19.06.2013 Views

Rwandan Plant Names - Alexandre Kimenyi

Rwandan Plant Names - Alexandre Kimenyi

Rwandan Plant Names - Alexandre Kimenyi

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Rwandan</strong> <strong>Plant</strong> <strong>Names</strong> : Evidence for the Iconicity of Language<br />

by <strong>Alexandre</strong> <strong>Kimenyi</strong><br />

<strong>Rwandan</strong> plant names, strongly support the concept of the iconicity of language.<br />

Linguistic signs are supposed to be arbitrary. This view which originates from Ferdinand<br />

de Saussure is held by the majority of linguists. Looking at the structure of <strong>Rwandan</strong><br />

plant names, however, shows that there is an intrinsic relationship between linguistic<br />

form and meaning.<br />

The majority of plant names belong to class 3 and 4. A lot of plant names appear in<br />

redupilcated forms. Others have human proper names. Other plant names also describe<br />

their form or function. Only a small number has opaque meanings. The majority of the<br />

scientific names are from G.Troupin. Others are taken from Coupez et all and Lestrade.<br />

Some Kinyarwanda plant names don’t have scientific names because they are not<br />

available. They were listed, however, to show their iconic phonetic shape or their<br />

semantic transparecy.<br />

1. <strong>Plant</strong> names with reduplicated forms<br />

Reduplication in Kinyarwanda consists of repeating the initial syllable of the word stem<br />

or the whole stem.<strong>Plant</strong> names below appear in reduplicated foims.<br />

umubagabaga cassia didymobotrya<br />

imbátabáta plantago palmata/lannea edulis<br />

umugobógobo<br />

umufuumbafuumba rumex abyssinicus<br />

umugweegwe euphorbia grantii<br />

umugweegwe sanseviera dawei<br />

urukoyokoyo pavetta schumanniana<br />

urutiintibo alchornea birtella f. glabrata<br />

urubuyabuya allophylus kiwuensis<br />

uruziroziro vitex doniana<br />

umuzibaziba mitragyne rubrostipulosa<br />

umuvutavuta cadaba farinosa s.l.<br />

umuvuungovuungo coccinea mildbraedii<br />

kigelia africana<br />

umuturuturu schefflera goetzenii<br />

umutoratora hippocratea apocynoides<br />

umutiti faurea saligna<br />

umutobótobo englerina schubotziana/solanaceae/solanum sp.<br />

umutete solanum aculeastrum<br />

umutiritiri pancovia golungensis<br />

umushyoshyo polygala ruwenzoriensis<br />

umushishi symphonia globulifera<br />

umushirashira annona senegalensis<br />

umusheshe rhammus staddo


umushayishayi hangurana montana<br />

umushabishabi asparagus falcatus<br />

umusasa campylospermum vogelii<br />

umunyegenyege aeschysomena schimperi/sesbania macrantha<br />

sesbania div. spp.<br />

umuunzeenze olea europea spp.africana<br />

umuroondoroondo secamone africana/gongronema angolense<br />

umurukuruku tephrosia vogelii<br />

umusáasá limenia caffra<br />

umusaasa<br />

umusakasaka pavetta gardeniifolia s.l.<br />

umukoyokoyo combretum collinum<br />

umukoondokoondo canthium lactensens<br />

rubiaceae div.spp.<br />

umuhebehebe rhynchostigma racemosum<br />

umugobagoba psendarthria hookeri<br />

umugege myrica kandtiana<br />

umugayigayi lepidotrichilia volkensii<br />

umugaragara vernonia auriculifera<br />

vernonia subuligera<br />

ubugetugetu hedythyrsus thamnoideus<br />

umubaribari tabernaemontana johnstonii<br />

umubazibazi smithia elliotii<br />

umubónobóno croton macrostachysus<br />

galiniera coffeoides<br />

ikibónobóno chassalia subochreata/psychotria div.spp.<br />

ikibírabíra<br />

urubuumburi dasylepis racemosa/rapanae melanophloes<br />

igicuúnshu salva sp./ocimum sp.<br />

umubugabuga clerodendum laxicymosum<br />

umubuungobuungo embelia libeniana<br />

umubwabwa clerodendrum laxicymosum<br />

umucuucu solanum incanum<br />

umudwedwe euphorbia grantii<br />

ikeembekembe bethriocline longipes<br />

umucaáca cynodon dactylon<br />

igicumucumu bothriocline ugandensis<br />

igiheriheri vernonia lasiopus<br />

igishigishigi alsophila manniana<br />

igishurúshuru triumfetta pilosa ver. nyassana<br />

igitamatama bothriocline nyungwensis<br />

senecio trichopterygius<br />

ikijagajaga pavetta urundensis<br />

ikibugúbugu senecio trihopterygius<br />

ikibónobóno chassalia subochreata<br />

inteembeteembe ensette ventricosum<br />

umuteembeteembe musa entete<br />

ikinetenete/igitenetene kalanchoe beniensis/crassulaceae


intiritiri cassipourea gummiflua<br />

intyintyi allophyus channostachys<br />

imvuvu canthium glabriflorum<br />

urutaratara cyperaceae: cyperus dereilema<br />

umuvúmovúmo vernonia div.ssp.<br />

umuvuungavuungo goccinea mildbroedi/kigelia africana<br />

umuvútavúta cadaba farinosa s.l.<br />

umuziroziro vitex doniana<br />

igitaamataamba bothriocline nyungwensis/senecio trichoptergius<br />

umutégeengerí dovyalis macrocalyx'<br />

umusháabisháabi asparagus falcatus<br />

umuseríseri dichaetanthera corymbosa<br />

igishikashike guizotia scabra<br />

umusoombosoombo allophyllus griseotementonus<br />

umuseríseri dichaetanthera corymbasa<br />

umukúukúuyu/umukóoyokóoyo<br />

igikuyokuyo rhynchosia sublobato<br />

rhynchosia procurrens<br />

ikimoomo echinops amplecaulis<br />

echinops gigantens<br />

umukóbokóbo<br />

ikóobokóobo<br />

urukobekobe<br />

umuráandaráanda vigna oblongifolia var.parviflora<br />

umukéenjakéenja<br />

inganigani monanthotaxis orophila/rhynchosia hirta<br />

umubaríbari hyparrhenia cymbaria<br />

ikigéembégéembe carduus sp.<br />

umukárakára nuxia floribunda<br />

umukéenkakéenja<br />

umukizikizi<br />

urukobekobe<br />

umukóbokóbo<br />

igikuubokuubo<br />

igikubukubu<br />

ikimoomo echinops amplexicaulis/echinops gigantens<br />

umukóondokóondo tarenna graveolens/vangueria apiculata/bangueria volkensii<br />

ingobagoba<br />

umugobogobo<br />

umugájagája musanga leo-errarae<br />

ikigájagája pavetta urundensis<br />

umugaragara vernonia auriculifera/vernonia subuligera<br />

irebérebe/irebárebe<br />

ikiyuundoyuundo<br />

ikiribúribu ensete ventricosum<br />

uruhóombohóombo coleus<br />

igihérihéri vernonia lasiopus<br />

umunyégenyége aeschynomena schimperi


umuvútavúta cadaba farinosa<br />

umushaayishaayi hangurana montana/hangurana madagascariensis<br />

umushyíimboshyíimbo dolichos formosus<br />

umusoombosoombo allophyllus griseo-tomentosus<br />

umushéeshé osyris wightiana<br />

igiséengeséenge hermarthria<br />

umusákasáka pavetta gardeniifolia s.l./tricalysia rwandensis/trimaria<br />

grandifolia ssp.tropica<br />

ururoondoroondo<br />

umuvuungovuungo<br />

umubogóbogo<br />

urunugunugu clerodendrum laxicymosum<br />

umuteembeteembe<br />

intábaatába<br />

ikizovuzovu<br />

umuziroziro Vitex doniana<br />

umuzíbazíba Mitragyna rubrostipulacea<br />

igitsinatsina<br />

umuvúmavúmo<br />

umuvútavúta ‘Cadala farinosa’<br />

umusoombosoombo Allophyllus griseo-tomentosus<br />

umushyoóshyo Polygala ruwenzoriensis<br />

igishurúshuru Triumfeta pilosa<br />

umuráandaráanda Vigna oblongifolia/parviflora<br />

umureendareenda<br />

umuribúribu Ensete ventricosum<br />

umuroondoroondo Gongronema angolense/Secamone africana<br />

umuryáabaryáaba<br />

umusákasáka Trimera grandifolia subsp tropica<br />

igiséengeséenge Hemarthia<br />

igiseengoseengo Anthriscus sylvestris<br />

umusháabisháabi Asparagus falcatus<br />

umusherísheri Dichoetanthera corymbosa<br />

umushéeshé Osyris lanceolata<br />

igishígishígi Cythea manniana<br />

ikinyuundonyuundo Kalanchoe marmorata<br />

igishikashike Guizotia scabra<br />

umushíishi Symphonia globulifera<br />

ikinyégenyége Sesbania macrantha/diimeri/sesban var nubica/<br />

umukárakára Nuxia floribunda<br />

umukóondokóondo Canthium lactensens/Vangueria apiculata<br />

igikuubokuubo<br />

igikuyukuyu Rhynchosia procurrens subsp latisepala<br />

umukúuyukúuyu<br />

imáanamáana Herichrysum cymosum<br />

umubaríbari Tabernaemontana johnstonii<br />

ikibaríbari Anthocleista schweinfurthii<br />

intábatába <strong>Plant</strong>ago palmata/Lannea edulis


umubázibázi Smithia elliottii<br />

umubógobógo Cardiospermum halicacabum<br />

umubóombobóombo Cyphostema adenocaule<br />

ikibónobóno Psychotria palustris/Psychotria<br />

peduncularis/Chassalia subochreata/Psychotria mahoni<br />

var.puberula/Ricinus communis/Croton macrostachus<br />

umubónobóno Galiniera coffeoides<br />

umubúgabúga Clerodendrum laxicymosum<br />

umubuungobuungo Embelia libeniana<br />

umucáaca Cynodon dactylon<br />

igicúmucúmu Leonitis nepetaefolia/Leonitis mollissima<br />

umudweedwe Euphorbia grantii<br />

urugáagá Cyperus dives<br />

inganigani Monanthotaxis orophila/Rhynchosia hirta<br />

ikigéembegéembe Sonchus oleraceus/Sonchus asper/Sonchus<br />

luxurieus<br />

igírigíri Balanites aegypta<br />

ingobagoba Pseudarthria hokeri<br />

ubugobogobo<br />

umugweegwe Agane sisalana<br />

igihoondohoondo Dracaena steudneri<br />

2. <strong>Plant</strong> names with proper <strong>Names</strong><br />

Proper names are obtained by deleting the preprefix or by adding to the word (noun,<br />

verb, adjective) the onomastic prefixes namely nya-, munyá-, mukáa-, nyirá-, sée-, s(h)á-,<br />

káa-, rwáa-,<br />

karuungu gladiolus psittanicus<br />

bushya dischoriste radicans<br />

rubeerwá althea rosea<br />

ngiingwijana rubiaceae/borreria stricta/hypodematium aff. sphaerostigma<br />

kayogera crotalaria spinosa<br />

kaziraruguma ageratum conyzoides<br />

rwiiziriingá datura stramonium<br />

bugaangabukarí asteranantha longifolia<br />

mukurú asclepias sp.<br />

gisaayuura acanthaceae/thunbergia alata<br />

kazibannyo ronunculus multifidus<br />

nyirámukó rumex bequaertii<br />

baambubá irigeron sumatrensis<br />

séenyamigaanda Phryganea sp.<br />

nyirámukó Rumex bequaertii/Rumex ruwenzoriensis<br />

nyirámutébe Yephrosia aequilata<br />

nyirámagaándu


nyirámasaká<br />

nyirakayogera Crotalataria incana sbsp purpurascens<br />

nyirábutí Stendelii/Conyza welwitshii/Hedythyrsus<br />

thamnoideus<br />

nyirábutúumbwe<br />

nyirábutúutú<br />

nyirabuyugi<br />

nyiragashuheezi<br />

nyirágasogéreza Cleome schimperi/Cleome hirta/Cleome monophylla<br />

nyiragashuheezi<br />

nyirágakúryi<br />

nyirágasaámbu Trichodesma zeylanicum<br />

nyirábahayá<br />

nyarisoonga Ocimum canum<br />

nyarúbaámba<br />

nyaruboombwe Xymalos monospora<br />

nyaantuku Euphorbia hirta<br />

rwiiziriingá Datura stramonium<br />

kamaramahano Epilobium stereophyllum<br />

kamenamaseeke Polygala luteo-viridis<br />

kaaingáshya Oenanthe palustris/Ranunculus bequartii/Ranunculus multifudus<br />

musaagimbéehé Cleome monophylla<br />

mutaranuuka Helychrysum adoratissimum/Ethulia conyzoides<br />

ndimugashaanga Lythrum rotundifolium<br />

ndiiriyinká Elaeodendron buchananii<br />

basyitaka Craterostigma<br />

mahiinda Astipomoea malvaca<br />

3. <strong>Plant</strong> names with meanings<br />

Some of the plants listed below are either medicinal plants or plants used in certain<br />

rituals such as birth, wedding, divination, healing, initiation, burial, coronation, etc. The<br />

names describe tneir functions. Other names describe their physical features or their use.<br />

umugaanza 'the victorious'<br />

umusugí 'the pure'<br />

umutúurírwa 'the unclimbable'<br />

umuneesha 'the winner'<br />

umuremeera 'the heavy'<br />

umuruta 'the stronger'<br />

icyuunamyi 'the head bower'<br />

umukenya 'the youth destroyer'<br />

umuriinzi 'the guardian'<br />

umutaráanzá 'the undefeatable'<br />

umutágoká 'the one who is immune to bad luck'<br />

umugoboka 'the savior'


ingurukizi 'the one which occurs accidently'<br />

umuhurura 'the helper'<br />

umukúundé 'the one who inspires love'<br />

umwaánge 'the one who inspires hatred'<br />

umugwaampóro 'the pacifier'<br />

nkuurimwóonga 'the one that pulls from danger'<br />

umuhaánga 'the smart one'<br />

umuhé 'the luck carrier'<br />

umuhiíre 'the lucky one'<br />

umuhiíndire 'the pacifier'<br />

ishyá 'luck'<br />

ishyóoza 'the one which gentle'<br />

umureémbe 'the sick one'<br />

kaziraruguma 'the one which immune to wounds'<br />

bugaangabukarí 'strong medicine'<br />

ikizimyamuriro 'the one which stops fever'<br />

kamenamaseke 'the breaker of<br />

umwúungabéere 'the one that fixes breasts'<br />

isoonga 'the tip'<br />

umusabanyama 'the begger of meat'<br />

ireké 'leave alone'<br />

umugóombé 'the must'<br />

umucyúuro 'the one which brings back the cattle home'<br />

rugaara 'the large'<br />

rurirá 'the weeper'<br />

umuzibuura 'the clearer'<br />

umubíimbafúro 'the producer of foam'<br />

umukúzanyána 'the one which makes calves grow'<br />

umuseeno 'the polisher'<br />

kazibannyo 'the cover of the anus'<br />

kamaramahano 'the terminator of problems'<br />

umukúbayóka 'the folder of intestine parasites'<br />

umwíicanzóka 'the killer of snakes'<br />

umuramá 'the survivor'<br />

umugabudásuumbwá 'the man who is not surpassed by anybody'<br />

musáazugóna 'the old man who snores'<br />

umugabutáreengwá 'the man who cannot be passed over'<br />

abahánampabuka 'the punishers of Mpanuka'<br />

umugoombooro 'the anti-venom'<br />

rurirá 'the weeper'<br />

umwaanzuranya 'the interruptor'<br />

imbóni 'sight'<br />

urubabáza 'the one causes pain'<br />

umubázi 'the interrogator'<br />

umubeérwa 'the elegant'<br />

uruburamajyo 'the one which lacks clay pots pieces'<br />

umucaáca 'the crawler'<br />

umucaasúka 'the breaker of the hoe'


umucúungwé 'the subject'<br />

umudáhweerá 'the irresistable to death'<br />

indarama 'the one which is expecting'<br />

urudátebwá 'the one who refuses to wait'<br />

umufátaangwe 'the catcher of leopards'<br />

ifurwe 'curse'<br />

umugánashyá 'the leader to happiness'<br />

urugarura 'the one that brings back'<br />

ingese 'rust'<br />

gisabo 'milk calebash'<br />

gisaayuura 'débourbeuse'<br />

umuhoró 'calm/cold'<br />

umuhuúhe 'the blower'<br />

umwíifuuzo 'the desired one'<br />

impoosha 'the calmer'<br />

umwiitsa 'echo'<br />

umwiiha 'the one that gives itself'<br />

umukámambógo 'the milker of buffaloes'<br />

kamenamabuye 'the breaker of stones'<br />

umuhuúngwe 'the escapee'<br />

umuhuna 'the somnifer'<br />

uruheéza 'the one which keeps people away'<br />

umuhaanda 'the thorny one'<br />

umugosoora 'the filterer'<br />

umuhaandanzovu<br />

umuréengarútare<br />

mugorénamugabo 'man and woman'<br />

kayogera<br />

umumara 'the useful'<br />

ikimara 'the useful'<br />

umunyágisózi 'the one from the hill'<br />

inyamaheri 'la galeuse'<br />

akanyámapfúundo<br />

inyánzi 'the hater'<br />

umunyúragísaká<br />

iraaba<br />

urunyámavúta 'the oily one'<br />

irarire 'spend the night'<br />

ikiráaro 'lodging'<br />

umupfunyantoki' the folder of fingers'<br />

umuréengarútare 'the one which goes over the rock'<br />

umurérabáana 'the raiser of children'<br />

umuribata 'the foot dragger'<br />

umuroonzi 'the washer'<br />

umuryáanyoni 'the eater of birds'<br />

umuryawábasáaza 'the cord of old people'<br />

rwiiziriingá 'the trouble maker'<br />

igishókoro 'la colleuse'


umushoohera 'the problem curer'<br />

umusunuunú 'la loupe'<br />

umusiba 'the eraser'<br />

umusubyo 'the purifier'<br />

umushyigura 'the mover'<br />

umutaanga 'the giver'<br />

intáreyíruungu 'the solitary lion'<br />

urutóozo 'l'habituante'<br />

igitúguungúru 'false oignon'<br />

ubutwíiko 'body burn'<br />

umúunyuwíntaama 'sheep's salt'<br />

umuvúgo 'poetry recitation'<br />

ikizíranyéenzi 'immune to coachroaches'<br />

ikiyuundo 'large hammer'<br />

umuvúmo 'curse'<br />

imvúrídáhitá 'the unending rain'<br />

umuzígangóre 'the thing that women use for make-up'<br />

umuseké 'the favorable one'<br />

umukúundé 'the love plant'<br />

umutágara 'the smart one'<br />

igitáambitáambi 'the crawling one'<br />

umutáraazá 'the one that doesn't to survive the night'<br />

igitegamajaanja 'the one which presents its palms'<br />

intooroome 'the fast growing one'<br />

umutaanga 'the fast one'<br />

umutúkampuungwe 'the one who insults mpungwe'<br />

umutsíinduka 'the winner'<br />

umuzirandondwe 'the one which hates bugs'<br />

umuzígamfíizi 'the one which paints bulls'<br />

umuzígangore 'the one which paints maternity crowns'<br />

umuyuumbu 'the one which grows thich'<br />

ubwuungo 'the one which fixes broken bones'<br />

mutuúmbi 'the fat one'<br />

umutúramugina 'the one which leaks from the ground'<br />

umutúrabúguma 'the one that leaks old age'<br />

umuvúgangoma 'the drum that speaks'<br />

umuvúnaánka 'the one that rescues cows'<br />

umuzibuura 'the one that cleans cloaged things'<br />

umuzíbazíba 'the one that blocks the exit'<br />

umutsina 'the one which cut from the bottom'<br />

umutíma w'íisi 'the earth heart'<br />

umutíma w'íkimasá 'the bull's heart'<br />

umutáambashá 'the deer dancing'<br />

umuyoora 'the one that picks up'<br />

umuvuvu (kuvuvagura)<br />

umuyaza 'the one that makes body boil'<br />

umuviivi 'the survivor'<br />

umuyeenzi (kuyeenza)'


umusáangé 'the one that joins others'<br />

umushíranyóota 'the one that quenches thirst'<br />

ishárankíma 'the ugly one'<br />

umuságaambá 'the growing one'<br />

umushóomorankóko<br />

umushámarankóko<br />

umusékera-suka 'the one that smiles for the hoe'<br />

seka-baazané 'smile so that they bring (food)'<br />

urusána-nzúki 'the one that repairs bees'<br />

insesa-birago 'the one that moves straw mats'<br />

umukuundakwaaka ‘the one which burns easily’<br />

umucáasuká ‘the one that breaks the hoe’<br />

umukúragícuku ‘the one which grows fast’<br />

umuménamabuye ‘the one which breaks stones’<br />

umuríra-ngéenda<br />

inyoga-nyaanja<br />

umuryáamira-bákoóbwa<br />

ikiryaa-bashuumba<br />

ruvug-amadáago<br />

ruvug-amahoómbo<br />

umuruta<br />

urunyámavúta ‘the one with oil/fat’<br />

umuságaambá ‘the one that grows spreading’<br />

umunywáandé ‘who should drink it ?’ Ilex mitis<br />

4. <strong>Names</strong> from class 3<br />

Words in class 3 use class 4 to mark the plural. The class marker for class 3 is the prefix<br />

-mu- and the preprefix or augment is the copy of the prefix vowel ,namely u-.<br />

Class 4 is marked by the prefix -mi- and the preprefix i-.<br />

umunyinyá Acacia abyssinica subsp calophyllia/Acacia sieberana var<br />

vermoesenii<br />

umunyúra Dodonaea viscosa<br />

umutárishóonga Cluytia abyssinica<br />

umutaráma Gardenia ternifolia,subsp jovis-tonantis<br />

umutánuuká Dichrocephala bicolor<br />

umutaanga Lagenaria dv.spp<br />

umuteembe Rorippa cryplantha<br />

umuteekampengeri Mentha aquatica<br />

umutáambashá Magnistipula butayei<br />

umutágara Grassocephalum multicorymbosum<br />

umutabana Indigofera roseo-caerulea<br />

umutoryi solanum melongena<br />

umutsina Sporobolus pyramidalis<br />

umutooyi Chrysophyllum gorungosanum/Aningeria adolfi-<br />

friderici


umusurí Beilschimiedia rwandensis/Oxynthus speciosus subsp<br />

stenocarpus/Garcinia volkensii<br />

umusuumbarukeenke Panicum maximum<br />

umusiibyarugeendo Apodytes dimidiata<br />

umushoshwe Hibiscus ludwiigi/Abutilon angulatum<br />

umuraangara Croton macrostachyus/Croton megalocarpus<br />

umusagávu<br />

umusakávu Fagara sp<br />

umusámanzúki Hypercum revolutum<br />

umunyamabuye Fadogia ancylantha<br />

umunyakayuumbu Psychotria<br />

parvistipulata/Macrotylomaaxillare/Tephrosia elata/Diospyros<br />

gabonensis<br />

umunyákabáruká Hymenocaria<br />

umunége Croton megalocarpus<br />

umugóombé Chenopodium ugandae<br />

umusíine Peddiea rapaneoides/Peddiea<br />

orophila/Vaccinium stanleyi<br />

umusáduká Hibiscus aethiopicus<br />

umusagára Rhos longifer<br />

umusaande Urera cameroonensis<br />

umusaandi Cassia mimosoides<br />

umusáangé Entada abyssinica<br />

umusaángu Haronga madagascariensis<br />

umusáraba Crotalaria vallicola<br />

umusárabátemye Ryrigynia kivuensis<br />

umusáareendá Triumfetta cordifolia<br />

umusáasá Nuxia congesta/Nuxia floribunda/Olinia<br />

rochetiana/Campylosperum vegelii var.poggei/Ximenia caffra/Rhamnus<br />

prinoides/Polygala ruwenzoriensis/Dodonaea viscosa<br />

umusásankwáaré Hyercum revolutum<br />

umusé Urera cameroonensis/Urera hypselodendron<br />

umusebéya Albizia grandibractea/Albizia adianthifolia/Albizia<br />

gummifera<br />

umuseké Phragmites mauritianus<br />

umusekera Pittosporum spathicalyx/Macaranga<br />

kilimandscaria/Ximenia caffra/Platostoma denticulatun<br />

umuseena Ficus asperifolia/<br />

umuseene Ficus<br />

umuséengesi Myrica mildbraedii/Myrica salicifolia/Rapanea<br />

melanophloeios/Balthasarea schlibenii<br />

umushábarará Rytiginia bridsonii/Rytiginia Kigeziensis/Rytiginia<br />

kivuensis/Rytiginia beniensis/Canthium ruwenzoriense<br />

umushámi Haplocoelum gallaense<br />

umushaanga Adhatoda engleriana<br />

umusháranyóota Lannea humilis<br />

umushaariita Cyphostemma adenocaulis<br />

umusháashi Cripophyllum rwandense/Canthium sp./Bridelie


micrantha/Hippocratea goetzei/Salacia erecta<br />

umushaayishaanyi Harungana madascariensis<br />

umushiba Rhynchosia resinosa/Eriosema nutans<br />

umushírabwíiko Vaccinum stanleyi<br />

umupfúurankwáavu Tephrosia aequilata<br />

umupfunyantpke Eriosema<br />

psoraleoides/E.scioanum/E.montanum<br />

umunyerére<br />

umunyéreéri<br />

umunyarugabo Helichrysum odoratissimum<br />

umunyárugéerá Acacia moberana var kagerensis<br />

umunyárugoóndo Rhamnus staddo<br />

umunyáruhehá Ranunculus stagnalis<br />

umunyareenda Acalypha manniana<br />

umunyarubaanda Cleome monophylla<br />

umunyarubobi Trimeria grandifolia subsp tropica<br />

umunyáanzíigirirá Commicarpus plumbagineus<br />

umunyana Thunbergia mildbraediana<br />

umujugurira Boerhavia diffusa/Cammicarpus plumbagenius<br />

umukaanja Ochna schweinfurthiana<br />

umukaragata Embelia schimperi<br />

umukárara Agauria salicifolia<br />

umukeenke Hyparrhenia div.sp./Themeda trianda<br />

umukérakéenja Pennisetum trachyphyllum<br />

umukéreko Newtonia buchananii<br />

umukéreenké ozoroa reticulata<br />

umukeéri Rubus div.sp.<br />

umukíindo Phoenix reclinata<br />

umukiingabagabo Tephrosia elata/Tephrosia pamila<br />

umukíryi Virectaria major<br />

umukó Erytrina abyssinica<br />

umukómagoré Grewia similis<br />

umukoondo Isoglossa laxiflora/Mimulopsis solmsii<br />

umukóongwá Dombeya bagshawei/Hibiscus calyphyllus<br />

umukoni Synadenium synadenium grantii<br />

umukoonji Acacia senegalensis<br />

umukoonjoro Piper capense<br />

umukóre Dombeya rutindifolia/Dombeya kirkii<br />

umukorokoombe Capparis sepiaria/Capparis tomentosa<br />

umukúbagwá Psorospermum febrifugum<br />

umukúumbugurú Clerodendrum johnstonii/Clerodendrum<br />

buchholzii<br />

umuruundambaazo Markhamia tusifolia/Alangium chinense/Ehletia<br />

cymosa/Grewia mildbraedii<br />

umukúundé Cajanus cajan<br />

umukuúngeri Abutilon mauritianum<br />

umukúraazo Vernonia hochstetteri<br />

umukurú Pachycarpus schweinfurthii/Raphionacme


madiensis/Xysmalobium heudoletiatum/Staphmostelma<br />

peduculantum<br />

umukurura Capparis fascicularis/elaeagnoides<br />

umumara Pseudosabisea arborea subsp bequaertii<br />

umuména Pappea capensis<br />

umuméno Maerua angolensis<br />

umumeéyu Albizia petersiana<br />

umumuúna Lannea schimperi<br />

umumuri Olea europea var africana<br />

umunaaba Triumfeta cordifolia<br />

umunanira Jaundea/Rhamnus prinoides<br />

umunaniranzovu Solanum aculeastrum/Jaundea pinnata/Milletia<br />

psilopetala/Albizia amara sbsp. sericophala<br />

umunaáyo Brillantaisia cicatricosa/Mimulopsis<br />

solmisii/Dicliptera colorata<br />

umunazi Parinari curatellifolia/<br />

umwáahuro Periploca linearifolia/Rhyncostigma racemosum<br />

umwaamirangabo Hymenodictyon floribundum<br />

umwaamiya Alangium chinense<br />

umwáanyá Neoboutonia maqcrocalyx<br />

umwaasa Pentadesma reyndersii/Zanthoxylum mildbraedii<br />

umwaasha Balthasarea schliebenii<br />

umwáatashyári Trimeria grandiflora subsp tropica<br />

umubaánga Schrebera elata/Pericopsis angolensis<br />

umubáruká Pavetta gardenifolia/Tricalysia<br />

ruandensis/Cantium schimperianum<br />

umubázi Monechna subsessile/Dyschoriste<br />

clinopodioides/Ruellia patula<br />

umuberánya Typha angustifolia<br />

umubíimbafúro Helinus mystacinus/Gouania<br />

longistipicata/Vernonia pogosperma<br />

umubiriizi Vernonia amygdalina<br />

umuboómbo Cayratia gracilis<br />

umububá Albizia versicolor<br />

umubugú Salacia erecta<br />

umubúunda Casuarina equisetifolia<br />

umubyáazamásekérume Maerua triphylla var johannis<br />

umucuundura Erythrococca fisheri/Waltheria indica/Triumfetta<br />

rhomboidea/Triumfetta tomentosa/Maesa/lanceolata/Hibiscus<br />

berbedifolius/Sida div.spp.<br />

umucúungwé Celosia anthelmintica<br />

umucyúuro Cassia didymobotrya/Oreosyce<br />

africana/Momordica foetida<br />

umudáhaandá Orthosiphon suffrutescens<br />

umudáhweerá Commiphora madagascariensis/<br />

umudóboóri Trema orientalis<br />

umweena Satureja pseudosimensis<br />

umweenya Ocimum suave/Ocimum urticifolium


umufátaangwe Mezoneuron angolense/Caesarlpinia<br />

decapelata/Pterolobium stellatum/Harrisonia<br />

abrusinica<br />

umufú Podocarpus usambarensis<br />

umufuumba Rumex abyssinicus<br />

umufuumbageshi Rumex usamberensis<br />

umufúunzo Cyperus papyrus<br />

umufúura Boehmeria nivea/Laportea ovalifolia<br />

umugabudásuumírwa Carduus nyassanus/Carduus leptacanthus<br />

umugabudásunikwá Oxalis latifolia<br />

umuganáshya Cussonia holstii/Peucedonum nyassicum<br />

umugaango Pergularia daemia<br />

umugano Arundinaria alpina<br />

umugaanza Ocotea michelsonii<br />

umugaanzacyaaro Harrisonia abyssinica/Ziziphus abyssinica<br />

micronata<br />

umugarura Ammania baccifera/Acollanthus repens<br />

umugasá Scutia myrtina<br />

umugeendajoro Cassipourea gummiflua, var<br />

ugandensis/Lepidotrichilia volkensii/Maytenus undata<br />

umugéengé Acacia hockii<br />

umugeeti Hagenia abyssinica<br />

umugeyo Pterolobium stellatum/Mimosa pigra/Acacia<br />

brevispica<br />

umugiímbu Bridelia brideliifolia/Bridelia micrantha<br />

umugiingo Psychotria mahonii/Psychotria buyoyensis var<br />

rugensis<br />

umugomera Fagaropsis angolensis/Cantium vulgare<br />

umugónampíri Acalypha villicaulis<br />

umugoóte Syzigium parvifolium<br />

umugú Acacia polyacantha<br />

umuguunga Acacia gerrardii<br />

umugwáampóre Ficus glumosa/Trema orientalis<br />

umuhagatangimaCissus humertii<br />

umuhaánda Casearia runsorica/Stephania abyssinica<br />

umuhánurankúba Phyllanthus nummulariifolius<br />

umuhárakuukú Lablab purpureus/Rhynchosia hirta/Vigna<br />

parkeri/Rhynchosiakilimandscharica/Rhy nchosia sublobata/Rhynchosia<br />

minima var prostrata/<br />

umuháshya Monanthotaxis orophila/Dalbergia lactea/Leptoderris harmisiana<br />

umuháati Dracaena afromontana<br />

umuháto Astripomoea grantii<br />

umuhaátu Pavonia patens/Abutilon asiat5icum<br />

umuhatura Abutilon angulatum<br />

umuheengeri Lantana trifolia/Geniosporum rotundifolium<br />

umuhíihí Echinochloa colunum<br />

umuhokó Phytolacca dodecandra<br />

umuhoróro Premna angolensis


umuhótorá Jasminum fluminense/Jasminum dichotomum/Jasminum,<br />

schimperi/Xymalos,<br />

monospora/Mikaniopsis<br />

umuhuba<br />

umuhuúhe Croton dichogamus<br />

umuhuumbo Ficalhoa laurifolia<br />

umuhúunga Aeschynomene schimperi/Kotschya africana var<br />

bequaertii/Kotschya aeschynomenoides<br />

umuhúuriizi Podocarpus milanjianus<br />

umuhurura Achyrantes aspera<br />

5. <strong>Plant</strong> names from other classes<br />

isáandi Blepharis integrifolia<br />

igikákarúbaámba<br />

ishyóongoóshyo Thunbergia mildbraediana<br />

ubushyírahámwe Capsella bursera-pastoris<br />

ishóki Blepharis maderaspatensis<br />

igishókoonkoro Cynoglossum lanceolatum<br />

igishókorampoongo Crassophalum sp./Emilia coccinea<br />

ishoombosho Trachomeria macrocarpa<br />

iraáriire Senecio cydoniifolius<br />

uburyóoheramfíizi Dyschoriste perrottetii<br />

ikiryooheramuhoro Annona senegalensis/Galiniera coffeoides/Psychotria<br />

lauracea/Tricalisia rwandensis/Psychotria miahonii/Psychotria<br />

palustris/Psychotria<br />

pedunculoris<br />

isagara Pentas decora<br />

isakara Oldenlandia herbea<br />

igisámutóbwe Mimulopsis arborescens<br />

isaanda Trichodesma zeylanicum<br />

isaánzu Ochna afzeli/Vepris stolzii/Chrysophyllum<br />

pruniforme/Eugenia capensis sub sp<br />

nyassensis/Anisepalum humbertii<br />

isaayuura/igisaayuura Allophylus rubifolius<br />

uruseende Solanum nigrum<br />

akanyamwiiga Dychnostachys coerulea<br />

igishéhe Chrysophyllum rwandense/Ardista kivuensis<br />

inshiingati Stapfiella urugurica/Stapfiella lucida<br />

icyooganyaanja Dissotis senegambiensis/Suffrutex Bothriocline<br />

longipes<br />

akanyarubira Peperomia blanda var.Leptostaschya<br />

inyaanzi Tephrosia interrupta sbsp mildbraedi<br />

ikinyáankúrwe Clerodendrum formicalum/fuscum/johnstonii<br />

ikinyamucuucu Hypercum revolutum<br />

ijoojwe Asytasia gangetica/Asytasia schimperi/Justicia


striata/Justicia uncinulata/Justicia<br />

flava/Hypoestes forskalei/Phaulopsis imbricata<br />

injugúshu Nephrolepis undulata<br />

injuujú Evolvulus alsinoides<br />

inkabukira Coryza bonariensis<br />

igikákarúbaámba Aloès dawei/Aloès volkensii<br />

igikángaga Cyperius latiforius<br />

urukéembagúfa Stachys aculeolata/Geranium div ssp.<br />

urukeenke Dracena laxissima<br />

ubukikíri Lepidagathis andersionana<br />

inkookera Strychnos lucens<br />

inkonoondwe Crambe hispanica<br />

inkóorí Vigna ungiculata<br />

ubukuubo Vernonia perrottetii/Vernonia schweinfurtithii<br />

inkúundabúrimi Momordica pterocarpa<br />

umukuungu Parinari excelsa<br />

inkúruba Agelatum conyzoides /Haumaniastrum<br />

galeopsifolium<br />

imáanayeezé Helichrysum sp dv.<br />

ikimaanja Clotalaria karagwensis<br />

imari/ikimari Garinsoga parviflora<br />

akamaatiira Adenostemura mauritianum<br />

ikimezá Hedythyrsus thamnodideus<br />

inaánka Helichrisum mildbraedii/Eriosema mucans<br />

ineembo Maytenus acuminata/Tarenna rwandensis<br />

ikineesha Ixora burundiensis/Pavetta bagshawei/Psychotria<br />

chalconeura/Rauvolfia manii/Pleiocarpa pycnantha<br />

urwaakaara/inyaakaara Isodon ramosissimus/Plechranthus<br />

fimbriatus/Solenestemon sylvaticum<br />

urwaamba/inyaamba Flabellaria paniculata/Lasiantus kilimandscharicus<br />

icyaangwe Luffa cylindrica<br />

icyáanjogo Psilotrichum elliottii<br />

icyaánya Musanga leoerrerae<br />

urwaarikafuundi Rhynchelytrum roseum<br />

akaataburiingi Plumbago zeylanica<br />

ikibabanzovu Girardinia bullosa<br />

urubabára Combretum orophilum<br />

urubabáza Pyllantus div.sp./Desmodium<br />

ikibábo Peucedanum aculeolatum<br />

urubeba Vigna racemosa<br />

urubeerwá/imbeerwá Hibiscus cannabinus/Hibiscus diversifolius<br />

urubiingo Pennisetum purpureum<br />

iboórebee Morus alba var indica<br />

ikiboombwe Cyphostemma cyphopelatum<br />

imbóno Diplocyclos palmatus<br />

ikiborooza Girardinia condensata<br />

urubwiíja Amaranthus hybridus<br />

incáabugufí Becium abovatum


igicuúnshu Salvia sp./Ocinum sp.<br />

indásigáriza Helichrysum ellipticifolium<br />

idegéde Cucumis aculeatus<br />

ikidóboóri Ficus vallis-choudae<br />

idoóma Gutenvergia cordifolia<br />

ikidúha Euphorbia candelabrum<br />

icyeegeera Plectranthus longipes/Selecio angulatus<br />

akeendajoro Nesaea schinzii<br />

icyeerá Conyza hochstetteri<br />

igifáshi Cyathula polycephala/Cyathula<br />

schimperana/Cyathula uncinulata/Pupalia<br />

grandiflora/Pupalia lappacea<br />

igifuraniinda Crassophalum montuosum<br />

ifurwe Laportea alatipes<br />

inganáshya Cossyza subscaposa<br />

igaangabukári Hygrophila auriculata<br />

ingarikabigaanza Euphorbia inaequilatera<br />

akagiingo Kohaytia coccinea/Silene burchelliiJusticia anselliana<br />

ngiingwiijana Oldenlandia scopulorum/Spermacoce<br />

spucilla/Spermacoce subvulgata/Spermacoce princeae<br />

ubugoombooro Thalictrum rynchocarpum/Peucedanum<br />

runssoricum<br />

ingomwá Beilschmiedia troupinii/Ocotea<br />

kenyensis/Dasylepsis racemosa/Beilschmiedia<br />

rwandensis<br />

igóondé Sesamum angolense/Sesamum angustifolius/Conyza<br />

hochstetteri<br />

ingorámure Pausinystalia ituriense/Pauridiantha paucinervis<br />

igorogoonzo Polygonum div.sp<br />

ingosoora Tagetes patula<br />

uruguhú Miscanthidium violaceum<br />

ikigwáarará Berkheya spekeana/Garduus/Echinops<br />

akagwáarará Blepharis cristata<br />

agahagi Brachystephanus africanus<br />

agahago Physalis micrantha<br />

agahaandanzovu Tribulus terrestris<br />

iháangarúhiirá Ruellia patula<br />

ruharwá Opila celtigifolia<br />

ihenérane Caralluma schweinfurthii<br />

igiheehe Bothriocline longipes/Bothriocline nyungwensis<br />

uruhoómbo Vernonia/Vernonia angulifolia/Vernonia<br />

hochstetteri/Vernonia purpurea/Vernonia karagwensis<br />

ihónoranzóbe Ocimum trichodon<br />

impoóshya Drymaria cordata/Lemna paucicostata<br />

ihuumbu Hysanthes pusilla<br />

impuúmbya Veronica abyssinica<br />

umuhúunga Aeschynomene schimperi<br />

igihuúngeri Philippia benguellensis/Philippia johnstonii/Protea


madiensis<br />

igihwaápfu Mimulopsus excellens<br />

urunyarunyuundo Vernonia holstii<br />

akanyamabaya Dyschoriste trichocalyx<br />

ikinyamagaanga Plectranthus sarrulatus<br />

igitovu acanthus pubescens<br />

icyúumyá Guitozia scabra/Melanthera scandes/Aspilia<br />

pluriseta/Salivia nilotica<br />

Conclusion<br />

Kinyarwanda plant names are either icons or metonymies. They indicate the similarity or<br />

the association between the linguistic sign and the plant. Many appear in reduplicated<br />

forms because of their forms. They suggest their length, height and movement. It is also<br />

clear that class 3 and class 4 were natural classes reserved for plants and later on started<br />

including nouns referring to other semantic categories. All linguistic signs usually start as<br />

icons but lose their semantic transparency later on.<br />

The iconicity of plant names is due to the fact that they are seldom used in every day<br />

vocabulary thus keeping their original forms. It is linguistic expressions which are used<br />

more often which have tendency to develop develop more meanings, change meanings or<br />

shrink phonetically.<br />

References<br />

Coupez, André et all. 2006. Inkoranya y’ikinyarwanda. IRST :<br />

Butare, Rwanda and Musée Roal de l’Afrique Central :<br />

Tervuren.<br />

<strong>Kimenyi</strong>, <strong>Alexandre</strong>. 1980. Une analyse semiolinguistique des noms<br />

des plantes médicinales et rituelles du Rwanda. in Culture,<br />

Science et Education. Kigali : Rwanda.<br />

Lestrade, A. 1955. La médecine indigéne au Rwanda. Lexique des<br />

termes médicaux français-kinyarwanda. Académie Royale des<br />

Sciences Coloniales. Classes des Sciences Morales et Politiques,<br />

Mémoire in-8 0 ,N.S.VIII, 1.<br />

Troupin, G, 1978. Flore du Rwanda, Spernatophytes I. Butare : INRS.<br />

Troupin.G. 1982. Flore des plantes lingeuses du Rwanda. Butare :<br />

IRNS<br />

Troupin, G. 1983. Flore du Rwanda, Spermatophytes II. Butare : INRS.<br />

________________________________________________________________________

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!