dzinorimwa mbeu dazacho dzichidyiwa. Dzimwe mhando dzemapfunde anoshandiswa sekudya kwemombe uye mamwe anorimwa kuti ave mafuro. Dzinde iri rinokura munzvimbo dzinodziya muzviwumbe zvose asi mbeu iyi yakanga ichikura kuAfrica, Asia neMexico kubvira kare.
Kune mhando imwe yemapfunde yakakosha yechirimwa inoshandiswa inodyiwa sembeu, sekudya kwezvipfuyo, uye kubika doro, nokugadzira mafuta emuchovha. Mhando zhinji dzemapfunde dzinokunda kupisa uye dzinorarama munguva yeshangwa kana kuti kushomeka kwemvura. Mapfunde anoshanda sechikafu chikuru munzvimbo dzine chitsama dziri muAfrica, Central America ne South Asia.
Mazita ari pano anosiyana nematunhu, mamme acho anokwanisa junge achidudza mando imwechete yemapfunde.
Mapfunde (Sorghum) imhando yehuswa hune dzimwe mhando dzinorimwa mbeu dazacho dzichidyiwa. Dzimwe mhando dzemapfunde anoshandiswa sekudya kwemombe uye mamwe anorimwa kuti ave mafuro. Dzinde iri rinokura munzvimbo dzinodziya muzviwumbe zvose asi mbeu iyi yakanga ichikura kuAfrica, Asia neMexico kubvira kare.
अयं यावानलः अपि भारते वर्धमानः कश्चन धान्यविशेषः । अयं यावानलः सस्यजन्यः आहारपदार्थः । अयं यावानलः आङ्ग्लभाषायां Great Millet इति उच्यते । हिन्दीभाषायां जुअर् इति, ल्याटिन्-भाषायां Gramineae इति च वदन्ति । अयं यावानलः तृणकुले Gramineae कुले अन्तर्भवति । अयं यावानलः तस्य वर्णस्य अनुगुणं द्विधा विभज्यते । श्वेतः यावानलः, रक्तः यावानलः च इति । कर्णाटकस्य उत्तरभागे तु यावानलः प्रतिदिनस्य आहारः । तत्र गोधूमस्य रोटिकां वा, तण्डुलस्य ओदनं वा न सेवन्ते । अपि तु प्रतिदिनं यावानलस्य पिष्टेन निर्मितां रोटिकाम् एव खादन्ति । जूर्णः, यवनालः, शिखरी, वृत्ततण्डुलः, दीर्घनालः, दीर्घशरः, क्षेत्रक्षुः, इक्षुपत्रकः, जूर्णाह्वा, योनला, युगन्धरा, यावनालः, देवधान्यं, मौक्तिकतण्डुलः इत्यादीनि यावानलस्य अन्यानि नामानि । अनेन यावानलेन पौलिं, लाजाः, रोटिकां, यवसक्तु च निर्मान्ति । अयं यावानलः द्विविधः भवति । रोटिकानिर्माणस्य यावानलः भिन्नः एव भवति । सः लघ्वाकारकः भवति । अन्ये यावानले पुनः मधुरः यावानलः इत्यपि कश्चन प्रभेदः भवति ।
अयं यावानलः पचनार्थं जडः । अयं रूक्षः, शीतगुणयुक्तः, रुचिकरः च । अयं यावानलः मधुररुचियुक्तः ।
Sorghum (/ˈsɔːrɡəm/) or broomcorn is a genus of about 25 species of flowering plants in the grass family (Poaceae). Some of these species are grown as cereals for human consumption, in pastures for animals, and as bristles for brooms.[2] One species is grown for grain, while many others are used as fodder plants, either cultivated in warm climates worldwide or naturalized in pasture lands.[3]
Sorghum was domesticated from its wild ancestor more than 5,000 years ago in what is today Sudan. The newest evidence comes from an archaeological site near Kassala in eastern Sudan, dating from 3500 to 3000 BC, and is associated with the neolithic Butana Group culture.[4] It was the staple food of the kingdom of Alodia.[5]
Sorghum is in the grass family, Poaceae, in the subfamily Panicoideae, in the tribe Andropogoneae – the same as maize (Zea mayz), big bluestem (Andropogon gerardi), and sugarcane (Saccharum spp.).
Accepted species recorded include:[6]
Agrobacterium transformation can be used on this genus.[7] Che et al., 2018 provides such a transformation system with a good success rate.[7]
Bekele et al., 2013 develops and validates an SNP array for molecular breeding.[8]
Seventeen of the 25 species are native to Australia,[9][10] with the range of some extending to Africa, Asia, Mesoamerica, and certain islands in the Indian- and Pacific- Oceans.[11][12]
Nigeria accounts for 12% of world product and USA accounts for 10%. Other major producing countries are Sudan, Mexico, Ethiopia, India, Argentina, China, and Brazil.
In the early stages of the plants' growth, some species of sorghum can contain levels of hydrogen cyanide, hordenine, and nitrates, which are lethal to grazing animals. Plants stressed by drought or heat can also contain toxic levels of cyanide and nitrates at later stages in growth.[14][15]
The grains are edible and nutritious. It can be eaten raw when young and milky, but has to be boiled when older.[16]
One species, S. bicolor,[17] native to Africa with many cultivated forms,[18] is an important crop worldwide, used for food (in the form of grain or sorghum syrup), animal fodder, the production of alcoholic beverages, and biofuels. Sorghum's cultivation has been linked by archeological research back to ancient Sudan around 6,000 to 7,000 BP.[19]
All sorghums contain phenolic acids, and most contain flavonoids.[20] Sorghum grains are one of the highest food sources of the flavonoid proanthocyanidin.[21] Total phenol content (in both phenolic acids and flavonoids) is correlated with antioxidant activity.[20] Antioxidant activity is high in sorghums having dark pericarp and pigmented testa.[20] The antioxidant activity of sorghum may explain the reduced incidence of certain cancers in populations consuming sorghum.[20]
In India Sorghum (Jowar) is a daily food. Paratha and roti are made by Jowar flour.
Popped sorghum is popular as a snack in India. The popped sorghum is similar to popcorn, but the puffs are smaller.[22] Like popcorn, popping sorghum is done by microwave, in a pot, or other similar ways. It may also be used as a flavoring for clarified butter (ghee).
In China, sorghum flour is used in combination with wheat flour to make noodles and breads.[23]
Most varieties are drought- and heat-tolerant, nitrogen-efficient,[24] and are especially important in arid and semi-arid regions, where the grain is one of the staples for poor and rural people. These varieties form important components of forage in many tropical regions. S. bicolor is an important food crop in Africa, Central America, and South Asia, and is the fifth most important cereal crop grown in the world.[25][26]
In Nigeria, the pulverized red leaf-sheaths of sorghum have been used as a dyestuff to dye leather.[27] In Algeria it has been used not only to dye leather, but also to dye wool.[27]
Global demand for sorghum increased dramatically between 2013 and 2015, when China began purchasing US sorghum crops to use as livestock feed as a substitute for domestically grown corn. China purchased around $1 billion worth of American sorghum per year until April 2018, when China imposed retaliatory duties on American sorghum as part of the trade war between the two countries.[28]
food-India-Tamil_word27.2.jpg)
.jpg)
{{cite web}}: |first= has generic name (help) {{cite web}}: Missing or empty |title= (help) Sorghum (/ˈsɔːrɡəm/) or broomcorn is a genus of about 25 species of flowering plants in the grass family (Poaceae). Some of these species are grown as cereals for human consumption, in pastures for animals, and as bristles for brooms. One species is grown for grain, while many others are used as fodder plants, either cultivated in warm climates worldwide or naturalized in pasture lands.
Sorgo el la latina scienca nomo Sorghum estas genro de herboj kun ĉirkaŭ 30 specioj, el kiuj unu estas kultivata por greno kaj multaj estas uzataj kiel plantoj por furaĝo, ĉu kultivataj aŭ kiel parto de paŝtaĵo. Tiuj plantoj estas kultivataj en varmaj klimatoj tutmonde. Ili estas indiĝenaj de la tropikoj kaj subtropikoj de la Malnova Mondo kaj unu specio estas endemia de Meksiko; nombraj estis enkondukitaj en aliaj partoj de la mondo.[1] Sorghum estas en la subfamilio Panicoideae kaj la tribo Andropogoneae (nome la tribo de Andropogon gerardii kaj de la sukerkano).
El tiu genro du specioj (Sorghum vulgare kaj Sorghum bicolor (L.) Moench), kultivitaj sur 470 000 kvadratkilometroj, estas laŭrange la kvina monda greno. En kelkaj regionoj kun varmaj klimatoj, ĝi estas eĉ pli grava ol rizo aŭ tritiko. La planto originas de sovaĝaj specioj kreskintaj en Etiopio antaŭ 5000 jaroj.
Ĉar sorgo estas manĝaĵo kiu malhavas glutenon, ĝi reprezentas manĝeblon taŭgan por personoj kiuj estas celiakiaj. Ĝi posedas kontraŭdiareaj, aŭ adstringaj, kaj homeostazaj.
Sorghum estas unu el la pli ol 600 genroj de la familio Poacoj, la "veraj herboj", kiuj enhavas, interalie, ĉiujn verajn grenojn. Pri la ĝeneralaj ecoj de la familio, vidu ties artikolon.
Ene de la Poacoj, sorgo estas pli proksima al maizo kaj al milio, kiuj estas kune kun sorgo en la subfamilio Panicoideae. Granda proksimeco estas ankaŭ kun sukerkano, inkluzivata en la sama subfamilio. Kiel maizo, milio kaj sukerkano, sorgo uzas C4-tipan fotosintezon.
Sorgo estas herbo alta ĝis 2 m, kun folioj dikaj kaj vaksaj. Malsame ol tritiko aŭ maizo, la folioj restas verdaj ankaŭ post la maturiĝo.
La etaj floroj kaj poste la fruktoj (grajnoj aŭ, pli precize, kariopsoj) estas kunmetitaj en grapolaroj, densaj aŭ maldensaj. La grajnoj estas rondaj aŭ longaj.
S. vulgare var. technicum estas ofte nomita simple sorgo.[2] Ĉiujara herbo kiel aliaj sorgoj, ĝi kreskas 6 ĝis 15 futojn alte, kvankam nanaj specoj estas nur 3 ĝis 7 futoj en alteco. Supra pedunklo estas normale 8 ĝis 18 colojn longa, pintita per branĉita infloresko aŭ paniklo kiu estigas la sem-portantajn fibrojn. La fibroj estas kutime 12 ĝis 24 colojn longaj sed povas esti ĝis 36 colojn longaj; ili estas branĉigitaj direkte al la pinto kie la floroj kaj semo kreskas. La semoj pezas proksimume 30,000/funto, kun furaĝvaloro simila al aveno. Tuno da la fibreca paniklo produktas 900 ĝis 1200 balailojn.[2]
Plantoj selektitaj por longaj paniklobranĉoj verŝajne originis de centra Afriko, sed la diverseco estis konata kiel uzita por balail-farado en regiono de Mediteranea Maro en la Mezepoko. Ĝi unue estis tiele priskribita en Italio en la fino de la 1500-aj jaroj.[2]
Unu specio, Sorghum bicolor,[3] indiĝena el Afriko kun multaj kultivitaj formoj nun,[4] estas grava kultivaĵo tutmonde, utiligitaj por manĝaĵo (kiel greno kaj en sorgosiropo aŭ "sorgmelaso"), furaĝo, produktaĵoj el alkoholo, kaj biofueloj. La plej multaj specioj estas arid- kaj varmec-toleremaj, kaj estas aparte gravaj en aridaj regionoj, kie la greno estas unu el la bazaj varoj por malriĉaj kaj kamparanaj homoj. Tiuj specioj formas gravajn komponentojn de paŝtejoj en multaj tropikaj regionoj. Sorghum bicolor estas grava manĝkultivaĵo en Afriko, Mezameriko, kaj Sudazio kaj estas la "kvina plej grava grenrikolto kultivita en la mondo".[5]
Kelkaj specioj de sorgo povas enhavi nivelojn de hidrogena cianido, hordenino kaj nitratoj mortigajn por paŝtantaj bestoj en la fruaj stadioj de la kresko de la planto. Se emfazite per arideco aŭ varmeco, plantoj ankaŭ povas enhavi toksajn nivelojn de cianido kaj/aŭ nitratoj ĉe pli postaj stadioj en kresko.
Alia sorga specio, nome la Johnson-herbo (S. halapense), estas klasifikita kiel invada specio en Usono fare de la Sekcio de Agrikulturo.
Claviceps sorghicola, Claviceps sorghi kaj Claviceps africana estas parazitoj de sorgo.
Sorgo estas vaste kultivata en la duonsekaj tropikoj de Azio kaj Afriko (nuntempe ankaŭ de Ameriko). Tie ĝi dependas ĉefe de la pluvo. Kvankam, ĝia rikolto sub optimumaj kondiĉoj estas je pli ol 10 tunoj ĉiuhektare, la malriĉaj agrikulturistoj en Azio kaj Afriko rikoltas nur inter 500 kaj 800 kilogramoj en ĉiu hektaro. Tiu rikolta malgrandigo okazas pro diversaj kialoj - insektoj, malsanoj, trudherboj kaj la malsekego.
Plie, ĉar la planto troviĝas en tre diversaj grundtipoj, plibonigo de la rikoltkapablo de sorgo tipe okazas per plibonigado de la kultivpraktikoj.
Laŭ Organizaĵo pri Nutrado kaj Agrikulturo (FAO)[6], la jara monda produkto de sorgo balanciĝas kutime inter 55 kaj 65 milionoj da tunoj (Mt). En 2013 ĝi estis 61,5 Mt.
Plej grandaj produktantoj de sorgo - 2010
Usono 8,8 
Barato 7,0 
Meksiko 6,9 
Niĝerio 4,8 
Argentino 3,6 
Etiopio 3,0 
Sudano 2,6 
Burkino 2,0 
Ĉinio 1,7 
Aŭstralio 1,6 
Brazilo 1,5 Mondo 55,6 Fonto: FAO[7] La plej grandaj produktantaj landoj estas Usono, Meksiko, Niĝerio kaj Barato, sed ankaŭ ilia ordo ŝanĝetas: dum multaj jaroj Usono estis ĉe la unua loko, sed en 2012 la unua produktanto estis Meksiko, en 2011 Barato kaj en 2006 Niĝerio. Sume, Ameriko kaj Afriko produktas preskaŭ 80% de la monda sorgo.
Monde, sorgo estas la kvina greno laŭ produktata kvanto, post maizo, rizo, tritiko kaj hordeo; en Afriko (sume) ĝi estas kvara, antaŭ hordeo, kaj proksimume egalas tritikon; en centra Afriko ĝi estas dua, superata nur de maizo[8].
Ruĝa sorgo (红高粱, Hong Gao Liang) estas ĉina filmo de 1987 de la reĝisoro Zhang Yimou, bazita el du romanoj de la Nobel-premiito Mo Yan nome Ruĝa sorgo kaj Sorga vino. En la intrigo de ambaŭ verkoj sorgo ludas gravan rolon kiel pejzaĝo (sorgokampoj), kaj ĉar la edzo de la ĉefa rolulino havas distilejon el sorgo. Produktado de vino el sorgo estas grava kaj en tiuj verkoj kaj en la ĉina kulturo.
Sorgo el la latina scienca nomo Sorghum estas genro de herboj kun ĉirkaŭ 30 specioj, el kiuj unu estas kultivata por greno kaj multaj estas uzataj kiel plantoj por furaĝo, ĉu kultivataj aŭ kiel parto de paŝtaĵo. Tiuj plantoj estas kultivataj en varmaj klimatoj tutmonde. Ili estas indiĝenaj de la tropikoj kaj subtropikoj de la Malnova Mondo kaj unu specio estas endemia de Meksiko; nombraj estis enkondukitaj en aliaj partoj de la mondo. Sorghum estas en la subfamilio Panicoideae kaj la tribo Andropogoneae (nome la tribo de Andropogon gerardii kaj de la sukerkano).
El tiu genro du specioj (Sorghum vulgare kaj Sorghum bicolor (L.) Moench), kultivitaj sur 470 000 kvadratkilometroj, estas laŭrange la kvina monda greno. En kelkaj regionoj kun varmaj klimatoj, ĝi estas eĉ pli grava ol rizo aŭ tritiko. La planto originas de sovaĝaj specioj kreskintaj en Etiopio antaŭ 5000 jaroj.
Ĉar sorgo estas manĝaĵo kiu malhavas glutenon, ĝi reprezentas manĝeblon taŭgan por personoj kiuj estas celiakiaj. Ĝi posedas kontraŭdiareaj, aŭ adstringaj, kaj homeostazaj.
El sorgo (Sorghum spp.) o maicillo es un género de poáceas[1] oriundas de las regiones tropicales y subtropicales de África oriental. Se cultivan en su zona de origen; en Europa, América y Asia como cereal para consumo humano y animal (en la producción de forrajes), y para la elaboración de bebidas alcohólicas y escobas. Su resistencia a la sequía y al calor lo hace un cultivo importante en regiones semiáridas, y es uno de los cultivos más importantes del mundo. Comprende 366 especies descritas y de éstas, solo 31 aceptadas.[2][3]
Al tratarse de un alimento carente de gluten, representa una opción nutritiva para las personas celíacas. Posee propiedades antidiarreicas, o astringentes, y homeostáticas.
El sorgo tiene un hábitat y una fisiología vegetal (metabolismo de las "C-4") similar al del maíz (Zea mays), aunque con un sistema radicular más extenso y ramificado, de características fibrosas y hasta 12 dm de profundidad. El tallo es cilíndrico, de 1 a 3 m de altura, con una inflorescencia terminal en forma de espiga compuesta por flores bisexuales. El grano es una cariópside de alrededor de 4 mm de diámetro.
El sorgo pertenece a la familia de las gramíneas. Las especies son el Sorghum vulgare y el Andropogum sorgum sudanensis.
El sorgo tiene una altura de 1 a 2 m. Tiene inflorescencias en panojas y semillas de 3 mm, esféricas y oblongas, de color negro, rojizo y amarillento. Tiene un sistema radicular que puede llegar en terrenos permeables a 2 m de profundidad. Las flores tienen estambres y pistilos.
El valor energético del grano de sorgo es un poco inferior al del maíz. Se puede estimar como media 1,08 UF/kg. Comparándolo con el grano de maíz, el de sorgo es generalmente un poco más rico en proteínas, pero más pobre en materia grasa; como las de maíz, son de un valor biológico bastante débil; son particularmente deficitarias en lisina.[4]
Las exigencias en calor del sorgo para grano son más elevadas que las de maíz. Para germinar necesita una temperatura de 12 a 13 °C, por lo que su siembra tiene que hacerse de 3 a 4 semanas después del maíz. El crecimiento de la planta no es verdaderamente activo hasta que se sobrepasan los 15 °C, situándose el óptimo hacia los 32 °C.
Al principio de su desarrollo, el sorgo soporta las bajas temperaturas de forma parecida al maíz, y su sensibilidad en el otoño es también comparable. Los descensos de temperatura en el momento de la floración pueden reducir el rendimiento del grano. Por el contrario, el sorgo resiste mucho mejor que el maíz las altas temperaturas. Si el suelo es suficientemente fresco no se comprueba corrimiento de flores con los fuertes calores.
El sorgo resiste la sequía mejor que el maíz. Es capaz de sufrir sequía durante un período bastante largo, y reemprender su crecimiento más adelante cuando cesa la sequía. Por otra parte, necesita menos cantidad de agua que el maíz para formar un kilogramo de materia seca.
Se desarrolla bien en terrenos alcalinos, sobre todo las variedades azucaradas que exigen la presencia en el suelo de carbonato cálcico, lo que aumenta el contenido en sacarosa de tallos y hojas. Prefiere suelos sanos, profundos, no demasiado pesados. Soporta algo la sal.
Fuente [6]
Se estima que la domesticación de la principal especie de uso alimentario de producción de sorgo, Sorghum bicolor, se produjo alrededor del siglo I a. C. en la zona de Etiopía. Especies silvestres se utilizaban para alimentación desde hacía milenios, tanto en África como en la región índica.
Las especies cultivadas se agrupan en especies de grano, de paja, de jarabe y de pastura.
El sorgo en sus diversas variedades se usa para consumo humano, tanto para alimentación como para elaboración de bebidas alcohólicas y para alimentación animal en la producción de forrajes o piensos.
Para consumo humano es usado principalmente en África, en particular Etiopía y Somalia, y en la India y China, donde es ingrediente para la preparación de diversos platos tradicionales o de la gastronomía típica como tortillas, panes con y sin levadura como el kisra, gachas y cuscús o se usa el grano entero y descascarado cocido en presentación semejante al arroz para acompañar con carne y verduras. En China se usa para preparación de bebidas alcohólicas (aguardientes).[7]
Como pienso es usado principalmente en los Estados Unidos, México, Japón, y Argentina y Europa del este. Estos países absorben conjuntamente más del 80% de la utilización mundial de sorgo en forma de pienso.[7]
El tallo seco y las hojas de sorgo, en particular de las especies Sorghum bicolor y Sorghum vulgare var. technicum, se usan aún para la confección de escobas. Actualmente están siendo sustituidas por fibras sintéticas.
Actualmente cada vez es más usado en la producción de bioetanol, siendo con el maíz, el trigo y la cebada de los mejores candidatos.
El género fue descrito por Conrad Moench y publicado en Methodus Plantas Horti Botanici et Agri Marburgensis : a staminum situ describendi 207. 1794.[8] La especie tipo es: Sorghum bicolor (L.) Moench.
La palabra Sorgo es tomada del latín moderno sorghum, que muy probablemente proviene del latín vulgar syricum; es decir, proveniente de Siria. Región donde los romanos probablemente conocieron esta gramínea. El nombre genérico Sorghum impuesto por Moench ha sido conservado oficialmente desde 1794 , de manera que Sorgum L. no es válido.[9][10]
Tiene un número de cromosomas de: x = 5. 2n = 10, 20, y 40 (y aneuploides - 26, 33, 38–39 etc.). Cromosomas ‘pequeños’.
El sorgo (Sorghum spp.) o maicillo es un género de poáceas oriundas de las regiones tropicales y subtropicales de África oriental. Se cultivan en su zona de origen; en Europa, América y Asia como cereal para consumo humano y animal (en la producción de forrajes), y para la elaboración de bebidas alcohólicas y escobas. Su resistencia a la sequía y al calor lo hace un cultivo importante en regiones semiáridas, y es uno de los cultivos más importantes del mundo. Comprende 366 especies descritas y de éstas, solo 31 aceptadas.
Al tratarse de un alimento carente de gluten, representa una opción nutritiva para las personas celíacas. Posee propiedades antidiarreicas, o astringentes, y homeostáticas.
Sorgo (Sorghum) on rohttaimede perekond kõrreliste sugukonnast.
Kõik sorgo liigid pärinevad troopilistelt ja lähistroopilistelt aladelt. Kasvuks vajavad niiskemat, keskmise viljakusega mulda ja eelistavad päikeselist kasvukohta.
Sorgo perekonnas on umbes 30 liiki. Üht sorgoliiki – harilikku sorgot (Sorghum bicolor) – kasvatatakse teraviljana.
Basartoa edo sorgoa belarren taldeko genero bateko hainbat espezie izendatzeko erabiltzen den izena da. Espezie horietako batzuk jateko aleak ekoizteko landatzen dira, eta beste batzuk aziendentzako bazka gisa edo larreetako osagai gisa. Landare hauek klima beroetan hazten dira mundu osoan barrena. Genero honetako espezieak eskualde tropikal eta subtropikaletakoak dira jatorriz, eta kontinente guztietan bizi dira, Ozeanian barne.
Basarto-espezie asko gizakientzako janari gisa ekoizten dira, bai eta aziendentzako janari gisa eta edari alkoholikoak ekoizteko ere. Espezie askok idortasuna eta beroa ondo jasaten dute eta garrantzitsuak dira eskualde lehorretan. Larren funtsezko osagaia dira eskualde tropikal askotan. Basartoa munduko mailako bosgarren zerealik garrantzitsuena da ekoizpenari dagokionez.
Zenbait basarto-espezie eragin ekonomiko garrantzitsua daukaten belar txarrak dira. Bestalde, espezie batzuk hidrogeno zianuroa, hordenina eta nitratoak dauzkate landarearen hasierako hazkunde-faseetan. Konposatu hauek basartoa jaten duten animalientzako hilgarriak izan daitezke.
Basartoa edo sorgoa belarren taldeko genero bateko hainbat espezie izendatzeko erabiltzen den izena da. Espezie horietako batzuk jateko aleak ekoizteko landatzen dira, eta beste batzuk aziendentzako bazka gisa edo larreetako osagai gisa. Landare hauek klima beroetan hazten dira mundu osoan barrena. Genero honetako espezieak eskualde tropikal eta subtropikaletakoak dira jatorriz, eta kontinente guztietan bizi dira, Ozeanian barne.
Durrat (Sorghum) on kasvisuku, joka käsittää noin 60 lajia. Suvun tärkein laji on viljelty durra eli kirjodurra (Sorghum bicolor), jota käytetään ihmisten ja kotieläinten ravinnoksi Afrikassa, Intiassa ja Etelä-Amerikassa. Alkujaan durra on kotoisin Afrikasta, missä sen käyttö on edelleen yleisintä. Durra on vehnän, kauran, maissin ja ohran ohella yksi maailman viidestä käytetyimmästä viljasta.[1]
Durrat (Sorghum) on kasvisuku, joka käsittää noin 60 lajia. Suvun tärkein laji on viljelty durra eli kirjodurra (Sorghum bicolor), jota käytetään ihmisten ja kotieläinten ravinnoksi Afrikassa, Intiassa ja Etelä-Amerikassa. Alkujaan durra on kotoisin Afrikasta, missä sen käyttö on edelleen yleisintä. Durra on vehnän, kauran, maissin ja ohran ohella yksi maailman viidestä käytetyimmästä viljasta.
Le genre Sorghum (nom vernaculaire : sorgo ou sorgho) est un genre de plantes herbacées de la famille des Poaceae (Graminées) qui comprend une vingtaine d'espèces des régions tempérées et chaudes. Plusieurs d'entre elles sont cultivées comme plantes fourragères ou comme céréales.
Le sorgho le plus utilisé est sans doute le sorgho commun (Sorghum bicolor). Néanmoins, on utilise aussi des hybrides comme le sorgho du Soudan (Sorghum ×drummondii) ainsi que d'autres espèces.
Le sorgho permet d'obtenir le gros mil, à ne pas confondre avec une autre céréale, le mil.
Le nom générique, Sorghum, est dérivé d'un mot italien, sorgho ou sorgo[1]. Ce terme italien serait lui-même dérivé du latin médiéval surico, issu du latin syricus, variante de syriacus (syrien)[2],[3].
Les plantes du genre Sorghum sont des plantes herbacées, annuelles ou vivaces, cespiteuses, rhizomateuses ou stolonifères, aux tiges (chaumes) dressées ou décombantes d'une longueur variable, de 60 cm à 3 (voire 4) mètres, dont les entre-nœuds sont généralement pleins. Les feuilles ont un limbe généralement plat, linéaire ou lancéolé. Elles sont munies d'une ligule membranaire, parfois ciliée, rarement remplacée par une rangée de poils[1].
La plante est hermaphrodite, présentant sur le même pied des épillets soit hermaphrodites, soit unisexués mâles ou stériles, regroupés généralement en panicules plus ou moins ouvertes. Les épillets sont disposés par paires, parfois par triplets, les épillets femelles fertiles sont sessiles tandis que les épillets mâles ou stériles sont pédicellés[1].
Le genre Sorghum a été créé par le botaniste allemand Conrad Moench en 1794 (publié in Methodus Plantas Horti Botanici et Agri Marburgensis : a staminum situ describendi 207[4]), qui l'a séparé du genre Holcus dans lequel Linné avait regroupé en 1753 les sorghos cultivés. Ce genre est rattaché à la sous-famille des Panicoideae, tribu des Andropogoneae et sous-tribu des Sorghastreae (synonyme : Sorghineae). Cette dernière comprend deux genres : Sorghum et Cleistachne[5].
Le genre Sorghum est subdivisé en six sous-genres (ou sections)[6] regroupant environ 25 espèces :
Le genre-type est Sorghum bicolor (L.) Moench[7].
Comme pour toute plante cultivée, on a défini pour le sorgho trois pools géniques : primaire, secondaire et tertiaire. Le pool génique primaire est constitué par le complexe Sorghum bicolor, incluant une espèce diploïde sauvage, Sorghum propinquum (Kunth.) Hitchc. Toutes les espèces de ce groupe peuvent se croiser facilement et produisent des hybrides fertiles. Le pool génique secondaire comprend notamment une espèce tétraploïde vivace, Sorghum halepense. Certaines espèces de ce groupe peuvent se croiser avec celles du pool génique primaire et produire des hybrides fertiles, démontrant que le transfert de gènes entre les deux groupes est possible, mais parfois difficile à réaliser. Le pool génique tertiaire comprend toutes les espèces des sections Chaetosorghum, Heterosorghum, Parasorghum et Stiposorghum. Les croisements avec les espèces du pool génique primaire nécessitent de recourir à des techniques spéciales et produisent invariablement des hybrides stériles[8].
Selon Catalogue of Life (27 août 2016)[9] :
Selon ITIS (27 août 2016)[10] :
Selon World Checklist of Selected Plant Families (WCSP) (27 août 2016)[11] :
Selon The Plant List (27 août 2016)[12] :
Une espèce, Sorghum bicolor[13], originaire d'Afrique et comptant désormais de nombreuses formes cultivées[14], est une importante culture au niveau mondial, tant pour l'alimentation humaine (comme céréale ou pour la production de sirop et mélasses) que pour l'alimentation animale (fourrage), la production de boissons alcoolisées et de biocarburants. La plupart des variétés sont tolérantes à la sécheresse et à la chaleur, et sont particulièrement importantes dans les régions arides, où ses grains sont l'un des aliments de base des populations rurales pauvres. Ces variétés sont une composante importante des pâturages dans de nombreuses régions tropicales. Sorghum bicolor est une importante culture alimentaire en Afrique, en Amérique centrale et en Asie du Sud. Le sorgho-grain est la cinquième céréale mondiale en termes de volume de production ou de surfaces cultivées, après le maïs, le riz, le blé et l’orge[15].
Certaines espèces de sorgho peuvent contenir, aux premiers stades de croissance de la plante, des taux de cyanure d'hydrogène, d'hordénine et de nitrates ou nitrites létaux pour les animaux de pâturage. Lorsqu'elles sont stressées par la sécheresse ou la chaleur, les plantes peuvent aussi contenir des niveaux toxiques de cyanure ou de nitrates aux derniers stades de croissance[16].
Une autre espèce de sorgho, le sorgho d'Alep (Sorghum halepense), par ailleurs cultivée comme plante fourragère, est une mauvaise herbe des cultures, considérée comme telle dans de nombreux pays. Elle est classée comme plante envahissante par le Département de l'Agriculture des États-Unis[17].
Le genre Sorghum (nom vernaculaire : sorgo ou sorgho) est un genre de plantes herbacées de la famille des Poaceae (Graminées) qui comprend une vingtaine d'espèces des régions tempérées et chaudes. Plusieurs d'entre elles sont cultivées comme plantes fourragères ou comme céréales.
Le sorgho le plus utilisé est sans doute le sorgho commun (Sorghum bicolor). Néanmoins, on utilise aussi des hybrides comme le sorgho du Soudan (Sorghum ×drummondii) ainsi que d'autres espèces.
Le sorgho permet d'obtenir le gros mil, à ne pas confondre avec une autre céréale, le mil.
Gránarbhar atá cosúil le harbhar Indiach i gcruth ginearálta, ach le dias dlúth de ghráinní beaga. Is é arbhar caifearach nó arbhar guine an cineál is tábhachtaí, a shaothraítear mar phríomhbhia i gcuid mhaith den Afraic is an Áise, agus mar bhia d'ainmhithe i Meiriceá is an Astráil. Tá saghas amháin a tháirgeann siúcra, díreach cosúil le cána siúcra.
O sorgo[1] é o nome común de calquera planta do xénero Sorghum spp. Un xénero dunhas 20 especies de gramíneas[2] orixinarias das rexións tropicais e subtropicais de África oriental. Ten a súa orixe en África do leste e procede das variedades salvaxes en Etiopía hai 5.000 anos. Cultívanse na súa zona de orixe, Europa, América e Asia como cereal para consumo humano, animal, na produción de forraxes, e para a elaboración de bebidas alcólicas e vasoiras. A súa resistencia á seca e á calor faino un cultivo importante en rexións áridas, e é un dos cultivos alimentarios máis importantes do mundo.
É a quinta colleita de cereal no mundo, canto á súa produción (470.000 km², colleitado en 1996). O produtor máis grande é Estados Unidos.
O sorgo coñécese con varios nomes: millo grande e millo de Guinea en África occidental, kafir en África austral, duro no Sudán, mtama en África oriental, iowar na India e kaoliang na China (Purseglove, 1972).
As moitas subespecies divídense en catro grupos: sorgos do gran, sorgos da herba (para o pasto e o feo), sorgos doces (xaropes do sorgo), e millo tipo vasoira (para as vasoiras e os cepillos).
Ao se tratar dun alimento carente de glute, representa unha opción nutritiva para as persoas celíacas. Posúe propiedades antidiarreicas, ou adstrinxentes, e homeostáticas.
O sorgo común (Sorghum vulgare ou Sorghum bicolor) é a especie máis estendida, cuxas sementes se utilizan para facer fariña e a planta como forraxe.
A verba galega sorgo é tomada do italiano e este do latín moderno sorghum, que moi probabelmente provén do latín vulgar syricum; é dicir, proveniente de Siria. Rexión onde os romanos seica coñeceron esta graminea. O nome xenérico Sorghum imposto por Moench foi conservado oficialmente desde 1794 , de xeito que Sorgum L. non é válido.[3][4]
O xénero Sorghum caracterízase por pequenas espigas que nacen a pares. O sorgo cultívase como planta anual, aínda que é herba perenne e nos trópicos pode colleitarse varias veces no ano.
O sorgo ten unha altura de 1 a 2 m. Ten inflorescencias tipo mazaroca e sementes de 3 mm, esféricas e oblongas, de cor negra, avermellada e amarelenta. Ten un sistema radicular que pode chegar en terreos permeábeis a 2 m de profundidade. As flores teñen estames e pistilos.
O valor enerxético do gran de sorgo é un pouco inferior ao do millo. Pódese estimar como media 1,08 UF/kg. Comparándoo co gran de millo, o do sorgo é xeralmente un pouco máis rico en proteínas, porén máis pobre en materia graxa; como as do millo, son dun valor biolóxico bastante feble; son particularmente deficitarias en lisina.
Os datos da FAO sobre os maiores produtores de sorgo refírense ao conxunto das especies, aínda que se presupón que a meirande parte corresponde á especie Sorghum bicolor.
O xénero foi descrito por Conrad Moench e publicado en Methodus Plantas Horti Botanici et Agri Marburgensis : a staminum situ describendi 207. 1794.[6] A especie tipo é: Sorghum bicolor (L.) Moench.
Ten un número de cromosomas de: x = 5. 2n = 10, 20, e 40 (e aneuploides - 26, 33, 38–39 etc.). Cromosomas ‘pequenos’.
O sorgo é o nome común de calquera planta do xénero Sorghum spp. Un xénero dunhas 20 especies de gramíneas orixinarias das rexións tropicais e subtropicais de África oriental. Ten a súa orixe en África do leste e procede das variedades salvaxes en Etiopía hai 5.000 anos. Cultívanse na súa zona de orixe, Europa, América e Asia como cereal para consumo humano, animal, na produción de forraxes, e para a elaboración de bebidas alcólicas e vasoiras. A súa resistencia á seca e á calor faino un cultivo importante en rexións áridas, e é un dos cultivos alimentarios máis importantes do mundo.
É a quinta colleita de cereal no mundo, canto á súa produción (470.000 km², colleitado en 1996). O produtor máis grande é Estados Unidos.
O sorgo coñécese con varios nomes: millo grande e millo de Guinea en África occidental, kafir en África austral, duro no Sudán, mtama en África oriental, iowar na India e kaoliang na China (Purseglove, 1972).
As moitas subespecies divídense en catro grupos: sorgos do gran, sorgos da herba (para o pasto e o feo), sorgos doces (xaropes do sorgo), e millo tipo vasoira (para as vasoiras e os cepillos).
Ao se tratar dun alimento carente de glute, representa unha opción nutritiva para as persoas celíacas. Posúe propiedades antidiarreicas, ou adstrinxentes, e homeostáticas.
O sorgo común (Sorghum vulgare ou Sorghum bicolor) é a especie máis estendida, cuxas sementes se utilizan para facer fariña e a planta como forraxe.
Sirak (lat. Sorghum) je rod brojnih biljnih vrsta iz porodice trava (lat. Poaceae). Najpoznatija vrsta je sirak metlaš (Sorghum bicolor, nekada S. vulgare), a ima ih 29[1]. Neke od njih se uzgajaju kao žitarice, druge kao stočna hrana ili za proizvodnju sirupa i alkoholnih pića.
U Kini se od nekih vrsta proizvodi jedno od njihovih najpoznatijih pića maotai. U Indiji se koristi za proizvodnju biodizela. Vrste iz ovog roda su peta najvažnija grupa žitarica na svijetu. Posebno su važne u Africi, Srednjoj Americi i Južnoj Aziji.
Prirodno područje rasprostiranja su tropski i suptropski dijelovi svijeta. Mnoge vrste su otporne na sušu i visoke temperature pa su pogodne za uzgajanje u sušnim područjima. U početnim stadijima razvoja imaju u sebi kemijske tvari, koje mogu biti otrovne za životinje.
Sirak (lat. Sorghum) je rod brojnih biljnih vrsta iz porodice trava (lat. Poaceae). Najpoznatija vrsta je sirak metlaš (Sorghum bicolor, nekada S. vulgare), a ima ih 29. Neke od njih se uzgajaju kao žitarice, druge kao stočna hrana ili za proizvodnju sirupa i alkoholnih pića.
U Kini se od nekih vrsta proizvodi jedno od njihovih najpoznatijih pića maotai. U Indiji se koristi za proizvodnju biodizela. Vrste iz ovog roda su peta najvažnija grupa žitarica na svijetu. Posebno su važne u Africi, Srednjoj Americi i Južnoj Aziji.
Prirodno područje rasprostiranja su tropski i suptropski dijelovi svijeta. Mnoge vrste su otporne na sušu i visoke temperature pa su pogodne za uzgajanje u sušnim područjima. U početnim stadijima razvoja imaju u sebi kemijske tvari, koje mogu biti otrovne za životinje.
Sorgum (Sorghum spp.) adalah tanaman serbaguna yang dapat digunakan sebagai sumber pangan, pakan ternak dan bahan baku industri. Sebagai bahan pangan, sorgum berada pada urutan ke-5 setelah gandum, jagung, padi, dan jelai. Sorgum merupakan makanan pokok penting di Asia Selatan dan Afrika sub-sahara.
Sorgum juga mengandung serat tidak larut air atau serat kasar dan serat pangan, masing-masing sebesar 6,5% - 7,9% dan 1,1% - 1,23%. Kandungan proteinpun seimbang dengan jagung sebesar 10,11% sedangkan jagung 11,02%.
Begitu pula dengan kandungan patinya sebesar 80,42% sedangkan kandungan pada jagung 79,95%. Hanya saja, yang membuat tepung sorgum sedikit peminat adalah karena tidak adanya gluten seperti pada tepung terigu. Masyarakat indonesia sudah tenggelam dalam nikmatnya elasitisitas terigu, karena tingginya gluten, dan inilah yang membuat adonan mie, dan roti menjadi elastis.
Terlalu banyak makan dari bahan pangan bergluten tidaklah terlalu baik untuk kesehatan, karena dapat menyebabkan celiac desease. Ini merupakan salah satu titik tolak bahwa alternatif tepung yang sehat dapat dikonsumsi adalah tepung sorgum.
Selain itu Sorgum dikenal memiliki manfaat yang lebih baik daripada tepung terigu karena gluten free serta memiliki angka glikemik index yang rendah sehingga turut mendukung tren gerakan konsumen gluten free diet seperti di negara-negara maju.
Sorgum (Sorghum spp.) adalah tanaman serbaguna yang dapat digunakan sebagai sumber pangan, pakan ternak dan bahan baku industri. Sebagai bahan pangan, sorgum berada pada urutan ke-5 setelah gandum, jagung, padi, dan jelai. Sorgum merupakan makanan pokok penting di Asia Selatan dan Afrika sub-sahara.
Sorgum juga mengandung serat tidak larut air atau serat kasar dan serat pangan, masing-masing sebesar 6,5% - 7,9% dan 1,1% - 1,23%. Kandungan proteinpun seimbang dengan jagung sebesar 10,11% sedangkan jagung 11,02%.
Begitu pula dengan kandungan patinya sebesar 80,42% sedangkan kandungan pada jagung 79,95%. Hanya saja, yang membuat tepung sorgum sedikit peminat adalah karena tidak adanya gluten seperti pada tepung terigu. Masyarakat indonesia sudah tenggelam dalam nikmatnya elasitisitas terigu, karena tingginya gluten, dan inilah yang membuat adonan mie, dan roti menjadi elastis.
Terlalu banyak makan dari bahan pangan bergluten tidaklah terlalu baik untuk kesehatan, karena dapat menyebabkan celiac desease. Ini merupakan salah satu titik tolak bahwa alternatif tepung yang sehat dapat dikonsumsi adalah tepung sorgum.
Selain itu Sorgum dikenal memiliki manfaat yang lebih baik daripada tepung terigu karena gluten free serta memiliki angka glikemik index yang rendah sehingga turut mendukung tren gerakan konsumen gluten free diet seperti di negara-negara maju.
Dúrra eða súdangras (fræðiheiti: Sorghum) er ættkvísl kornjurta af grasaætt sem nær allar eru upprunnar í hitabeltinu í Austur-Afríku. Ein tegund er þó upprunnin í Mexíkó. Jurtin er ræktuð í Suður- og Mið-Ameríku og Suður-Asíu. Jurtin þolir vel bæði þurrka og hita. Kornið er einkum notað í skepnufóður en það er líka unnið í mjöl til manneldis og til að brugga bjór.
Dúrra eða súdangras (fræðiheiti: Sorghum) er ættkvísl kornjurta af grasaætt sem nær allar eru upprunnar í hitabeltinu í Austur-Afríku. Ein tegund er þó upprunnin í Mexíkó. Jurtin er ræktuð í Suður- og Mið-Ameríku og Suður-Asíu. Jurtin þolir vel bæði þurrka og hita. Kornið er einkum notað í skepnufóður en það er líka unnið í mjöl til manneldis og til að brugga bjór.
Il sorgo (Sorghum Moench, 1794) è un genere di piante della famiglia delle Poaceae (o Gramineae).
Il genere Sorghum è costituito da specie coltivate per la produzione di foraggio o di granella utilizzata soprattutto come nutrimento per il pollame e altri uccelli (Sorghum vulgare) o esclusivamente di foraggio (Sorghum gentile); sono in commercio anche ibridi tra le due specie, adatti alla produzione di foraggio, oppure di fibra a scopo industriale.
Il sorgo è un cereale privo di glutine.
L'origine del nome è incerta. Potrebbe derivare da una parola indiana[1] oppure, più probabilmente, da una deformazione medievale della parola syriacum (siriaco, della Siria)[2][3][4].
Il sorgo è una pianta annuale di altezza 1-1,5 m nelle varietà da granella e oltre 2 m in quelle da foraggio, con foglie spesse e rivestite di cera. Il culmo porta una pannocchia compatta o spargola a seconda della varietà; la cariosside è arrotondata nei sorghi da granella, affusolata in quelli gentili.
Il sorgo viene utilizzato da secoli soprattutto da parte di alcune popolazioni africane come primo alimento nella loro dieta, il suo sapore neutro e corposo lo rende adatto ad una grande varietà di piatti. Può essere consumato integrale, oppure decorticato per la preparazione di zuppe, oppure macinato per la produzione di farine per ottenere polente o porridge, piadine, focacce, pane e prodotti da forno, grissini, torte, biscotti, ecc. In alcune zone è utilizzato per la produzione di birra. La granella di sorgo può essere arrostita, fioccata, bollita, e servita come il riso o il couscous. Il sorgo ha un contenuto di grassi molto basso e dopo averlo mangiato lascia un piacevole senso di sazietà e di leggerezza. Grazie ad alcune ditte specializzate, che hanno intrapreso, da diversi anni, la lavorazione del sorgo bianco, è possibile trovare il sorgo bianco decorticato e in farina da agricoltura biologica per alimentazione umana e per celiaci anche negli Stati Uniti e in Italia.
Esistono diverse varietà di sorgo: non tutte sono adatte all'alimentazione umana, solo alcune varietà sono destinate a diventare sorgo alimentare, per questo vengono scelte varietà testate gradevoli con gusto leggermente dolce. Una caratteristica del sorgo è la sua piacevole gommosità che lo distingue da tutti gli altri cereali.
Un'alimentazione a base di sorgo porta un notevole benessere ambientale. Il sorgo infatti è un cereale che resiste molto bene alla siccità, in caso di lunghi periodi di siccità infatti la sua attività vegetativa si riduce al minimo arrivando ugualmente alla maturazione finale della pianta; a differenza degli altri cereali che non avrebbero nessuna possibilità di sopravvivenza, non richiede un forte dispendio di acqua e tanta energia come ad esempio riso e mais. I terreni non devono subire forti concimazioni e interventi di diserbi, in quanto la pianta sovrasterà le malerbe prendendo il sopravvento, inoltre dopo la coltivazione il sorgo lascerà un buon arricchimento di sostanze nutritive sul terreno per il raccolto successivo.
Molte delle varietà coltivate sono di origine africana. Alcune specie si trovano anche spontanee in India. Tra l'VII e il XIII secolo il genere vede un'amplissima diffusione, ad opera dei popoli arabi, in Medio Oriente, Nordafrica ed Europa.[5]
Comprende una ventina di specie:
Le specie di Sorghum presenti in Italia sono: il Sorghum halepense (L.) Pers. o sorgo selvatico, presente e comune in tutto il territorio nazionale ed il Sorghum vulgare (L.) (sin.:Sorghum bicolor) che è la specie coltivata soprattutto nelle zone collinari dell'Emilia-Romagna ed in Toscana.
La sottospecie Sorghum bicolor bicolor è di grande importanza per i paesi tropicali e sub sahariani, in quanto viene impiegata nell'alimentazione umana. Appartengono a questa sottospecie sia il sorgo rosso che quello giallo. Nel IX secolo si diffonde la coltivazione anche in Europa, soprattutto Francia e Italia (Pianura Padana, Veneto e Toscana) con varietà rosse, bianche e rosate. Le varietà di sorgo bianco sono preferite perché presentano valori nutrizionali più interessanti.
Il sorgo non è particolarmente esigente in fatto di terreni, anche se preferisce quelli ricchi di sostanza organica e di elementi minerali. La tecnica colturale è simile a quella del mais. Il sorgo viene seminato nella prima decade di maggio, essendo più del mais suscettibile ai ritorni di freddo. Si distribuiscono 15–25 kg/ha di seme, con investimenti che vanno da 25-30 piante/m² in ambienti asciutti a 30-40 in zone in cui si può intervenire con l'irrigazione. La distanza di semina è di 45–50 cm tra le file e di 4-4,5 cm sulla fila. La raccolta si effettua con mietitrebbia in settembre-ottobre, ottenendo produzioni variabili da 4-6 t/ha di granella, nei terreni collinari e asciutti, fino a 8-9 t/ha e oltre nelle migliori condizioni.
Il sorgo rappresenta una valida alternativa al mais, nella produzione di granella e foraggi insilati, in quelle aree non irrigue e con scarse precipitazioni estive in cui è arduo condurre una buona coltura di mais.
Il sorgo (Sorghum Moench, 1794) è un genere di piante della famiglia delle Poaceae (o Gramineae).
Il genere Sorghum è costituito da specie coltivate per la produzione di foraggio o di granella utilizzata soprattutto come nutrimento per il pollame e altri uccelli (Sorghum vulgare) o esclusivamente di foraggio (Sorghum gentile); sono in commercio anche ibridi tra le due specie, adatti alla produzione di foraggio, oppure di fibra a scopo industriale.
Sorghum est genus cui sunt multae Poacearum species, quarum aliae pro frumento excoluntur et multae pro pabulo sunt, vel excultae vel in agris pascuis crescentes. Plantae in climatibus calidioribus per orbem terrarum excoluntur. Species sunt in zonis tropicis et subtropicis omnium continentium endemicae, inter quos Oceania et Australasia.
Sorghum est genus cui sunt multae Poacearum species, quarum aliae pro frumento excoluntur et multae pro pabulo sunt, vel excultae vel in agris pascuis crescentes. Plantae in climatibus calidioribus per orbem terrarum excoluntur. Species sunt in zonis tropicis et subtropicis omnium continentium endemicae, inter quos Oceania et Australasia.
Sorgas (Sorghum) – magnolijūnų (Magnoliophyta) skyriaus, miglinių (Poaceae) šeimos gentis.
Sorghum bicolor yra pasaulyje plačiai žinomas kaip javas, t. y. svarbi grūdinė kultūra. Tai yra penktasis pagal suvartojimą javas pasaulyje.
Manoma, kad sorgos maistui ir pašarams imtos auginti Jemene ir Sudane. Šiuo metu svarbi žemės ūkyje grūdinė kultūra kaip dvispalvis sorgas (Sorghum bicolor) yra kilusi Etiopijoje. 2000 m. pr. m. e. jos jau buvo auginamos centrinėje Indijoje.
Buityje plačiai naudojami ne tik sorgo grūdai (kruopos, miltai), bet ir sultys (iš saldžiojo sorgo), iš kurios daromas sirupas. Šiaudai naudojami statyboje. Iš sorgų stiebų gaminama šluotos, šepečiai.
Afrikoje jis naudojamas gaminti kuskusui, košėms, melasai.
Indijoje (Maratų kalba jis vadinamas jowar) iš jo kepama duona bhakri (भाक्री).
Kinijoje jis vadinamas 高梁 gaoliang ir yra vienas svarbesnių javų. Iš jo gaminama daug alkoholinių gėrimų: maotai ir gaoliang.
100 gramų žalių sorgų grūdų suteikia 329 kalorijas, yra 72,1 g angliavandenių, 3,5 g riebalų, 10,6 g baltymų.
Vitaminų kiekis 100 g žalių sorgų grūdų: tiamino (vitaminas B1) 0,33 mg (miligramų), riboflavino (vitaminas B2) 0,1 mg, Niacino (vitaminas B3) 3,7 mg, pantoteno rūgšties (vitaminas B5) 0,4 mg, vitamino B6 0,44 mg, folio rūgšties (vitaminas B9) 20 mkg (mikrogramų).
Mineralinių medžiagų kiekis 100 g žalių sorgų grūdų: kalcio 13 mg, geležies 3,4 mg, magnio 165 mg, mangano 1,6 mg, fosforo 289 mg, kalio 363 mg, natrio 2 mg, cinko 1,7 mg.
Tarp sorgų maistingų medžiagų nėra glitimo, tad iš jų grūdų tinkama gaminti maistą sergantiems celiakija[1].
JAV 11998 
Nigerija 9318 
Indija 7925 
Sudanas 3869 
Australija 3789 
Argentina 2936 
Kinija 2502 
Etiopija 2316 
Brazilija 2004 Burkina Fasas 1875 Yra išskiriamos 32 sorgų genties rūšys[2]:
Sorgas (Sorghum) – magnolijūnų (Magnoliophyta) skyriaus, miglinių (Poaceae) šeimos gentis.
Sorgo (Sorghum) ir graudzāļu dzimtas ģints, kurā ir apvienotas aptuveni 30 prosaugu apakšdzimtas sugas. No tām visievērojamākā ir parastais sorgo (Sorghum bicolor), kas plaši tiek kultivēta. Arī citas sorgo sugas tiek kultivētas. Sorgo izcelsmes vieta, iespējams, ir Āfrika.[1]
Sorgo augi izaug no 0,6 līdz pat 4,5 metriem augsti.[2]
2009. gadā vislielākā sorgo raža tika ievākta Amerikas Savienotajās Valstīs (9728 tūkstoši tonnas), Indijā (7250 tūkstoši), Nigērijā (5270 tūkstoši), Sudānā (4192 tūkstoši) un Etiopijā (2971 tūkstoši).[3]
Sorgo (Sorghum) ir graudzāļu dzimtas ģints, kurā ir apvienotas aptuveni 30 prosaugu apakšdzimtas sugas. No tām visievērojamākā ir parastais sorgo (Sorghum bicolor), kas plaši tiek kultivēta. Arī citas sorgo sugas tiek kultivētas. Sorgo izcelsmes vieta, iespējams, ir Āfrika.
Sorgo augi izaug no 0,6 līdz pat 4,5 metriem augsti.
2009. gadā vislielākā sorgo raža tika ievākta Amerikas Savienotajās Valstīs (9728 tūkstoši tonnas), Indijā (7250 tūkstoši), Nigērijā (5270 tūkstoši), Sudānā (4192 tūkstoši) un Etiopijā (2971 tūkstoši).
Betari (bahasa Inggeris: Sorghum) merupakan genus tumbuhan bijirin pelbagai spesies yang ditanam untuk bijian dan juga digunakan sebagai makanan binatang ternakan. Tanaman ini ditanam di iklim panas di seluruh dunia. Spesies ini berasal dari bahagian tropika dan subtropika di semua benua termasuk Pasifik Barat Daya dan Australasia.
Betari (bahasa Inggeris: Sorghum) merupakan genus tumbuhan bijirin pelbagai spesies yang ditanam untuk bijian dan juga digunakan sebagai makanan binatang ternakan. Tanaman ini ditanam di iklim panas di seluruh dunia. Spesies ini berasal dari bahagian tropika dan subtropika di semua benua termasuk Pasifik Barat Daya dan Australasia.
Sorgo (Sorghum) is een geslacht uit de grassenfamilie (Poaceae). De soorten van dit geslacht komen voor in vrijwel de hele wereld. Bekende soorten zijn kafferkoren (Sorghum bicolor) en wilde sorgo (Sorghum halepense).
Van het geslacht zijn de volgende soorten bekend:
Sorgo (Sorghum) is een geslacht uit de grassenfamilie (Poaceae). De soorten van dit geslacht komen voor in vrijwel de hele wereld. Bekende soorten zijn kafferkoren (Sorghum bicolor) en wilde sorgo (Sorghum halepense).
Durra
Kornslaget durra, sorghum eller sorgum (Sorghum bicolor eller Sorghum vulgare) er ein gammal kulturplante av slekta Sorghum i grasfamilien.
Planten er særleg viktig i tropiske område ettersom han toler tørke svært godt. Framfor alt er han ein viktig mat- og fôrplante i Afrika. Ein dyrker òg durra i tempererte område.
Ein reknar med at menneske tok til å dyrka vill durra fann for rundt 2 000 år sidan i Aust-Afrika, truleg i Etiopia, Sudan eller øvre Egypt. I India og på den arabiske halvøya har ein likevel gjort mykje eldre funn av durra som kan ha vore dyrka.
Afrikanske slavar tok planten med seg til Nord-Amerika tidleg på 1600-talet. USA er i dag verdas største durraprodusent, med 12 mill. tonn av en verdensproduksjon på 56 mill. tonn (2004). Deretter kjem Nigeria og India med 8 og 7 mill. tonn.
Dei mange ulike durratypane blir vanlegvis delte inn i fire grupper etter bruksområde:
I fleire regionar i India lagar ein eit ugjæra brød av durra som blir kalla bhakri. I Nigeria bryggar ein øl og i Kina lagar ein eit brennevin, maotai, av durra.
Kornslaget durra, sorghum eller sorgum (Sorghum bicolor eller Sorghum vulgare) er ein gammal kulturplante av slekta Sorghum i grasfamilien.
Planten er særleg viktig i tropiske område ettersom han toler tørke svært godt. Framfor alt er han ein viktig mat- og fôrplante i Afrika. Ein dyrker òg durra i tempererte område.
Durra er en gammel kulturplante av slekten Sorghum i grasfamilien.
Planten er tørketålende, og er særlig viktig i tropiske strøk. Framfor alt er den en viktig mat- og fôrplante i Afrika. Durra dyrkes i dag også i tempererte områder. Afrikanske slaver brakte planten til Nord-Amerika tidlig på 1600-tallet. USA er i dag verdens største durraprodusent, med 12 mill. tonn av en verdensproduksjon på 56 mill. tonn (2004). Deretter følger Nigeria og India med 8 og 7 mill. tonn.
En regner med at domestisering av vill durra fant sted for ca. 2 000 år siden i Øst-Afrika, sannsynligvis i Etiopia, Sudan eller øvre Egypt. I India og på Den arabiske halvøya er det gjort betydelig eldre funn av durra som kan ha vært dyrka.
Arter og sorter av durra deles vanligvis i fire grupper etter bruksområde:
I flere regioner i India lages et ugjæra brød av durra – bhakri. I Kina framstilles et brennevin av durra – maotai. I Nigeria brygges øl av durra.
Durra er en gammel kulturplante av slekten Sorghum i grasfamilien.
Planten er tørketålende, og er særlig viktig i tropiske strøk. Framfor alt er den en viktig mat- og fôrplante i Afrika. Durra dyrkes i dag også i tempererte områder. Afrikanske slaver brakte planten til Nord-Amerika tidlig på 1600-tallet. USA er i dag verdens største durraprodusent, med 12 mill. tonn av en verdensproduksjon på 56 mill. tonn (2004). Deretter følger Nigeria og India med 8 og 7 mill. tonn.
En regner med at domestisering av vill durra fant sted for ca. 2 000 år siden i Øst-Afrika, sannsynligvis i Etiopia, Sudan eller øvre Egypt. I India og på Den arabiske halvøya er det gjort betydelig eldre funn av durra som kan ha vært dyrka.
Arter og sorter av durra deles vanligvis i fire grupper etter bruksområde:
Korndurra Grasdurra, som brukes til beite og høy Søtdurra, som brukes til framstilling av sirup Sorter som brukes til framstilling av koster og børsterI flere regioner i India lages et ugjæra brød av durra – bhakri. I Kina framstilles et brennevin av durra – maotai. I Nigeria brygges øl av durra.
Hasło w Wikisłowniku Sorgo (Sorghum Moench) – rodzaj roślin z rodziny wiechlinowatych obejmujący w zależności od ujęcia systematycznego 21[2], 30[3], nawet do około 60 gatunków[4]. Szczególnie dużo problemów taksonomicznych przysparza Sorghum bicolor, którego odmiany i podgatunki były powodem opisywania licznych, odrębnych gatunków[2]. Rośliny tego rodzaju występują w strefie klimatów ciepłych i gorących Starego Świata (tylko jeden endemiczny gatunek rośnie w Meksyku)[3], stanowiąc jedną z najważniejszych roślin zbożowych tych regionów świata. Poza Afryką różne gatunki i odmiany uprawiane są także w Indiach i Chinach. Gatunkiem typowym jest Sorghum bicolor (L.) Moench[5]. Sorgo zajmuje piąte miejsce na świecie pod względem obszaru upraw i może być uprawiane na ponad 80 procentach światowych terenów rolniczych. Rośliny tego gatunku cechują się dużą odpornością na wysokie temperatury i susze. Wartość odżywcza Sorgo jest porównywalna z kukurydzą[6]. Ziarno cechuje się wysoką wartością odżywczą i może być wykorzystywane zarówno w celach konsumpcyjnych jak i jako pasza[7].
Rodzaj należący do rodziny wiechlinowatych (Poaceae), rzędu wiechlinowców (Poales)[1]. W obrębie rodziny należy do podrodziny Panicoideae, plemienia Andropogoneae[8].
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa komelinowe (Commelinidae Takht.), nadrząd Juncanae Takht., rząd wiechlinowce (Poales Small), rodzina wiechlinowate (Poaceae (R. Br.) Barnh.), rodzaj sorgo (Sorghum Moench)[9].
Sorgo zyskuje zainteresowanie w Polsce ze względu na zmianę warunków klimatycznych które coraz bardziej sprzyjają uprawie sorgo niż kukurydzy[12]. Okresowe susze, podatność kukurydzy na stonkę kukurydzianą, choroby grzybowe oraz uprawa na niewłaściwych glebach przekonują rolników do zmiany upraw[13].
Sorgo (Sorghum Moench) – rodzaj roślin z rodziny wiechlinowatych obejmujący w zależności od ujęcia systematycznego 21, 30, nawet do około 60 gatunków. Szczególnie dużo problemów taksonomicznych przysparza Sorghum bicolor, którego odmiany i podgatunki były powodem opisywania licznych, odrębnych gatunków. Rośliny tego rodzaju występują w strefie klimatów ciepłych i gorących Starego Świata (tylko jeden endemiczny gatunek rośnie w Meksyku), stanowiąc jedną z najważniejszych roślin zbożowych tych regionów świata. Poza Afryką różne gatunki i odmiany uprawiane są także w Indiach i Chinach. Gatunkiem typowym jest Sorghum bicolor (L.) Moench. Sorgo zajmuje piąte miejsce na świecie pod względem obszaru upraw i może być uprawiane na ponad 80 procentach światowych terenów rolniczych. Rośliny tego gatunku cechują się dużą odpornością na wysokie temperatury i susze. Wartość odżywcza Sorgo jest porównywalna z kukurydzą. Ziarno cechuje się wysoką wartością odżywczą i może być wykorzystywane zarówno w celach konsumpcyjnych jak i jako pasza.
Sorghum ou sorgo[1] é um género botânico pertencente à família Poaceae de cerca de 30 espécies de gramíneas originárias de regiões tropicais e subtropicais de todos os continentes, além do sudoeste do Pacífico e Australásia. É cultivada em climas quentes em todo o mundo. O sorgo está na subfamília Panicoideae e da tribo Andropogoneas (tribo da big bluestem e da cana-de-açúcar). Uma das espécies é cultivada por seus grãos enquanto várias outras são usados como forragem cultivada ou pasto.
Seus outros nomes incluem Durra, Millet egípcio, Feterita, Milho da Guiné (África), Jwari, Jowar (Índia), Juwar, Milo (Espanha), Kaolian (China), Shallu, Grama do Sudão, Cholam, Jola, Jonnalu, Gaoliang, Grande Millet, Milho Kafir (África), Dura, Dari, Mtama e Solam. Para detalhes mais específicos sobre o sorgo explorado comercialmente, ver sorgo comercial, também conhecido como milo.
O sorgo tem sido, durante séculos, um dos mais importantes alimentos básicos para milhões de pessoas em regiões rurais pobres de regiões tropicais semi-áridas da Ásia e da África. Para algumas das regiões mais pobres do mundo, o sorgo continua a ser uma importante fonte de energia, proteína, vitaminas e minerais. Sorgo cresce em ambientes hostis onde outras culturas não se desenvolvem bem, assim como outros alimentos básicos, tais como a mandioca, que são comuns em regiões pobres do mundo. Ele é geralmente cultivado sem aplicação de quaisquer fertilizantes ou outros insumos por uma multidão de pequenos agricultores em vários países.[2]
O grão de sorgo é o terceiro cereal mais importante cultivado nos Estados Unidos e o quinto cereal mais importante no mundo. Em 2010, os Estados Unidos foram o maior produtor mundial de sementes de sorgo, seguido por Índia e México. Nos países desenvolvidos, e cada vez mais nos países em desenvolvimento como a Índia, o uso predominante de sorgo é como forragem para aves e gado.[3][4] Em 2010, os maiores exportadores de sorgo foram Estados Unidos, Austrália e Argentina; enquanto o México foi o maior importador.
Existe um esforço internacional para melhorar o cultivo do sorgo e encontrar aplicações adicionais. Sorgo está agora encontrando demanda principalmente como ração para aves, secundariamente, como alimento de gado e na preparação de bebidas.[5]
O sorgo é uma planta auto-polinizante. É mais resistente à seca e à temperatura do que o milho, a soja, o trigo e outras culturas. A altura da planta depende da variedade e das condições de cultivo, variando entre 60 e 460 centímetros. As folhas longas e largas crescem fora do caule. Sua semente é pequena e redonda. A inflorescência tem, geralmente, entre 25 a 36 centímetros, e fica no topo do caule da planta madura.[6]
As sementes de sorgo consistem em três principais seções anatômicas - o pericarpo (camada externa), o endosperma (órgão de armazenamento) e o gérmen. O pericarpo é composto de três segmentos - epicarpo, mesocarpo e endocarpo. O epicarpo é a camada mais externa, coberta com uma fina película de cera. O mesocarpo consiste de uma grande quantidade de grânulos de amido. O sorgo é conhecido como o único alimento básico que contém amido nesta região da semente. O endosperma é composto de uma camada de aleurona e áreas periféricas, córneas e enfarinhadas. A aleurona contém proteínas (corpos proteicos e enzimas), cinzas (corpos fitina) e óleo (esferossomos). O gérmen tem duas partes principais: o eixo embrionário e o disco embrionário. A proteína do gérmen contém altos níveis de lisina e triptofano de alta qualidade para consumo humano, bem como para forragens.
O sorgo é nativo das regiões tropicais africanas. O registro mais antigo de seu cultivo remonta a 3000 a.C., no Egito. A variedade original do sorgo era vermelha ou roxa e sua semente tinha tegumento vermelho.[6]
Nos anos 1950, foram desenvolvidas variedades híbridas de sorgo de mais alta produtividade e seu cultivo popularizou-se enquanto a produtividade aumentava enormemente. A variedade híbrida também oferecia cor e sabor preferidos pelos consumidores. O sorgo cultivado nos Estados Unidos é normalmente desta variedade híbrida, que é sorgo branco com semente de casca branca, corpo em cor de champagne e inflorescência cor de trigo. Em outras partes do mundo, variedades vermelhas ou roxas de baixa produtividade continuam a ser cultivadas. O sorgo é atualmente um cultivo de importância econômica mundial.
Em 2009, uma equipe de pesquisadores de vários países anunciaram ter sequenciado com sucesso o genoma do sorgo.[7] [8] Foi a segunda safra de herbáceas que teve seu DNA completamente mapeado, depois do arroz, e a comparação de seu código genético com outros cereais pode permitir estudar as suas vantagens.[9]
Sorghum ou sorgo é um género botânico pertencente à família Poaceae de cerca de 30 espécies de gramíneas originárias de regiões tropicais e subtropicais de todos os continentes, além do sudoeste do Pacífico e Australásia. É cultivada em climas quentes em todo o mundo. O sorgo está na subfamília Panicoideae e da tribo Andropogoneas (tribo da big bluestem e da cana-de-açúcar). Uma das espécies é cultivada por seus grãos enquanto várias outras são usados como forragem cultivada ou pasto.
Seus outros nomes incluem Durra, Millet egípcio, Feterita, Milho da Guiné (África), Jwari, Jowar (Índia), Juwar, Milo (Espanha), Kaolian (China), Shallu, Grama do Sudão, Cholam, Jola, Jonnalu, Gaoliang, Grande Millet, Milho Kafir (África), Dura, Dari, Mtama e Solam. Para detalhes mais específicos sobre o sorgo explorado comercialmente, ver sorgo comercial, também conhecido como milo.
O sorgo tem sido, durante séculos, um dos mais importantes alimentos básicos para milhões de pessoas em regiões rurais pobres de regiões tropicais semi-áridas da Ásia e da África. Para algumas das regiões mais pobres do mundo, o sorgo continua a ser uma importante fonte de energia, proteína, vitaminas e minerais. Sorgo cresce em ambientes hostis onde outras culturas não se desenvolvem bem, assim como outros alimentos básicos, tais como a mandioca, que são comuns em regiões pobres do mundo. Ele é geralmente cultivado sem aplicação de quaisquer fertilizantes ou outros insumos por uma multidão de pequenos agricultores em vários países.
O grão de sorgo é o terceiro cereal mais importante cultivado nos Estados Unidos e o quinto cereal mais importante no mundo. Em 2010, os Estados Unidos foram o maior produtor mundial de sementes de sorgo, seguido por Índia e México. Nos países desenvolvidos, e cada vez mais nos países em desenvolvimento como a Índia, o uso predominante de sorgo é como forragem para aves e gado. Em 2010, os maiores exportadores de sorgo foram Estados Unidos, Austrália e Argentina; enquanto o México foi o maior importador.
Existe um esforço internacional para melhorar o cultivo do sorgo e encontrar aplicações adicionais. Sorgo está agora encontrando demanda principalmente como ração para aves, secundariamente, como alimento de gado e na preparação de bebidas.
Sorgul (Sorghum) este un gen de plante din familia Poaceae. Reprezentatul principal, Sorghum bicolor, este principala cereală pentru pâine în Africa, Europa de Sud, America Centrală și Asia de Sud. Sorgul își are originea în Africa Ecuatorială, fiind o cereală adaptată la clima caldă și uscată. O specie de sorg utilizată ca plantă energetică este Iarba de Sudan (Sorghum sudanense).
Sorgul este o plantă erbacee perenă, cu înălțimea de până la 2,5 m, la exterior amintind de porumb. Tulpina este dreaptă, uscată, cu nodozități, are o rădăcină bine dezvoltată care pătrunde adânc în sol. Frunzele sunt alterne, late, pubescente, cu margini ascuțite, de culoare verde. Florile sunt așezate în ciorchine drepte, răsfirate sau aplecate, cu lungimea de până la 70 cm. Fructul este o achenă amilacee, ovală, goală sau acoperită cu pieliță de culoare albă, roză, roșie sau galbenă. Înflorește în lunile iunie - iulie. Originar din Africa Ecuatorială, este răspândit și în India și China, unde se cultivă de mai bine de 3000 de ani. În Europa cultura a fost adusă în sec. XV - lea, însă nu a avut răspândire.
Sorghum arundinaceum
Sorghum almum
Sorghum halepense
Sorghum bicolor
Sorghum sudanese
Sorgul este numit plantă - cămilă, deoarece crește acolo unde o altă plantă nu ar rezista. Este cultivat în zonele cu puține precipitații, deseori neregulate. Rădăcinile secundare sunt de două ori mai mari decât ale porumbului, la aceeași vârstă
Sorgul este o cultură graminee, tehnică și furajeră. În funcție de utilizări, există câteva specii de sorg: pentru grăunțe, pentru zahăr, pentru mături și pentru vite.
Sorgul (Sorghum) este un gen de plante din familia Poaceae. Reprezentatul principal, Sorghum bicolor, este principala cereală pentru pâine în Africa, Europa de Sud, America Centrală și Asia de Sud. Sorgul își are originea în Africa Ecuatorială, fiind o cereală adaptată la clima caldă și uscată. O specie de sorg utilizată ca plantă energetică este Iarba de Sudan (Sorghum sudanense).
Cirok (lat. Sorghum) je rod rastlín z čeľade lipnicovitých. Je pestovaný ako obilnina spracovávaná vo forme múky, ale i na technické a kŕmne účely. Dnešný cirok bol vyšľachtený z divo rastúcich druhov v neolite na Ďalekom východe. Konzumujú sa najmä semená, zaujímavé tým, že neobsahujú lepok.
Cirok (lat. Sorghum) je rod rastlín z čeľade lipnicovitých. Je pestovaný ako obilnina spracovávaná vo forme múky, ale i na technické a kŕmne účely. Dnešný cirok bol vyšľachtený z divo rastúcich druhov v neolite na Ďalekom východe. Konzumujú sa najmä semená, zaujímavé tým, že neobsahujú lepok.
Okrog 30 vrst.
SirekSirek (znanstveno ime Sorghum) je rod številnih trav, med katerimi so nekatere vzgajane kot žita, od katerih je mnogo uporabljenih kot živalska krma oz. so zasajene po pašnikih. Te rastline gojijo na območjih s toplejšim podnebjem po vsem svetu, izhajajo pa iz tropskih in subtropskih dežel, vključno z Avstralazijo in Oceanijo.
Divji predniki sirka rastejo na južni strani Sahare, morda tudi v Jemnu. Arheološke raziskave te regije niso dovolj obsežne, da bi z gotovostjo določile čas in kraj začetka načrtne gojitve. V južnem Egiptu so našli ostanke divjega sirka, ki izhaja iz obdobja 800 - 600 pr. n. š., najstarejši gojeni sirek iz istega najdišča pa iz obdobja po letu 100 AD. Najstarejša arheološka najdba gojenega sirka pa prihaja iz Indije in Pakistana iz drugega tisočletja pr. n. š., vendar tam ni divjega sirka. Ker je znannih več primerov, ko so se poljšine širile iz Afrike v južno Azijo (Pennisetum glaucum (L.) R. Br., Vigna unguiculata (L.) Walp. in Lablab purpureus (L.)) se sklepa, da je bil sirek kljub vsemu udomačen v Afriki in se je kasneje razširil na vzhod.[1]
S širitvijo islama med 8. in 13. stol. se je razširilo gojenje sirka na celoten bližnji vzhod, severno Afriko in južno Evropo.[2] Ime izhaja iz latinskega izraza Syricum (granum), torej sirsko zrno, od tod tudi italijanska beseda sorgo in znanstveno ime sorghum.[3]
Sirek (Sorghum bicolor) je večinoma enoletna rastlina, ki zraste do višine 4 m. Na latastem socvetju, ki je dolgo 8 - 40 cm, so majhna zrna. Raste na območjih, ki so presuha za koruzo, suša v pozni fazi razvoja zavre rast listov, ne vpliva pa na cvetenje. Ima globok koreninski sistem, raste v zemlji s pH med 5 in 8,5, dozori v 120-ih dneh. Hektarski donos v Indiji in Afriki je med 300 - 2000 kg zrnja na ha, na namakanih poljih v ZDA in Avstraliji 4500 - 6500 kg/ha.[4]. V ZDA je sirek tretja najpomembnejša žitarica[5], v svetu pa je peta najpomembnejša.
Nekatere vrste vsebujejo cianovodikovo kislino in visoke koncentracije nitratov v mladih zelenih poganjkih.[6] Zrnje ne vsebuje glutena, zato je primerno za ljudi s celiakijo.[7]
S. halapense je v ZDA obravnavana kot invazivna vrsta.[8]
Genom sirka (Sorghum bicolor) je bil objavljen leta 2009.[9]
Sirek večinoma zelo dobro prenaša vročino in sušo, zato je ekonomsko najpomembnejši v suhih predelih Afrike in Srednje Amerike, kjer je pomemben vir hrane zlasti za reven sloj prebivalstva. Čeprav je znanih več vrst, je le ena, Sorghum bicolor, ekonomsko pomembna. Sirek se uporablja predvsem kot žito, krma, za izdelavo sirupa, melase in alkohola (sladki sirek), posušena stebla pa v gradbenišvtu ter za izdelavo sirkovih metel in krtač.[10]
Iz zrnja se v različnih delih sveta pripravlja kruh, kuskus, tortilje in druge izdelke iz moke. Zrnje je možno razpočiti po istem principu kot koruzo pokovko. Sirkov sirup se uporablja kot sladilo, lahko pa se iz njega vari tudi pivo in žgane pijače. V zadnjih desetletjih se sirek goji tudi za proizvodnjo bioetanola.[11]
Na svetovnem nivoju je sirek peto najpomembnejše žito, za koruzo, pšenico, rižem in sojo. Najpomembnejše proizvajalke so Mehika, Nigerija, ZDA, Indija, in Argentina. Pridelava sirka v Sloveniji je zanemarljiva, Statistični urad RS jo vodi skupaj s še nekaterimi drugimi žiti in tudi skupaj z njimi komaj preseže 200 ha.[12]
Največje pridelovalke sirka (2012)
Mehika 6970 
Nigerija 6900 
ZDA 6272 
Indija 6010 
Argentina 5200 
Etiopija 3951 
Avstralija 2239 
Brazilija 2004 Skupaj svet 60102 Vir:FAO[13] Sirek (znanstveno ime Sorghum) je rod številnih trav, med katerimi so nekatere vzgajane kot žita, od katerih je mnogo uporabljenih kot živalska krma oz. so zasajene po pašnikih. Te rastline gojijo na območjih s toplejšim podnebjem po vsem svetu, izhajajo pa iz tropskih in subtropskih dežel, vključno z Avstralazijo in Oceanijo.
Durrasläktet (Sorghum)[1][2] är ett släkte i familjen gräs.[1] Släktet beskrevs av den tyske botanikern Conrad Moench 1794.
De flesta odlade varianterna av durror härstammar från Afrika, där de växer på savannen. Under forntiden[när?] odlades durror också i Indien. Under den muslimska jordbruksrevolutionen planterades durror omfattande i delar av Mellanöstern, Nordafrika och Europa.[3]
Skrifter från 900-talet tyder på att det fanns omfattande odlingar med durror i Irak och att de blev huvudföda i Kerman i det persiska riket. Durror odlades även i de östra delarna av den muslimska världen, Egypten och senare i Al-Andalus (det muslimska Spanien). Under 1300-talet fördes de vidare från Al-Andalus och infördes i det kristna Spanien och vidare till Frankrike. I den muslimska världen odlades durror vanligtvis på områden som antingen var för torra, eller för fuktiga för att odla några andra grödor.[3]
Under början av 1800-talet introducerade afrikanska slavar durror i Nordamerika.
Medeltida islamska texter vittnar även om medicinsk användning av durror.
Arter i durrasläktet kan användas till matlagning, som foder, eller vid alkoholtillverkning. De flesta arterna tål både torka och hetta. Durror är viktiga grödor i Afrika, Centralamerika och Sydasien. Sammantaget är durror den femte viktigaste grödan i världen.[4]
I stora delar av den muslimska världen används durrafrön vid matlagning för att göra couscous, gröt, soppor, bröd och tårtor. Fröna och stjälkarna används även som djurfoder. Vissa durror har även använts till stängsel, korgar, penslar och kvastar. Stjälkar har även använts som bränsle.[5]
Durra kan jäsas för produktion av alkoholhaltiga drycker som den kinesiska spriten baijiu.
Vissa arter kan innehålla vätecyanid, dimetyltyramin. Under plantans tidiga utvecklingsstadier kan de innehålla dödligt höga halter av nitrater. Stressade plantor kan även innehålla giftiga halter av cyanid, även under senare steg i utvecklingen.
Wikimedia Commons har media som rör Durrasläktet.
Wikispecies har information om Durrasläktet.
Durrasläktet (Sorghum) är ett släkte i familjen gräs. Släktet beskrevs av den tyske botanikern Conrad Moench 1794.
Sorgum, boyu 3 metreye kadar ulaşabilen buğdaygiller ailesine ait bir yem bitkisidir. Sıcağa ve kurağa dayanıklı bir bitki olup, toprak ayırt etmemektedir. Tuzlu ve alkali topraklara dayanıklıdır.
Sorgum, yüksek fotosentez verimine sahiptir ve her iklim koşulunda kolaylıkla yetişebilmektedir. Fazla sulama ve gübre ihtiyacı bulunmamaktadır. Akdeniz ikliminde ise Nisan ve Eylül ayları en elverişli gelişim aylarıdır. Türkiye'de özellikle büyükbaş hayvanların yem ihtiyacını karşılamak için kullanılan yüksek enerjili bir bitkidir.
Tek çenekliler ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. Sorgum, boyu 3 metreye kadar ulaşabilen buğdaygiller ailesine ait bir yem bitkisidir. Sıcağa ve kurağa dayanıklı bir bitki olup, toprak ayırt etmemektedir. Tuzlu ve alkali topraklara dayanıklıdır.
Sorgum, yüksek fotosentez verimine sahiptir ve her iklim koşulunda kolaylıkla yetişebilmektedir. Fazla sulama ve gübre ihtiyacı bulunmamaktadır. Akdeniz ikliminde ise Nisan ve Eylül ayları en elverişli gelişim aylarıdır. Türkiye'de özellikle büyükbaş hayvanların yem ihtiyacını karşılamak için kullanılan yüksek enerjili bir bitkidir.
За зовнішнім виглядом сорго нагадує кукурудзу. Коренева система потужна, проникає на глибину 2-2,5 м. Стебло прямостояче, заввишки від 0,5 (карликові форми) до 7 м (тропічні форми), сухе при дозріванні (у більшості сортів зернового і віничного сорго) або соковите (у цукрового сорго). Рослини зернового сорго розвивають кілька стебел. Листова пластинка ланцетоподібна з гострими краями. Суцвіття — прямостояча, розлога, поникла або зігнута волоть завдовжки 10-70 см (інколи більше). Зерно звичайно овальної або яйцеподібної форми, плівчасте або голе, білого, рожевого, червоного, жовтого забарвлення; маса 1000 зерен 5-32 г. Сорго відрізняється легкою пристосованістю до ґрунтових і кліматичних умов, теплолюбне, посухостійке, добре переносить підвищену концентрацію солей в ґрунті.
Батьківщина сорго — Екваторіальна або Північно-Східна Африка. Похідними центрами походження вважають Індію і Китай, звідки воно було завезено в інші країни. У Індії сорго вирощують з 3-го тисячоліття до нашої ери, у Китаї та Єгипті — з 2-го тис. до н. е. В Європу культура була завезена в 15 столітті, до Америки в 17 столітті. Сорго відвіку вирощують в Середній Азії. На півдні Східної Європи — з 19 століття.
Сорго — хлібна, технічна і кормова рослина. Зерно містить 61-68 % крохмалю, 7,8-16,7 % білка, 1,7-6,5 % жиру. З нього виробляють борошно, крупу, спирт, крохмаль та інше. Із стебел цукрового сорго (містить до 18 % цукру) отримують патоку (сорговий мед). Зерно і зелену масу використовують на корм великій рогатій худобі. Солома використовується як сировина для виробництва паперу, картону, плетених виробів, віників, нею вкривають дахи, використовують на паливо, для загорож. З сухих стебел деяких видів отримують червону фарбу для обробки шкір. Треба зважати на те, що молоді рослини багатьох видів сорго отруйні.
Культивуються найпоширеніші види: звичайне сорго (S. vulgare), джугара (S. sernuum), дурра (S. durra), гаолян (S. japonicum), кафрське сорго (S. caffrorum), хвостате сорго (S. caudatum), дохна (S. dochna), зернове сорго (S. bicolor), цукрове сорго (S. saccharatum), віничне або волотисте сорго (S. technicum), суданська трава (S. sudanense). До роду сорго відносяться також гумай (S. halepense) — смітна і кормова рослина. Широко поширені гібриди звичайного сорго з гумаем і суданською травою.
Починаючі з березня в Україні проводиться ранньовесняне боронування під посів сорго з метою закриття вологи. У квітні, з появою сходів багаторічних бур'янів, поле оброблюється гербіцидами (Ураган Форте 2,5 л/га, наприклад). За прогрівання ґрунту до температури +14 °C на глибину до 10 см проводять передпосівну культивацію[2] на глибину 5—7 см задля утворення «насіннєвого ложа», розрихлення верхнього шару ґрунту, знищення пагонів однорічних бур'янів. Сорго — просапна культура. Використовується в пожнивних, поукосних і змішаних посівах. Чутлива на внесення добрива (90-120 кг/га NPK), цукрове сорго — на гній (40 мл/га).
Посів проводять на глибину 3,5 см (максимально до 7 см на легких ґрунтах) у вологий ґрунт. Дотримуються щільності посіву 160—200 тис. насінин на гектар (для отримання кінцевої щільності 120 тис./га). Ширина міжрядь залежить від використаної техніки — 21-70 см. В той же день проводять обприскування ґрунтовими гербіцидами (Примекстра Голд 3,5 л/га,) для боротьби зі злаковими однорічними та дводольними однорічними бур'янами[3]. Боронуванння середніми боронами проводять з метою заробки гербіцидів у землю та розрихлення верхнього шару для закриття вологи. На 3-7-й день проводять повторне боронування легкими або пружинними боронами для знищення кірки на поверхні ґрунту (закриття вологи) та боротьби зі сходами бур'янів.
Спосіб посіву: широкорядний (міжряддя 60-70 см). На 1 га розміщують 40-120 тис. рослин. Збирають сорго на зерно у фазі його повної стиглості, на силос — в період воскової стиглості, на зелений корм — на початку викидання волоті.
Шкідники: попелиці, дротяники, совки та стебловий метелик; хвороби — тверда і летюча сажка, стеблова гниль, коренева гниль, бактеріози та ін.
США 20 900 28 456 11 650 9 848 
Нігерія 4 000 4 911 6 997 8 028 
Індія 4 500 10 197 9 327 8 000 
Мексика 6 597 4 170 6 300 
Аргентина 6 200 1 649 2 900 
Судан 3 597 2 450 2 600 
КНР 5 696 4 854 2 593 
Ефіопія — 1 141 1 800 
Австралія 1 369 1 273 1 748 
Бразилія 268 277 1 530 В Україні — 5 видів, з них культивуються 4, переважно в південних частинах країни. Джугару й цукрове сорго вирощують на невеличких площах у степу. Урожайність 25—30 ц/га, зеленої маси — 300—400 ц/га.
Важливі сорти та гібриди в степовій зоні України: Українське 107, Кубанське червоне 1677, Генічеське 1, гібрид Степовий 5, гібрид Кормовий 5, Оранжеве 160.
Ділянка гібридизації сорго
Сорго звичайне (Sorghum bicolor subsp. bicolor)
Суданська трава (Sorghum bicolor subsp. drummondii)
Сорго алепське або гумай (Sorghum halepense)
Chi Cao lương, chi Miến hay tên gọi phổ thông là bo bo (danh pháp khoa học: Sorghum) là một chi của khoảng 30 loài thực vật trong họ Hòa thảo (Poaceae), với một số loài được gieo trồng để lấy hạt và phần nhiều để làm thức ăn cho gia súc dưới dạng cỏ khô hoặc cỏ tươi trên các bãi chăn thả. Các loài trong chi này được gieo trồng trong các khu vực có khí hậu ấm áp khắp thế giới. Chúng có nguồn gốc từ khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới trên mọi châu lục cũng như ở châu Đại Dương và khu vực Australasia.
Cao lương trong những thập niên gần đây còn được gọi là "bo bo", được dùng trong thời bao cấp.[1] Tuy nhiên cần lưu ý bo bo vốn là tên gọi khác của ý dĩ.
Hàng loạt các loài của chi Sorghum được sử dụng làm thực phẩm cho người và thức ăn cho gia súc (dưới dạng lương thực và trong xi rô cao lương hoặc "mật cao lương" làm từ các giống có hàm lượng đường cao như ở mía), cỏ khô, cũng như để sản xuất một vài loại đồ uống chứa cồn. Phần lớn các loài có khả năng chịu khô hạn và chịu nóng cao và chúng đóng vai trò quan trọng trong các khu vực có khí hậu khô cằn. Chúng tạo thành một thành phần quan trọng của các bãi chăn thả gia súc tại nhiều khu vực nhiệt đới. Các loài cao lương là cây lương thực quan trọng tại châu Phi, Trung Mỹ và Nam Á và là "cây lương thực đứng hàng thứ 5 trên thế giới" [2]. Các nô lệ gốc Phi đã đưa cây cao lương vào Hoa Kỳ từ đầu thế kỷ 17.
Một vài loài trong chi Sorghum như cỏ Johnson (Sorghum halepense) có tầm quan trọng kinh tế và môi trường nhưng nhiều khi cũng bị coi là một loại cỏ dại.
Phần thân qua tái chế của một số loài Sorghum được sử dụng làm vật liệu trang trí, gọi là ván Kirei.
Một vài loài Sorghum có thể chứa xyanua và các nitrat ở nồng độ đủ để gây tử vong đối với động vật ăn chúng khi chúng ở giai đoạn đầu của sự phát triển. Ở giai đoạn cuối của sự phát triển, chúng có thể vẫn chứa nồng độ gây ngộ độc của xyanua.
Chi Cao lương, chi Miến hay tên gọi phổ thông là bo bo (danh pháp khoa học: Sorghum) là một chi của khoảng 30 loài thực vật trong họ Hòa thảo (Poaceae), với một số loài được gieo trồng để lấy hạt và phần nhiều để làm thức ăn cho gia súc dưới dạng cỏ khô hoặc cỏ tươi trên các bãi chăn thả. Các loài trong chi này được gieo trồng trong các khu vực có khí hậu ấm áp khắp thế giới. Chúng có nguồn gốc từ khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới trên mọi châu lục cũng như ở châu Đại Dương và khu vực Australasia.
Cao lương trong những thập niên gần đây còn được gọi là "bo bo", được dùng trong thời bao cấp. Tuy nhiên cần lưu ý bo bo vốn là tên gọi khác của ý dĩ.
Зерно сорго перерабатывают на крупу, муку и крахмал, спирт. Зелёная масса идёт на корм для скота, в том числе на силос, но не любая, поскольку молодые растения многих видов сорго ядовиты[5].
Сухие травянистые части используют как топливо, соцветия некоторых видов — как сырьё для получения воска и красной краски для кож[5][9]. Из соломы изготовляют плетёные изделия, бумагу, веники, используют как строительный материал для кровель и изгородей[5].
Целесообразность возделывания сорго в засушливых и полузасушливых регионах планеты обусловливается его универсальностью и высокой продуктивностью. Зелёная масса и зерно охотно поедается многими видами сельскохозяйственных животных. Сорго не только высокоурожайная культура, оно богато углеводами, белками, каротином, дубильными веществами, витаминами, которые играют важную роль в повышении продуктивности животных.
По питательным свойствам зерно и зелёная масса сорго почти не уступают кукурузе, а в некоторых регионах и превосходят её. Кроме фуража, зерно сорго используется для спиртовой и крахмалопаточной промышленности. В странах Третьего мира техническое (веничное) сорго широко используется для производства различных мётел и веников.
Молодые растения некоторых видов сорго наряду с высоким качеством зерна и зелёной массы содержат в зерне танин и синильную кислоту в листьях и стеблях растений, что в некоторых случаях приводило к отравлению животных.
Сахарное сорго и суданская трава хорошо зарекомендовали себя в смешанных посевах с бобовыми травами, кукурузой, подсолнечником. Сочный стебель, богатый сахарами, позволяет получать сбалансированный силос и сенаж, при этом продуктивность посевов остается очень высокой.
Согласно данным ФАО, крупнейшим производителем сорго в 2016 году были Соединённые Штаты Америки (9,7 млн тонн). За ними в числе основных производителей сорго следуют Нигерия, Судан, Мексика, Эфиопия и Индия. Также много сорго выращивают в следующих странах: Австралия, Бразилия, Китай, Буркина-Фасо, Аргентина, Мали, Камерун, Египет, Нигер, Танзания, Чад, Уганда, Мозамбик, Венесуэла и Гана[10]. В России в 2007 году произвели 351 тыс. тонн сорго[11], в 2016 году — 313 тысяч тонн[12].
Во всём мире в 2010 году собрали 55,6 миллиона тонн сорго, а в 2016 — 63,9 миллиона тонн[12]. Средняя урожайность составила 1,37 тонны с гектара. Наиболее продуктивными были фермерские хозяйства в Иордании, где урожайность достигла 12,7 тонн с гектара. Средняя урожайность в крупнейшем производителе сорго, США, составила 4,5 тонны с гектара[12].
Площади, отводимые для выращивания сорго, уменьшаются, в то время как урожайность с гектара растет. За последние 40 лет наибольшее в мире количество сорго было произведено в 1985 году — 77,6 миллиона тонн.
Несмотря на то, что растение используется и изучается с древнейших времён, выработать общепризнанную классификацию долгое время не удавалось. Это объясняется многочисленностью сортов и промежуточных форм, их широким распространением и разнообразием эколого-географических условий произрастания[13]. Т. Сноуден, Де Ветт, Дж. П. Хюкбэй и др. разделили род сорго на 2 секции, одна из которых включала в себя 28 возделываемых, другая 24 диких родственных подвида. Штапф и Сноуден разделили секции на две подсекции: первая составила однолетние виды, вторая — многолетние.
Основы научной биологической классификации сорго были разработаны Сноуденом, Штапфом и Иванюкович. В 1969 году Якушевский предложил объединить разные формы сорго в группы в зависимости от их хозяйственного использования, а не биологических особенностей. Такая классификация более удобна в практическом применении, хотя её использование не целесообразно в теоретических исследованиях[14].
Сорго двуцветное (Sorghum bicolor) сборный вид, включает в себя несколько форм[9], в том числе Сорго сахарное (Sorghum saccuratum), Сорго техническое (Sorghum technicum) и зерновые сорго негритянское (Шаблон:Sorghum bantuorum Jakuschev)>[14], гвинейское (Sorghum guineense), китайское (Sorghum chinense) и кафрское (Sorghum caffrorum)[15], считавшиеся видами в классификации Якушевского.
В СССР и некоторых других соргосеющих странах применялась систематизация сорго, предложенная Е. С. Якушевским в 1969 году, где всё многообразие форм сорговых культур подразделено по принципу хозяйственного использования на 4 группы (зерновое, сахарное, травянистое и веничное[16]) и 8 видов (сорго зерновое гвинейское, сорго зерновое кафрское, сорго зерновое негритянское, сорго зерновое хлебное, сорго зерновое китайское, сорго сахарное, сорго травянистое, сорго техническое или веничное).
1. Сорго зерновое гвинейское (Sorghum guineense Stapf., Jakuschev.) — наибольшее разнообразие разновидностей наблюдается в странах Западной Экваториальной Африки, находящихся южнее Сахары, в том числе прилегающих к Гвинейскому заливу[14].
2. Сорго зерновое кафрское — Sorghum caffrorum Beauv. Jakuschev. — характерно для Южной Африки для местностей, расположенных к югу от 10° ю. ш, здесь наиболее высоко сортовое разнообразие. Наиболее распространённый вид на территории бывшего СССР[13][14].
3. Сорго зерновое негритянское (Sorghum bantuorum Jakuschev.) — наибольшее разнообразие встречается в странах Центральной и Восточной Экваториальной Африки. На территории СНГ негритянское сорго не получило большого распространения[14].
4. Сорго зерновое хлебное (Sorghum durra Forsk., Jakuschev.) — главная область распространения находится в странах Северо-Восточной Африки, Ближнего и Среднего Востока, в Аравии, Индии и Пакистане, где оно возделывается наиболее давно. Основные представители — дурра, джугара, майло. В зависимости от формы и строения колосков, плёнок и зерна выделены следующие подвиды[14]:
5. Сорго зерновое китайское (Sorghum chinense Jakuschev.) — или гаолян, — относительной холодостойкий и скороспелый вид. Отличается красновато-бурым цветом зерна. Распространён в Корее, Китае, Японии. Избыток танинов, придающих зерну горький вкус, препятствует его широкому распространению. Используется в селекционных программах для придания гибридам холодостойкости, скороспелости и устойчивости к некоторым болезням и вредителям. По характеру эндосперма зерновки подразделяется на[14]:
Сорго сахарное (Sorghum saccuratum Jakuschev.) — универсальная культура, может использоваться производства кормов, пищевых продуктов[7] и биотоплива[17]. С одного гектара посевов можно собирать 220—500 ц биомассы стеблей и 25-50 ц, иногда до 100 ц зерна[7]. Сок может содержать до 20 % сахаров. В 100 кг зелёной массы сахарного сорго содержится 24—25 кормовых единиц. Стебли содержат 14—15 % сахара[9]. В соке сахарного сорго, полученного вальцовым прессованием, содержится не меньше сахаров, чем соке сахарного тростника, но кроме сахарозы, содержит заметное количество глюкозы, фруктозы и растворимого крахмала. Растворимый крахмал препятствует кристаллизаци, поэтому из сока сахарного сорго получают не кристаллизованный сахар, а патоку или сироп, с содержанием сухих веществ около 75 %. Выход такого сока составляет около 20 % массы стеблей.
Объединяет множество дикорастущих однолетних и многолетних форм, из них два вида культивируется[13].
Сорго техническое, или веничное (Sorghum technikus (Koern.) Rozchev.) имеет бесстержневые метелки и стебли длиной 110—120 см с сухой сердцевиной[13]. Используется для изготовления веников, щёток, мётел.
Выделены две разновидности.
В современной классификации род делят на секции: Chaetosorghum, Heterosorghum, Parasorghum, Sorghum[21].
По данным сайта The Plant List род включает в себя следующие виды[4]:
高粱属大约包含30种，属于禾本科中和黍亞科（英语：Panicoideae）的蜀黍族（英语：Andropogoneae），广泛分布在全球各地，原产于热带和亚热带地区。大部份的品種是澳洲的原生種，有些則擴展到非洲、亞洲、中美洲以及印度洋及太平洋的一些島上[1][2][3][4][5][6]。
高粱属中一個品种为粮食作物，大部分品种主要用于牧草。高粱属可栽培在世界很多溫帶氣候的地區，也可以在許多地方自然生長[7]。
高粱属中的一個種二色高粱（Sorghum bicolor）,[8]是非洲的原生種，現在有許多馴化的品種[9]，高粱是全世界重要的作物，用於食物（穀類及糖高粱）、饲料、牧草、酿酒及生物燃料等。許多品種的高粱是耐旱（英语：xerophyte）及耐熱的作物，在乾旱地區是窮人及鄉村居民的主食。二色高粱是在热带草原是非常重要的组成部分，在非洲、中美和南亚也是最重要的粮食作物，在全世界的粮食生产中占第五位。[10]
其中一种品种石茅(Sorghum halepense)被美国农业部认定为美国的入侵物种[11]
有的品种秸杆外皮可以编制席子，有的品种糖高粱秸杆含糖，可以制作糖浆，印度实验将其糖分转化为酒精燃料，[12]美国正在寻找能将其秸杆和叶子转化为酒精燃料的最佳品种[13]。
有些高粱屬的植物在成長初期會含有高量的氰化氫、大麦芽碱（英语：hordenine）或是其他對食草動物有毒的硝酸鹽。在生長後期，若遇到乾旱或是酷熱，高粱也會含有大量的氰化物或有毒的硝酸鹽[14]。
在中国，高粱是最好的酿造白酒的原料，所製成的酒稱為高粱酒[15]或白乾。
根據美国农业部及联合国粮食及农业组织的数据，世界主要高粱屬作物的生產國如下：
高粱主要生產國(2008/09)[16] 排名 國家 產量（噸） 百分比 1 美國 11.998 19,22 % 2 奈及利亞 11.000 17,63 % 3 印度 7.240 11,60 % 4 墨西哥 6.300 10,09 % 5 蘇丹 4.700 7,53 % 6 埃塞俄比亚 2.619 4,20 % 7 澳洲 2.400 3.85 % 8 阿根廷 2.300 3,69 % 9 巴西 2.000 3,20 % 10 布吉納法索 1.800 2,88 % 11 中國 1.800 2,88 % 12 尼日 1.000 1,60 % 13 埃及 900 1,44 % 14 坦尚尼亞 900 1,44 % 15 欧洲联盟 521 0,83 % 其他 4.932 7,90 % 合計 62.410 100,00 %
food-India-Tamil_word27.2.jpg)
Commons ponúka multimediálne súbory na tému 
Wikidruhy ponúkajú informácie na tému 
|accessdate=需要含有|url= (帮助) 高粱属大约包含30种，属于禾本科中和黍亞科（英语：Panicoideae）的蜀黍族（英语：Andropogoneae），广泛分布在全球各地，原产于热带和亚热带地区。大部份的品種是澳洲的原生種，有些則擴展到非洲、亞洲、中美洲以及印度洋及太平洋的一些島上。
高粱属中一個品种为粮食作物，大部分品种主要用于牧草。高粱属可栽培在世界很多溫帶氣候的地區，也可以在許多地方自然生長。
分類 界 : 植物界 Plantae 門 : 被子植物門 Magnoliophyta 綱 : 単子葉植物綱 Liliopsida 目 : カヤツリグサ目 Cyperales 科 : イネ科 Poaceae 属 : モロコシ属 Sorghum30種程度。本文参照。
モロコシ属 (Sorghum) は、約30の種が分類される、イネ科の属である。その内のいくつかは穀物として、また多くが飼料として世界中で栽培される。栽培には温暖な気候が必要で、野生では熱帯及び亜熱帯に分布する。乾燥に強く、アフリカのサバナからステップ地帯の主穀となっている。
なお、日本におけるモロコシには異名が多く、文献や機関によって異なる名前で記載されていることは珍しくない。一般的なものとしては、モロコシ、ソルガム、コーリャン（高粱）、タカキビなどの名がある。
モロコシ属は、アフリカやユーラシアの低緯度地域を中心に熱帯、亜熱帯に広範に分布する。地中海からインドにかけてはセイバンモロコシ（ジョンソングラス）が野草として分布し、東南アジアにはpropinquum種がやはり野草として分布していた。また、栽培種近縁の種はアフリカのサバンナ地域に分布していた[1]。そのうち、栽培種であるSorghum bicolor（ソルガム・ビコロ、モロコシ）は5000年ほど前にSorghum arundinaceumとスーダングラスとの交配によって、西アフリカのサバンナ地帯からエチオピア高原にかけての地域にて栽培化されたと考えられている。この地域はスーダン農耕文化と呼ばれる文化が広がる地域で、モロコシのほかにもフォニオやテフ、トウジンビエ、シコクビエ、バンバラマメ、アフリカイネなどの穀物が栽培化された栽培化の一大センターであるが、ここで栽培化された穀物の中でもモロコシは最も世界中に広がり、また大量に生産されている穀物である。
ソルガムが栽培化されたのちも、従来の他のソルガム属と交雑が起こり、野生種や雑草としての交雑種が成立していった。ソルガムの畑として開発された開けた土地に、同じ環境を好む野生種が入り込むことで多くの交雑種が生まれた。栽培種は南下してアフリカ全土に広がる一方、北上して古代エジプトへと伝わり、そこから東進してメソポタミア文明にも伝わった。紀元前7世紀のアッシリア帝国においてすでに栽培の記録が残っている。紀元前4世紀にはインドへ、4世紀には中国に伝わり、日本にも平安時代までには伝来し広く栽培されるようになった。エチオピアから18世紀には奴隷貿易に伴い栽培種が南米へと導入され、1853年にはアメリカへと導入された[2]。この栽培種から再び雑草種が生まれ、アメリカに広がった。
野生種や雑草種も食用は可能であり、農耕に拠らない採集物として、また飢饉のときなどにも採集され食用とされる。野生や雑草種のソルガム属は脱粒性であるのに対し、栽培種は非脱粒性で収穫が容易になっている。一方で、栽培種との交雑種が多いことからもわかるように繁殖しやすく、駆除もしにくいため強害雑草となっているものも多く、とくにセイバンモロコシは世界最悪の10大雑草の一つに数えられている。[3]日本においても1945年ごろに侵入し、帰化植物として各地に繁茂している。上記のように交雑や変異が起こりやすい植物であるため、亜種や品種の分類は非常に複雑なものとなっている。
中でも最も利用されることの多いモロコシ（Sorghum bicolor）に関しては、さらにビコロ、ギニア、カウダツム、カフィア、デュラの5つの基本種と10の中間種に分類されている[4]。品種としての分類のほか、多様な用途に適した品種が各種存在しているので、その用途に応じた分類も行われている（後述）。
作物としては根が深く、このため吸水能力が高いため主要穀物の中では最も乾燥に強い穀物である。吸肥性も同様の理由で高い。その割には湿潤にもよく耐え、日本のような多湿地域でも栽培が可能である。ただし、湛水中の水田などの沼地では栽培はできない。連作は可能であるが、可能であるだけで地力は落ちるので輪作が行われることが多い[5]。全長は本来は3m以上にも達する、非常に高くなる草であるが、この高さでは機械での収穫に支障をきたすことや倒伏しやすいことから、アメリカを中心に全長を低くする品種改良がおこなわれ、現在では栽培種は1・5m程度にまで低くなった品種も主力の一つとなっている[6]。栽培期間は、一般に早生が70日から80日程度、晩生で150日から160日程度で収穫となる[7]。日本の山間部においては日照時間や農業に適した期間の短さなどから極早生が好まれる傾向にあり、岐阜県の飛騨地方山間部における調査では播種から2か月少々（70日程度）で収穫が行われていた[8]。
モロコシ属の多くの種は、穀物、飼料、砂糖やアルコールの原料として利用される。近年ではバイオ燃料としての利用もある。なかでも最も利用されることが多いのがモロコシ（Sorghum bicolor）であり,[9]、小麦、稲、トウモロコシ、大麦についで世界で5番目に多く栽培される穀物となっている[10]。生産量は1960年代に3000万トン台だったが、1980年代には7000万トン台にまで生産が拡大した。その後、2000年代には6000万トン台にまで下がってきている[11]。多くの種が耐乾燥性、耐熱性を持っており、特にサヘルでは重要な作物となっている。アフリカでは、主に年間降水量が300mmから900mmまでの地帯で盛んに栽培されている。900mm以上の地域では、かつてはソルガムが栽培されていたものの、現在ではより湿潤に適したトウモロコシなどの栽培がさかんになっている。また、300mm未満の地域ではより乾燥に強いトウジンビエが主な穀物となっている。一方で、モロコシはアフリカでもっとも古くから、最も大規模に栽培されてきた穀物であり、トウモロコシやコメが伝来してくるまではアフリカ大陸の主穀であったため、栽培種の分化も進んでおり、2000m以上の雨の多い高地に適応した品種も存在する。ただ、全般としてはやはり乾燥地においてほかの穀物の栽培できないところで栽培されることが多いため、反収はイネ、コムギ、トウモロコシの三大穀物に比べて低い。
また、インドにおいてもモロコシは古くから栽培されている重要な穀物である。インドは雑穀栽培が重要な地位を占める国であるが、そのなかでもモロコシの占める割合は大きい。インドでのモロコシはジョワールと呼ばれ、カリーフ期と呼ばれる雨季にもラビー期と呼ばれる乾季にも栽培される。ラビー期のモロコシの栽培地域は、ボンベイの東に広がるデカン高原地域が主であり、プネーからマハーラーシュトラ州内陸部、カルナータカ州北部、アーンドラ・プラデーシュ州南部にかけて広がっている[12]。
また熱帯地域の多くでも重要な穀物の一つである。アフリカ、中央アメリカ、南アジアなどで盛んに栽培される[13]。中国においても広く栽培されるが、特に中国東北部において盛んに栽培される。モロコシの大生産国のうち、アメリカ合衆国やオーストラリアやアルゼンチンでは飼料用生産がほとんどである。モロコシを飼料として特によく利用するのはアメリカ、メキシコ、日本であり、日本は大量のモロコシをアメリカから輸入している。
アメリカ合衆国には、1853年にフランスから持ち込まれ、南部やグレート・プレーンズを中心に広まっていった。19世紀後半から20世紀前半にかけてはアフリカなど世界各地から優良品種がアメリカに持ち込まれ、また20世紀に入ってからはこれらの移入品種との掛け合わせや、優良品種の選抜によって近代的な育種がすすめられるようになった[14]。
とくにアメリカで栽培される飼料用モロコシにおいては、1957年に一代雑種のハイブリッド品種が初めて開発され、7年後の1963年までにはほぼ全量が新品種に切り替わるなど品種改良が盛んに行われ、この7年間で収量が倍増している。この改良はトウモロコシの品種改良を参考として行われ、同時期の緑の革命の成果を多く取り入れて改良が進んだ。多収量化だけでなく、この時期には短稈化も行われ、アメリカの主要品種の高さは1m50㎝ほどにまで短くなっており、コンバインなどによる収穫機械化に適応した形となっている。このため、これ以降もモロコシの反収は増大を続け、1950年の1ヘクタール当たり1257㎏から、1998年には1ヘクタール当たり4245㎏と、約3.5倍にまで伸びている[15]。
一方で、これらの改良は主にアメリカで栽培される飼料用や糖蜜用のモロコシに限られており、インドやアフリカで栽培される主穀用のモロコシの改良は進んでいない。モロコシは種間の混雑が起こりやすいため新品種の育成が行いやすく、原産地であるアフリカには野生や栽培、半野生や原種など様々な種類の種があり、さらにその中でも用途別・環境別にやや分化した多くの品種が存在するが、近代的な品種改良はほぼ行われていない。そのため、モロコシの収量はほかの主要穀物であるコメやコムギ、トウモロコシに比べて低い水準にとどまっている。アメリカは世界最大のモロコシ生産国であるが、利用はほぼ全量飼料または製糖用としてのものである。
モロコシを主に主穀として栽培している国はモーリタニア、マリ、ブルキナファソ、ナイジェリア、ニジェール、チャド、スーダンといったサハラ南縁のサヘル地帯の国々である。特にブルキナファソとスーダンにおいては一人当たり食糧生産量がソルガムが最も多く、最重要の穀物となっている[16]。またこれ以外の地域においても、乾燥地域を中心に熱帯雨林を除くブラックアフリカのほぼ全土で栽培されており、アフリカにおける最重要穀物の一つである。2000年のブラックアフリカの作物の収穫面積のうちソルガムは13.0%を占めるが、これはトウモロコシと同率1位であり、アフリカでもっとも広く栽培される作物となっている[17]。一方で土地生産性は非常に低く、1997年のソルガムの土地生産性は世界平均が1ヘクタール当たり1414kgであるのに対し、アフリカ平均は788kgで、世界平均よりも79%も収量が少ない[18]。主穀用ソルガム自体が収量の改善はさほど進んでいないうえ、サブサハラ・アフリカにおけるソルガムの土地生産性は1961年以来ほぼ改善が見られず、50年以上ほぼ横ばいのままである[19]。これは肥料の投入が農地に行われないなど、緑の革命がソルガムに限らず、コメやコムギなど全穀物においてブラックアフリカ全域では進んでいないためである。主食用モロコシにおいてはコメやコムギと違って品種改良が進んでいないうえ、もともとそれらの栽培できない乾燥地の農地での栽培が主となっているため、ブラックアフリカ内ですらコメ・コムギ・トウモロコシよりも反収が低く、ほぼ半分かそれ以下にとどまっている[20]。
一方でモロコシの耕地面積はブラックアフリカにおいて1980年代以降急速に拡大し、1980年から2010年までの30年間でブラックアフリカのモロコシ栽培面積は76％も増大している[21]。これは、反収の貧弱さを耕地面積の拡大で補ったことを意味している。このため、ブラックアフリカのモロコシ生産は1961年の1000万トン程度から、2000年代後半には2500万トン程度まで拡大した[22]。しかしこの生産の増大は土地生産性の改善を伴わなかったため、ひとりあたりのソルガム生産量は低下を続け、1970年に比べ2010年のブラックアフリカからのモロコシ輸出は-1.4％となり、生産増大にもかかわらず輸出は減少してしまっている[23]。逆にブラックアフリカのモロコシ輸入は急増し、2010年にはモロコシの世界輸入量の14％がブラックアフリカ諸国の輸入で占められることとなり、しかもこの割合は増加の一途をたどっている[24]。こうして、ブラックアフリカのモロコシは社会で重要な地位を占めるのにもかかわらず生産はアフリカ諸国の人口の急速な増大に追いつくことができず、これらの地域の食糧不足を招き、経済成長のネックとなっている。
近代的な育種や品種改良がおこなわれていない一方で、アフリカはソルガムの原産地であり栽培には長い伝統を持っており、また重要性も他地域に比べて非常に高いため、非常に多種に及ぶ伝統品種が存在し、維持され続けている[25]。
日本においてはかつては山間部においてコメなどに混ぜる主食用として栽培されており、第二次世界大戦後の食糧難の時代には一時栽培が拡大したものの、すぐにコメの生産量増大によって栽培は激減した。雑穀の一種としてあまり高い価値を持っていなかったため品種改良もほとんど行われず、そのため反収も低いままだった。1965年ごろには食糧用としての栽培はほぼ消滅し、飼料用などで細々と栽培されるのみとなった[26]。しかし21世紀に入ると、雑穀の栄養素が健康面から見直される中で、モロコシの栽培も復活するところが出てきている。なお、日本におけるモロコシ栽培、とくに穀物用のモロコシ栽培は、伝統品種をそのまま利用したものが多い[27]。
モロコシ属世界生産量(2008/09年)[28] 順位 国名 生産量 (トン) 割合 1
アメリカ合衆国 11.998 19,22 % 2 
ナイジェリア 11.000 17,63 % 3 
インド 7.240 11,60 % 4 
メキシコ 6.300 10,09 % 5 
スーダン 4.700 7,53 % 6 
エチオピア 2.619 4,20 % 7 
オーストラリア 2.400 3.85 % 8 
アルゼンチン 2.300 3,69 % 9 
ブラジル 2.000 3,20 % 10 
ブルキナファソ 1.800 2,88 % 11 
中国 1.800 2,88 % 12 
ニジェール 1.000 1,60 % 13 
タンザニア 900 1,44 % 15 ヨーロッパ連合 521 0,83 % その他 4.932 7,90 % 世界総生産量 62.410 100,00 % モロコシの特徴として、主要生産国がおもに主穀としての自給用として生産する国家と、飼料としての生産を主とする国家に大きく分かれていることがあげられる。前者はアフリカ諸国やインドなどが当てはまり、主要生産国中では2位のナイジェリアを筆頭に、3位のインド、5位のスーダン、6位のエチオピア、10位のブルキナファソ、12位のニジェール、14位のタンザニアがあげられる。後者としては世界最大のモロコシ生産国であるアメリカ合衆国を筆頭に、4位のメキシコ、7位のオーストラリア、8位のアルゼンチン、9位のブラジル、11位の中国、13位のエジプトなどがあげられる。このうち、自給用生産を旨とする前者のグループはほとんどモロコシを輸出しておらず、むしろアフリカ諸国は主要生産国も含めて大量にモロコシを輸入している。後者のグループは、ほぼ自国の国内で飼料や原料として消費するタイプと、余剰分を輸出へと振り向けられるタイプの2種類の国家に分けられる。モロコシを輸出に振り向けられるほど生産できる国家は非常に少なく、2010年には世界のモロコシ輸出量の62%をアメリカ合衆国が、21%をアルゼンチンが、13%をオーストラリアが占め、残りの諸国のモロコシ輸出量はわずか4%に過ぎず[29]、事実上総輸出の96%を占めるこの上位3国によってモロコシ輸出はほぼ独占されている。輸入量としてはメキシコが最も多く、次いで日本、チリと続く。
モロコシの用途は多種にわたっており、用途によって大きく穀物用モロコシ（グレイン・ソルガム）、糯モロコシ、飼料用モロコシ（グラス・ソルガム）、糖蜜用モロコシ（スイート・ソルガム、ソルゴー）、箒用モロコシ（ブルーム・ソルガム）の5つの品種群に大別される。グレイン・ソルガムはさらにマイロ群やカフィア群などの群に分類されている[30]。モロコシには爆ぜるタイプの、いわゆるポップ・ソルガムも存在する。
モロコシの利用において最も重要なものは食用である。特にアフリカにおいては主食として重要な地位を持つ植物である。食べ方としては、臼などで挽いて粉にしたあと練って固めの粥状にして食べることが多い。アフリカの東部や南部で主食として広く食されるウガリは各種穀物の粉から作られるが、トウモロコシが伝来してくるまではウガリの主原料はモロコシであった。現代でも、トウモロコシを栽培していない地域のウガリはモロコシで作られることが主であり、トウモロコシ栽培地域でもモロコシで作られたウガリは一般的なものである。ボツワナにおいてはモロコシを元にしたウガリは「ボホペ」と呼ばれ、サワークリームやマヨネーズを入れて食されるが、トウモロコシを元とした「パパ」と呼ばれるウガリと共存している[31]。ブルキナファソのモシ人においてはサガボと呼ばれ[32]、マリではトーと呼ばれる[33]が、これも同様のものである。また、セネガルやマリなどではコムギの代わりにモロコシやトウジンビエを使用してクスクスが作られる[34]。
インドにおいては、モロコシの主要な調理法はロティと呼ばれる非発酵のパンを作ることであるが、ほかにもそのまま粒食したり、揚げパンや蒸しパン、アフリカのように固粥にするなど多様な調理法が存在する[35]。
日本においては製粉が基本であり、練って食べる。岩手県では伝統食としてタカキビを団子にしたへっちょこ団子や、コメとタカキビを混ぜたタカキビもちなどをつくり、おやつとして食べる[36]。
かつては上記以外の栽培地域である日本や欧米諸国の一部など幅広い地域で食用とされてきたが、モロコシはおもに種皮にタンニンを多く含むため、精白を強めにしないと渋みが強くなる。この性質が嫌われ、インドやアフリカを除いては食用利用は衰退した[37]。近年では健康意識の高まりから雑穀が先進国を中心に見直され、アメリカでタンニンを含まないホワイトソルガムが開発されるなど、復権に向けた動きもみられる。ミート・ミレットという俗称の通り、肉に近い食感を持つため、日本でも雑穀利用の波に乗り、たかきびハンバーグなどのレシピが開発されている。
また、モロコシから酒を作ることもできる。中国の蒸留酒である白酒はモロコシを原料としており、茅台酒などの銘酒も存在する。アフリカのモロコシ生産地域においても、各地でモロコシ酒は製造されているが、商業ベースではなくあくまでも村などで個人で作る地酒的なものがほとんどである。アフリカのモロコシ酒の製造法は、モロコシに水を吸わせて発芽させ、その発芽モロコシの酵素によって糖化させて作る[38]というものであるが、この製法は原料は違うもののオオムギを原料とする一般的なビールと基本的には共通の手法であり、そのためこのモロコシ酒はモロコシ・ビールと呼ばれる。エチオピア南部のコンソ人は、モロコシを主としてトウモロコシと、まれにコムギを入れてチャガと呼ばれるビールを作り、これを主食としている[39]。
モロコシ属のうち、糖分を多く含むものは総称してスイートソルガムと呼ばれる。スイートソルガムは甘味料の原料としてアメリカを中心に栽培されている。これを煮詰めてソルガムシュガー（ロゾク糖）をつくることもできるが、グルコースやフラクトースを多く含むため結晶化させにくく、結晶糖の収量としてはサトウキビやテンサイに劣るため、シロップの原料として使用されることが多い。近年ではバイオエタノールの原料としても多く利用されている[40]。
モロコシ属は飼料としても重要であり、各国で飼料として使用される。種子の部分は穀物であるので濃厚飼料として使用し、茎や葉は牧草として粗飼料となる。とくに飼料としての消費量が多いのはアメリカと日本である。日本では種子を毎年120万トン近くを輸入し、このほぼ全量が濃厚飼料として使用される。ただし、飼料としての輸入量は2002年の147万トンから年ごとの増減が激しいものの毎年基本的には微減傾向にあり、2010年には122万トンにまで減少している。輸入国の内訳としては基本的にはアメリカからの輸入が最も多く、オーストラリア、アルゼンチン、中国と続くが、各国の作況によって輸入量に占めるパーセンテージは毎年大きく変動する。2010年度の輸入量はアルゼンチンが最も多く、54万6000トンにのぼる。これに次ぐのがアメリカからの輸入で、51万1000トンとなる。2008年と2009年には最大の輸入国であったオーストラリアは、15万8000トンにとどまった。中国からの輸入は量も少ないうえ減少傾向にあり、2009年と2010年には全く輸入がなされなかった。なお、この4か国以外からのモロコシの輸入はほとんどなく、まったく存在しない年もあり、輸入がある年でもごく微量にとどまる[41]。
一方、モロコシ属の中でもスーダングラスは牧草としての消費が主なものである。
茎は壁材などとしても利用される[42]。原産地であるアフリカにおいては、収穫後の茎や葉は燃料や飼料として使用するなどし、基本的には余すところなく利用される。
また収穫後の茎も装飾的な木工製品を作るための材料となり、KIREI BOARDのブランドは特に有名である。
ただしモロコシやセイバンモロコシ、スーダングラスなどモロコシ属のいくつかの種は、成長の初期にシアン化水素、ホルデニン、硝酸塩などの有毒物質を致死量含むことがあるので注意が必要である。さらに成長した個体でも、ストレスを受けるとかなりの量のシアン化物を作ることがある。日本など各地でセイバンモロコシが飼料用として使用されなくなったのは、この性質による。ただし青酸などこれらの毒素は青草に含まれるものであり、成長につれて毒素の量は減少していく[43]。成長のほか、乾燥させても青酸は減少するため、牧草として青刈した場合は十分に乾燥させれば危険性はほぼなくなり、干し草に危険性はほとんどない[44]。
また、最近ではカドミウムをはじめとする重金属の吸着にすぐれている性質を利用して、イネやエンバクとともにカドミウムによる土壌汚染の修復（バイオレメディエーション）に利用される[45]。
また、堆肥が利用できない場合において、モロコシ属の一部の種は土に鋤きこみ緑肥として使用することもできる[46]。
モロコシの名は、日本での古来の中国の呼称の一つ「もろこし」に由来する。中国から渡来したため、「もろこしから来た穀物」の由来でつけられた。その後、17世紀にトウモロコシが中国から渡来すると、「中国から来たモロコシ」ということでモロコシの上にさらに唐（中国）をつけてトウモロコシと呼ぶようになった。このように名に関連性はあり、混同されることも多い [48]が、同じイネ科には属するもののまったく異なった植物である。
日本においてもっとも古くからこの属の植物をさす言葉は「モロコシ」であるが、上記のようにトウモロコシの短縮形もモロコシと呼び、まったく異なる植物であるにもかかわらず非常に混同されやすいことから、この名前に代わる名称が次々と考案され、使用されている。「ソルガム」は英語での呼び方を直輸入して使用している。「コーリャン」は同じく、中国語での呼び方からとられている。中国語での呼び方が日本に伝わったのは、かつて日本が進出した中国東北部においての主穀の一つがモロコシであったことからである。「たかきび」は、穀物のキビに似ていて、それよりも高く成長することからこの名がつけられた。
モロコシ属 (Sorghum) は、約30の種が分類される、イネ科の属である。その内のいくつかは穀物として、また多くが飼料として世界中で栽培される。栽培には温暖な気候が必要で、野生では熱帯及び亜熱帯に分布する。乾燥に強く、アフリカのサバナからステップ地帯の主穀となっている。
なお、日本におけるモロコシには異名が多く、文献や機関によって異なる名前で記載されていることは珍しくない。一般的なものとしては、モロコシ、ソルガム、コーリャン（高粱）、タカキビなどの名がある。
수수새속은 벼과에 속하는 외떡잎식물의 분류로, 다음 종이 속해 있다.
.jpg)
.jpg)
