Disperis

*Disperis*
	; Disperis capensis
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	storczykowate
Podrodzina	storczykowe
Rodzaj	Disperis
	Nazwa systematyczna
	Disperis Sw.; Kongl[iga]. Vetenskaps Academiens Handlingar 21: 218. 1800.
Synonimy
	Dipera Spreng. ; Dryopria Thouars ; Dryorkis Thouars ; Diperis Wight ; Dryopeia Thouars
	Dipera Spreng. ; Dryopria Thouars ; Dryorkis Thouars ; Diperis Wight ; Dryopeia Thouars
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Disperis – rodzaj roślin z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Obejmuje gatunki występujące w Afryce oraz Azji, w takich krajach i regionach jak: Angola, Asam, Benin, Brunei, Kamerun, Republika Południowej Afryki, Republika Środkowoafrykańska, południowo-wschodni region Chin, Komory, Gabon, Ghana, Gwinea, wyspy zatoki Gwinejskiej, Indie, Wybrzeże Kości Słoniowej, Jawa, Kenia, Lesotho, Liberia, Madagaskar, Malawi, Mali, Mozambik, Nigeria, Rwanda, Reunion, Seszele, Sierra Leone, Sri Lanka, Sudan, Eswatini, Tajwan, Tanzania, Tajlandia, Togo, Uganda, Zimbabwe, Mauritius, Filipiny, Mjanma, Demokratyczna Republika Konga. Są to rośliny głównie naziemne o małych bulwach, rosnące na płytkich glebach oraz wśród rozkładających się liści^[4].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój i liście: Roślina zielna z łodygą z jednym lub kilkoma liśćmi łuskowatymi katafilami u nasady. Liście asymilacyjne w liczbie jednego lub kilku wyrastają skrętolegle lub naprzeciwlegle^[4].
Kwiaty: Wyrastają pojedynczo lub w kilkukwiatowych gronach. Są niewielkie, przeważnie poniżej 2,5 cm długości, białe, żółte, zielone, różowe lub purpurowe. Przysadki liściopodobne. Grzbietowy listek zewnętrznego okółka jest zrośnięty z listkami okółka wewnętrznego i tworzy strukturę, mającą postać niemal płaskiego wyrostka lub wydłużonej ostrogi. Boczne listki zewnętrznego okółka mają wyraźne woreczkowate rozszerzenia przy wewnętrznej krawędzi. Listki okółka wewnętrznego mają różne kształty, często są sierpowate, zaostrzone lub rozcięte na wierzchołku, gładkie lub brodawkowate. Warżka specyficznie zbudowana – część zwężona w formie paznokcia połączona jest ze szczytem prętosłupa i wznosi się nad nim, w różnym stopniu wygięta w ostrogę (nie zawsze występuje), często podzielona na gładką lub brodawkowaną wargę, prostą lub odgiętą, zazwyczaj z pojedynczym lub dwoma przydatkami różnego kształtu. Prętosłup wyprostowany, zwykle tęgi, z rostellum okazałym, błoniastym dwudzielnym, powstającym naprzeciw dwóch chrząstkowatych ramion z pyłkowinami. Część prętosłupa z pylnikiem wzniesiona lub pozioma, z okazałym wgłębieniem zajmowanym przez pylnik. U niektórych gatunków obecne są prątniczki. Znamię jest dwudzielne^[4].
Owoce: Torebki walcowate lub jajowate, podłużnie żebrowane^[4].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj sklasyfikowany do podplemienia Coryciinae w plemieniu Diseae, do podrodziny storczykowych (Orchidoideae) z rodziny storczykowatych (Orchidaceae), rząd szparagowce (Asparagales) w obrębie roślin jednoliściennych^[6]^[4]^[7]^[8].

Wykaz gatunków^[5]^[4]

Disperis ankarensis H.Perrier
Disperis anthoceros Rchb.f.
Disperis aphylla Kraenzl. ex De Wild. & T.Durand
Disperis bathiei Bosser & la Croix
Disperis bifida P.J.Cribb
Disperis bodkinii Bolus
Disperis bolusiana Schltr. ex Bolus
Disperis bosseri la Croix & P.J.Cribb
Disperis breviloba Verdc.
Disperis capensis (L.) Sw.
Disperis cardiophora Harv.
Disperis ciliata Bosser
Disperis circumflexa (L.) T.Durand & Schinz
Disperis concinna Schltr.
Disperis cooperi Harv.
Disperis cordata Sw.
Disperis crassicaulis Rchb.f.
Disperis cucullata Sw.
Disperis decipiens Verdc.
Disperis dicerochila Summerh.
Disperis discifera H.Perrier
Disperis disiformis Schltr.
Disperis egregia Summerh.
Disperis elaphoceras Verdc.
Disperis erucifera H.Perrier
Disperis falcatipetala P.J.Cribb & la Croix
Disperis fanniniae Harv.
Disperis fayi Szlach. & Kowalk.
Disperis galerita Rchb.f.
Disperis hildebrandtii Rchb.f.
Disperis humblotii Rchb.f.
Disperis johnstonii Rchb.f. ex Rolfe
Disperis kamerunensis Schltr.
Disperis katangensis Summerh.
Disperis kerstenii Rchb.f.
Disperis kilimanjarica Rendle
Disperis lanceana H.Perrier
Disperis lanceolata Bosser & la Croix
Disperis latigaleata H.Perrier
Disperis leuconeura Schltr.
Disperis lindleyana Rchb.f.
Disperis macowanii Bolus
Disperis majungensis Schltr.
Disperis masoalensis P.J.Cribb & la Croix
Disperis meirax Rchb.f.
Disperis micrantha Lindl.
Disperis mildbraedii Schltr. ex Summerh.
Disperis monophylla Blatt. ex C.E.C.Fisch.
Disperis mozambicensis Schltr.
Disperis natascha-oppeltiae Eb.Fisch., Killmann, Delep. & J.-P.Lebel
Disperis neilgherrensis Wight
Disperis nemorosa Rendle
Disperis nitida Summerh.
Disperis oppositifolia Sm.
Disperis oxyglossa Bolus
Disperis paludosa Harv. ex Lindl.
Disperis parvifolia Schltr.
Disperis perrieri Schltr.
Disperis purpurata Rchb.f.
Disperis pusilla Verdc.
Disperis raiilabris Summerh.
Disperis reichenbachiana Welw. ex Rchb.f.
Disperis reklieberae Eb.Fisch., Killmann, Delep. & J.-P.Lebel
Disperis renibractea Schltr.
Disperis saxicola Schltr.
Disperis similis Schltr.
Disperis stefan-jetteri Eb.Fisch., Killmann, Delep. & Lebel
Disperis stenoplectron Rchb.f.
Disperis szolc-rogozinskiana Szlach. & Kowalk.
Disperis thomensis Summerh.
Disperis thorncroftii Schltr.
Disperis togoensis Schltr.
Disperis tomaszii Szlach., Grochocka, Dudek & Oledrz.
Disperis trilineata Schltr.
Disperis tripetaloides (Thouars) Lindl.
Disperis tysonii Bolus
Disperis uzungwae Verdc.
Disperis villosa (L.f.) Sw.
Disperis virginalis Schltr.
Disperis wealei Rchb.f.
Disperis woodii Bolus

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-02-23] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian Institution. [dostęp 2020-02-23].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Disperis. Kew Royal Botanic Gardens. [dostęp 2020-02-23].
↑ ^a ^b Disperis. [w:] The World Checklist of Vascular Plants [on-line]. Catalogue of Life Checklist. [dostęp 2023-04-30].
↑ Disperis. Tropicos.org. [dostęp 2020-02-23].
↑ Mark W. Chase, Kenneth M. Cameron, John V. Freudenstein, Alec M. Pridgeon i inni. An updated classification of Orchidaceae. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 177, s. 151–174, 1 luty 2015. Linnean Society of London. DOI: 10.1111/BOJ.12234. (ang.).
↑ Disperis. National Center for Biotechnology Information. [dostęp 2023-04-30].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-02-23] (ang.).

[ing-3] Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian Institution. [dostęp 2020-02-23].

[kew-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Disperis. Kew Royal Botanic Gardens. [dostęp 2020-02-23].

[CoL-5] Disperis. [w:] The World Checklist of Vascular Plants [on-line]. Catalogue of Life Checklist. [dostęp 2023-04-30].

[tropicos-6] Disperis. Tropicos.org. [dostęp 2020-02-23].

[CHASE-7] Mark W. Chase, Kenneth M. Cameron, John V. Freudenstein, Alec M. Pridgeon i inni. An updated classification of Orchidaceae. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 177, s. 151–174, 1 luty 2015. Linnean Society of London. DOI: 10.1111/BOJ.12234. (ang.).

[NCBI-8] Disperis. National Center for Biotechnology Information. [dostęp 2023-04-30].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]