Ścigłówka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ścigłówka
Ilustracja
G. pinifolia
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

ślazowce

Rodzina

wawrzynkowate

Rodzaj

Ścigłówka

Nazwa systematyczna
Gnidia L.
Sp. Pl. 358. 1 Mai 1753.[3]
Typ nomenklatoryczny

G. pinifolia L.[3]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Gnidia glauca
Gnidia pinifolia

Ścigłówka (Gnidia) L. – rodzaj roślin z rodziny wawrzynkowatych. Obejmuje ok. 100 gatunków. Występują one w środkowej i południowej Afryce oraz na Madagaskarze, a introdukowane także na Wyspach Kanaryjskich i Maderze[4] (rośnie tam Gnidia polystachya[5]).

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Krzewy lub małe drzewa[6].
Liście
Zwykle skrętoległe, rzadko naprzeciwległe[7]. Zazwyczaj kseromorficzne (erikoidalne)[6].
Kwiaty
Zwykle zebrane w szczytowe kwiatostany, rzadko pojedyncze. Często wsparte okrywą. Kwiaty obupłciowe, zwykle siedzące. Rurka kwiatowa cylindryczna lub lejkowata. Cztery (rzadziej 5) działki kielicha krótsze od rurki, zwykle rozłożyste. Płatki korony 1-2-3-krotnie liczniejsze od działek kielicha, czasami klapowane, niekiedy lekko zrośnięte u nasady. 8–10 pręcików położonych w dwóch okółkach, rzadziej szczątkowe lub nieobecne. Nitki pręcików krótkie lub nieobecne. Tarczka miseczkowata, czasami klapowana, rzadko szczątkowa lub nieobecna. Zalążnia siedząca. Szyjka słupka dłuższa od zalążni[6].
Owoce
Suche i drobne[7]. Owocnia błoniasta[6].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Jeden z rodzajów w rodzinie wawrzynkowatych Thymelaeaceae[8]. W szerokim ujęciu (przed wyłączeniem rodzaju Lasiosiphon) zaliczano tu ok. 160 gatunków sięgających na północy po Półwysep Arabski, zachodnie Indie i Sri Lankę[9].

Wykaz gatunków[10]

Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Etymologia nazwy naukowej
Nazwa rodzajowa pochodzi od starożytnego miasta Knidos (Gnidos) w Karii[11].
Nazwy zwyczajowe w języku polskim
W roku 1894 Erazm Majewski w Słowniku nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich... podał dwie polskie nazwy rodzaju Gnidia: ścigłówka oraz żurawice[12]. W Słowniku polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin z roku 1900 Józef Rostafiński wymienił nazwy ścigłówka, żurawiec i gnidya[13]. Nazwa rodzajowa ścigłówka dla Gnidia została wskazana w Słowniku ortograficznym i prawidłach pisowni polskiej S. Jodłowskiego i W. Taszyckiego[14].
Synonimy taksonomiczne[4]
  • Arthrosolen C.A.Mey.
  • Basutica Phillips
  • Canalia F.W.Schmidt
  • Craspedostoma Domke
  • Dessenia Adans.
  • Epichrocantha Eckl. & Zeyh. ex Meisn.
  • Gnidiopsis Tiegh.
  • Nectandra P.J.Bergius
  • Pseudognidia E.Phillips
  • Rhytidosolen Tiegh.
  • Struthia Royen ex L.
  • Struthiolopsis E.Phillips
  • Thymelina Hoffmanns.
  • Trimeiandra Raf.

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Niektóre gatunki ścigłówki, choć trujące, są używane w Afryce jako rośliny lecznicze, na przykład G. chrysantha stosowana jest na gorączkę, choroby skóry, cukrzycę i ugryzienia owadów[15].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-07-16] (ang.).
  3. ↑ a b Index Nominum Genericorum. Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2020-07-16]. (ang.).
  4. ↑ a b Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2020-07-16]. (ang.).
  5. ↑ H. F. Roer. Gnidia polystachya found in the Canary lslands. „Cuad. Bot. Canar.”. XVIII-XIX, s. 15-16, 1973. 
  6. ↑ a b c d Klaus Kubitzki: Flowering Plants · Dicotyledons: Malvales, Capparales and Non-Betalain Caryophyllales. Springer, 2003, s. 392. ISBN 978-3-662-07255-4. OCLC 851374820. (ang.).
  7. ↑ a b Mark Hyde, Bart Wursten, Petra Ballings, Meg Coates Palgrave: Gnidia L.. [w:] Flora of Zimbabwe [on-line]. [dostęp 2020-08-03].
  8. ↑ Germplasm Resources Information Network v 1.10.6.2. 2020-03-23. [dostęp 2020-07-20]. (ang.).
  9. ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 395, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  10. ↑ Gnidia L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-07-24].
  11. ↑ Umberto Quattrocchi: CRC World Dictionary of Medicinal and Poisonous Plants: common names, scientific names, eponyms, synonyms, and etymology. CRC, Taylor & Francis Group, 2012. ISBN 978-1-4200-8044-5. OCLC 774639599. (ang.).
  12. ↑ Erazm Majewski: Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich.... T. 2: T. 2. : Słownik Łacińsko – Polski.... Warszawa: Druk Noskowskiego, 1894, s. 403. (pol.).
  13. ↑ Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin, poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 331. (pol.).
  14. ↑ S. Jodłowski, W. Taszycki, D.N. Wesołowska: Słownik ortograficzny i prawidła pisowni polskiej. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990, seria: BD Biblioteka Domowa. (pol.).
  15. ↑ Plant Resources of Tropical Africa. Gnidia kraussiana. [dostęp 2020-07-23]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ścigłówka&oldid=72987809”